Bài test rối loạn lo âu: Công cụ sàng lọc nhanh và chính xác

Rối loạn lo âu được xem là một trong những rối loạn tâm thần thường gặp nhất, có thể ảnh hưởng trực tiếp đến công việc, học tập và chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, nhiều người thường bỏ qua hoặc không nhận ra sớm các dấu hiệu bất thường. Trong bối cảnh đó, bài test rối loạn lo âu trở thành một công cụ hữu ích giúp bạn tự sàng lọc, theo dõi tình trạng lo âu và cân nhắc tìm đến chuyên gia khi cần thiết.

Bài test rối loạn lo âu là gì?

Bài kiểm tra rối loạn lo âu là một dạng công cụ đánh giá tâm lý giúp cá nhân tự kiểm tra mức độ lo âu mà mình đang trải qua thông qua các câu hỏi được chuẩn hóa. Các câu hỏi thường liên quan đến cả triệu chứng tâm lý (ví dụ như căng thẳng tâm trí, lo lắng không kiểm soát được) và thể chất (ví dụ tim đập nhanh, khó thở, run tay chân…), được trả lời dựa trên tần suất hoặc mức độ xuất hiện trong khoảng thời gian nhất định (ví dụ trong 1 tuần hoặc 2 tuần gần nhất). 

Những công cụ này được thiết kế để sàng lọc, phát hiện khả năng có lo âu vượt quá mức bình thường, nhằm hỗ trợ chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ trong việc xác định người cần được đánh giá sâu hơn.

Các bài kiểm tra rối loạn lo âu phổ biến hiện nay

Thang đo GAD-7

Đây là công cụ được sử dụng rộng rãi nhất trong lâm sàng để đánh giá mức độ lo âu tổng quát. Bài test có 7 câu hỏi, mỗi câu hỏi được chấm điểm từ 0 đến 3 theo tần suất trong 2 tuần gần nhất:

• 0 điểm: Không xảy ra.
• 1 điểm: Thỉnh thoảng.
• 2 điểm: Thường xuyên.
• 3 điểm: Luôn luôn.

7 câu hỏi GAD-7 bao gồm:

1. Bạn thường xuyên cảm thấy bồn chồn, lo lắng hoặc căng thẳng?
2. Bạn có khó khăn trong việc kiểm soát sự lo âu?
3. Bạn lo lắng quá mức về nhiều vấn đề khác nhau?
4. Bạn gặp khó khăn khi thư giãn, nghỉ ngơi?
5. Bạn cảm thấy bồn chồn đến mức khó ngồi yên?
6. Bạn hay cáu gắt, dễ nổi nóng?
7. Bạn có cảm giác sợ hãi, như thể sắp có chuyện tồi tệ xảy ra?

Đánh giá kết quả:

• 0 - 4 điểm: Lo âu tối thiểu.
• 5 - 9 điểm: Lo âu nhẹ.
• 10 - 14 điểm: Lo âu vừa.
• ≥15 điểm: Lo âu nặng.

Thang đo Zung SAS

Zung SAS là công cụ gồm 20 câu hỏi, phản ánh cả triệu chứng tâm lý và cơ thể. Mỗi câu chấm từ 1 đến 4 điểm. Một số câu hỏi được chấm đảo chiều để đảm bảo tính chính xác.

Người làm bài sẽ chọn một trong bốn mức độ phản ánh tần suất trải nghiệm:

• 1 điểm: Không có.
• 2 điểm: Thỉnh thoảng.
• 3 điểm: Thường xuyên.
• 4 điểm: Gần như luôn luôn.

20 câu hỏi trong Zung SAS:

1. Tôi cảm thấy lo lắng, bồn chồn nhiều hơn bình thường.
2. Tôi có những lúc sợ hãi mà không rõ lý do.
3. Tôi dễ buồn bực và hay có cảm giác hoảng loạn.
4. Tôi thấy mình như đang suy sụp hoặc dễ gục ngã.
5. Tôi cảm thấy mọi thứ đều ổn, không có điều gì xấu sắp xảy ra (câu hỏi đảo chiều).
6. Tôi bị run tay hoặc run chân.
7. Tôi hay gặp các cơn đau như đau đầu, đau cổ, đau lưng.
8. Tôi thường cảm thấy cơ thể yếu ớt và dễ mệt mỏi.
9. Tôi thấy mình khá bình tĩnh và có thể ngồi yên (câu hỏi đảo chiều).
10. Nhịp tim của tôi thường đập nhanh hơn bình thường.
11. Tôi hay cảm thấy chóng mặt hoặc khó chịu.
12. Có lúc tôi có cảm giác sắp ngất.
13. Tôi thấy việc hít thở diễn ra dễ dàng (câu hỏi đảo chiều).
14. Tôi có cảm giác tê hoặc ngứa ở ngón tay, ngón chân.
15. Tôi hay bị đau bụng hoặc khó tiêu.
16. Tôi đi tiểu nhiều hơn bình thường.
17. Bàn tay tôi thường lạnh và ướt mồ hôi.
18. Tôi cảm thấy mặt mình nóng ran hoặc đỏ bừng.
19. Tôi dễ dàng ngủ sâu và ngủ ngon giấc (câu hỏi đảo chiều).
20. Tôi thường xuyên gặp ác mộng.

Đánh giá kết quả:

• <40 điểm: Bình thường.
• 41 - 50: Lo âu nhẹ.
• 51 - 60: Lo âu vừa.
• 61 - 70: Lo âu nặng.
• 71 - 80: Lo âu rất nặng.

Thang đo DASS-21

DASS-21 gồm 21 câu, chia thành 3 nhóm: Trầm cảm, lo âu, stress. Phần đánh giá lo âu có 7 câu hỏi, mỗi câu chấm từ 0 đến 3 theo mức độ tần suất trong 1 tuần gần nhất:

• 0: Không bao giờ.
• 1: Thỉnh thoảng.
• 2: Thường xuyên.
• 3: Luôn luôn.

7 câu hỏi phần lo âu của DASS-21:

1. Tôi thường xuyên có cảm giác khô miệng.
2. Tôi khó hít thở thoải mái.
3. Tôi bị run tay hoặc run chân.
4. Tôi sợ bị người khác chê cười.
5. Tôi hay có cảm giác hoảng sợ.
6. Tôi nghe rõ nhịp tim dù không vận động.
7. Tôi thường thấy lo sợ vô cớ.

Kết quả:

• 0 - 7: Bình thường.
• 8 - 9: Lo âu nhẹ.
• 10 - 14: Lo âu vừa.
• 15 - 19: Lo âu nặng.
• ≥20: Lo âu rất nặng.

Thang đo BAI (Beck Anxiety Inventory)

BAI gồm 21 câu hỏi, tập trung vào triệu chứng cơ thể và nhận thức. Mỗi câu được chấm từ 0 đến 3, dựa trên mức độ triệu chứng xuất hiện trong tuần qua.

Người thực hiện đánh giá trong 1 tuần gần nhất, chọn mức độ phù hợp cho từng triệu chứng theo thang điểm:

• 0 điểm: Không có.
• 1 điểm: Nhẹ.
• 2 điểm: Vừa.
• 3 điểm: Nghiêm trọng.

21 câu hỏi của thang đo BAI:

1. Tôi có cảm giác tê hoặc ngứa ran ở tay, chân.
2. Tôi cảm thấy nóng nực trong người.
3. Chân tôi thường bị run.
4. Tôi khó có thể thư giãn.
5. Tôi hay sợ hãi, lo lắng hoặc linh cảm sắp có chuyện xấu xảy ra.
6. Tôi thấy choáng váng, chóng mặt.
7. Nhịp tim tôi đập nhanh.
8. Tôi cảm thấy mất kiểm soát trước sự lo lắng hoặc sợ hãi của bản thân.
9. Tôi có những cơn sợ hãi.
10. Tay tôi thường run rẩy.
11. Tôi có những lúc bị hoảng sợ.
12. Tôi thấy nghẹt thở hoặc khó thở.
13. Tôi khó hít thở sâu.
14. Tôi bị run hoặc rùng mình.
15. Tôi toát mồ hôi nhiều ngay cả khi không vận động hay không nóng.
16. Tôi có lúc choáng váng, đứng không vững.
17. Tôi sợ hãi đến mức mất kiểm soát.
18. Mặt tôi thường nóng bừng hoặc đỏ lên.
19. Tôi cảm thấy cơ bắp nhức mỏi.
20. Tôi thấy khó ngủ hoặc ngủ không ngon giấc.
21. Tôi hay buồn nôn hoặc khó chịu ở dạ dày.

Đánh giá kết quả (tổng điểm 0 - 63):

• 0 - 7: Bình thường.
• 8 - 15: Lo âu nhẹ.
• 16 - 25: Lo âu vừa.
• 26 - 63: Lo âu nặng.

Bài kiểm tra rối loạn lo âu liệu có chính xác không?

Các câu hỏi test rối loạn lo âu như GAD-7, GAD-2, Zung SAS hay Beck Anxiety Inventory đều được phát triển dựa trên tiêu chuẩn y khoa quốc tế và đã được nhiều nghiên cứu chứng minh có độ tin cậy cao. Ví dụ với GAD-7, trong nghiên cứu gốc (Spitzer et al., 2006), GAD-7 đã cho thấy độ nhạy khoảng 89% và độ đặc hiệu khoảng 82% khi sử dụng ngưỡng điểm cắt (cut-off) là 10 để phát hiện rối loạn lo âu tổng quát

Tuy nhiên, kết quả của các bài test chỉ mang tính tham khảo vì:

• Đây là công cụ tự đánh giá, phụ thuộc nhiều vào sự trung thực và cách hiểu của người làm test.
• Điểm số chỉ phản ánh trạng thái lo âu tại thời điểm thực hiện, có thể thay đổi theo tình huống và thời gian.
• Không thể thay thế chẩn đoán chính thức từ bác sĩ hay chuyên gia tâm lý.

Do đó, bài test có thể coi là công cụ sàng lọc hiệu quả, giúp phát hiện sớm nguy cơ lo âu. Nếu bạn đạt điểm ở mức lo âu vừa đến nặng, hoặc thường xuyên gặp các triệu chứng như mất ngủ, tim đập nhanh, hồi hộp, khó thở, sợ hãi quá mức… nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được đánh giá và can thiệp kịp thời. Ngoài ra, việc tự ý sử dụng thuốc an thần, chống trầm cảm hoặc các phương pháp chưa được chứng minh có thể gây hại. Bạn cần tham khảo ý kiến chuyên môn trước khi áp dụng bất kỳ phương án điều trị nào.

Bài test rối loạn lo âu là công cụ sàng lọc hữu ích, giúp bạn có cái nhìn ban đầu về mức độ lo âu của bản thân. Tuy nhiên, kết quả chỉ mang tính tham khảo và không thể thay thế cho chẩn đoán y khoa. Nếu cảm thấy lo âu kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, bạn nên chủ động tìm gặp bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ đúng cách. Việc phát hiện và can thiệp sớm chính là chìa khóa để kiểm soát rối loạn lo âu hiệu quả.