Zona có lây qua nước bọt không? Sự thật về đường lây và cách phòng tránh

Bệnh zona là tình trạng phát ban rát, đau do virus gây thủy đậu tái hoạt động khi cơ thể suy giảm miễn dịch. Nhiều người lo lắng bệnh có thể lây trong sinh hoạt hằng ngày, đặc biệt khi tiếp xúc gần với người mắc. Việc hiểu rõ cơ chế lây và cách phòng ngừa đúng sẽ giúp bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng.

Zona có lây qua nước bọt không?

Zona (Herpes Zoster) là bệnh do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra, cũng chính là loại virus từng gây bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi thủy đậu, virus này không bị tiêu diệt hoàn toàn mà “ẩn mình” trong các dây thần kinh cảm giác, chờ đến khi hệ miễn dịch suy yếu để tái hoạt động, gây ra zona.

Câu hỏi zona có lây qua nước bọt không thường xuất hiện khi người bệnh ho, nói chuyện hoặc sinh hoạt gần người khác. Tuy nhiên, theo các tổ chức y tế quốc tế, virus gây zona không lây qua nước bọt, không lan truyền qua đường hô hấp như cảm cúm hay COVID-19. Tuy nhiên, vẫn cần che phủ tổn thương và hạn chế tiếp xúc gần trong giai đoạn mụn nước còn ướt bởi khả năng lây qua khí dung rất nhỏ nhưng có thể xảy ra.

Đường lây chính của zona là tiếp xúc trực tiếp với dịch từ mụn nước của người bệnh. Người chưa từng mắc thủy đậu hoặc chưa tiêm vắc xin thủy đậu nếu chạm vào dịch này có thể bị thủy đậu, chứ không phải zona. Vì vậy, việc che phủ tổn thương da và giữ vệ sinh cá nhân vẫn là yếu tố then chốt giúp hạn chế lây nhiễm.

Zona lây như thế nào và khi nào dễ lây nhất?

Zona không phải bệnh truyền nhiễm phổ biến, nhưng vẫn có thể lây trong một số điều kiện nhất định. Việc hiểu rõ cơ chế lây giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc người bệnh và bảo vệ bản thân.

Các con đường lây truyền thường gặp:

• Tiếp xúc trực tiếp với dịch mụn nước: Khi mụn nước của người bệnh vỡ ra, virus trong dịch có thể lây sang người khác qua tay, khăn, quần áo hoặc vật dụng cá nhân.
• Dùng chung đồ dùng cá nhân: Nếu người bệnh không vệ sinh kỹ và người khác chạm vào vật dụng dính dịch mụn, nguy cơ lây vẫn có thể xảy ra.
• Zona lan tỏa (dạng nặng): Trong trường hợp người bệnh có phát ban toàn thân hoặc suy giảm miễn dịch, virus có thể phát tán nhiều hơn, tăng nguy cơ lây cho người xung quanh.

Bệnh zona chỉ có khả năng lây khi còn mụn nước chưa đóng vảy. Khi vùng tổn thương đã khô, bong vảy hoàn toàn, người bệnh không còn khả năng lây cho người khác.

Do đó, thay vì lo lắng zona có lây qua nước bọt không, bạn nên tập trung vào việc giữ vệ sinh vùng da tổn thương, rửa tay thường xuyên và tránh tiếp xúc trực tiếp với mụn nước.

Ai dễ bị lây từ người bị zona và khi nào cần thận trọng

Không phải ai cũng dễ mắc virus từ người bị zona. Tuy nhiên, một số nhóm đối tượng cần cẩn trọng hơn khi tiếp xúc gần, gồm:

• Người chưa từng mắc thủy đậu hoặc chưa tiêm vắc xin thủy đậu.
• Người có hệ miễn dịch yếu, đang điều trị ung thư, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch hoặc mắc bệnh mạn tính.
• Trẻ sơ sinh và phụ nữ đang mang thai.

Những người này, nếu tiếp xúc với dịch mụn nước từ người bị zona, có thể bị thủy đậu lần đầu tiên, bệnh này tuy lành tính nhưng có thể nặng hơn ở người lớn hoặc phụ nữ mang thai.

Khi sống cùng người bị zona, bạn nên:

• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với vùng da có mụn nước.
• Không dùng chung khăn tắm, quần áo hoặc vật dụng cá nhân.
• Giặt riêng đồ của người bệnh bằng nước nóng.
• Giữ không gian thông thoáng, vệ sinh tay sạch sau khi chăm sóc.

Nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao, hãy trao đổi với bác sĩ về tiêm vắc xin phòng zona hoặc thủy đậu để giảm rủi ro lây nhiễm. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện có các gói tiêm phù hợp cho người lớn tuổi và người có sức đề kháng yếu.

Cách phòng ngừa zona hiệu quả tại nhà

Dù zona không lây qua nước bọt, việc phòng ngừa tổng thể vẫn giúp hạn chế tái phát và lây lan cho người xung quanh. Dưới đây là những biện pháp hữu ích:

Giữ lối sống lành mạnh:

• Ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng kéo dài vì stress làm suy yếu miễn dịch.
• Ăn uống đầy đủ dưỡng chất, bổ sung vitamin và khoáng chất.
• Tập thể dục nhẹ mỗi ngày để tăng cường sức đề kháng.

Bảo vệ da:

• Che phủ vùng da tổn thương khi bị zona, không chà xát hoặc gãi mạnh.
• Giữ vùng da sạch, khô để tránh bội nhiễm.

Vệ sinh cá nhân:

• Rửa tay thường xuyên sau khi tiếp xúc với vùng da bị bệnh.
• Không dùng chung đồ dùng cá nhân, khăn hoặc ga giường.

Chủ động tiêm vắc xin phòng bệnh:

• Vắc xin giúp giảm nguy cơ tái phát zona và biến chứng đau dây thần kinh sau zona.
• Người trên 50 tuổi, người có bệnh nền hoặc hệ miễn dịch yếu được khuyến khích tiêm.
• Bạn có thể đặt lịch tiêm vắc xin tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn lịch phù hợp.

Câu hỏi thường gặp về zona và đường lây

Dưới đây là các câu hỏi thường gặp về bệnh zona.

Zona có lây qua nước bọt không nếu người bệnh nói chuyện gần?

Không. Virus không phát tán qua hơi thở hay nước bọt khi nói chuyện. Tuy nhiên, vẫn nên hạn chế hôn hoặc tiếp xúc gần vùng da có mụn nước.

Người từng mắc thủy đậu có bị lây zona không? 

Không. Zona là sự tái hoạt động của virus đã tồn tại trong cơ thể, không phải do lây từ người khác.

Zona có nguy hiểm không?

Zona thường tự khỏi sau 2 - 4 tuần, nhưng có thể để lại đau thần kinh hậu zona, đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc người suy giảm miễn dịch.

Có cách nào phòng tránh zona hiệu quả?

Giữ lối sống lành mạnh, tránh căng thẳng và tiêm vắc xin phòng zona là biện pháp tốt nhất hiện nay.

Tóm lại, zona có lây qua nước bọt không? Câu trả lời là: Zona không lây qua nước bọt, mà lây chủ yếu khi tiếp xúc với dịch từ mụn nước của người bệnh. Việc hiểu đúng và áp dụng các biện pháp phòng ngừa như giữ vệ sinh, tránh tiếp xúc trực tiếp và tiêm vắc xin phòng bệnh là cách hiệu quả nhất để bảo vệ bản thân và người thân.