Viêm xoang cấp: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Với sự thay đổi khí hậu, ô nhiễm không khí và sức đề kháng suy giảm, số người mắc viêm xoang cấp đang có xu hướng gia tăng. Nhiều người chủ quan, coi thường các dấu hiệu ban đầu và chỉ đến bệnh viện khi tình trạng trở nên nghiêm trọng. Bài viết này sẽ giúp bạn nhận biết sớm bệnh, hiểu rõ nguyên nhân, cách điều trị và phòng ngừa viêm xoang cấp một cách khoa học, chính xác.

Tổng quan về căn bệnh viêm xoang cấp 

Viêm xoang cấp là tình trạng viêm tạm thời của niêm mạc xoang, thường kéo dài dưới 4 tuần. Xoang là những khoang rỗng nằm trong xương mặt và hộp sọ, có vai trò làm ẩm không khí hít vào, giảm trọng lượng của hộp sọ và hỗ trợ giọng nói. Khi niêm mạc xoang bị viêm, dịch nhầy tích tụ gây khó chịu và dễ dẫn đến biến chứng nếu không được xử lý kịp thời.

Viêm xoang cấp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó không thể không kể đến một số nguyên nhân phổ biến sau đây:

• Nhiễm virus: Chiếm khoảng 90% các trường hợp viêm xoang cấp, thường liên quan đến cảm lạnh thông thường. Các virus như rhinovirus, influenza có thể gây viêm và làm tắc nghẽn các lỗ xoang.
• Nhiễm vi khuẩn: Một số vi khuẩn như Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae hoặc Moraxella catarrhalis có thể gây bội nhiễm sau khi virus tấn công, khiến tình trạng viêm trở nên nghiêm trọng hơn.
• Dị ứng: Phản ứng dị ứng với phấn hoa, lông động vật, bụi bẩn hoặc nấm mốc có thể gây sưng niêm mạc dẫn đến viêm xoang cấp.
• Thay đổi thời tiết: Sự thay đổi đột ngột về nhiệt độ hoặc độ ẩm có thể kích thích niêm mạc xoang, đặc biệt ở những người nhạy cảm.
• Vệ sinh mũi kém: Không làm sạch mũi đúng cách, đặc biệt sau khi tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, làm tăng nguy cơ viêm.

Dựa trên vị trí xoang bị ảnh hưởng, viêm xoang cấp được chia thành các loại chính sau đây để bạn dễ dàng nhận diện:

• Viêm xoang hàm cấp: Xảy ra ở xoang hàm (vùng má). Đây là loại viêm xoang phổ biến nhất, gây đau nhức vùng má.
• Viêm xoang trán cấp: Ảnh hưởng đến xoang trán (vùng trán), thường gây đau đầu dữ dội.
• Viêm xoang sàng cấp: Xảy ra ở xoang sàng (giữa hai mắt), có thể gây đau quanh mắt hoặc sau mắt.
• Viêm xoang bướm cấp: Ảnh hưởng đến xoang bướm (sâu trong hộp sọ, gần tuyến yên), thường gây đau đầu sau gáy hoặc đỉnh đầu.

Triệu chứng của viêm xoang cấp

Việc nhận biết sớm các triệu chứng của viêm xoang cấp là rất quan trọng để tránh các biến chứng nguy hiểm như viêm màng não, áp xe ổ mắt hoặc nhiễm trùng lan rộng. Dưới đây là những triệu chứng của viêm xoang cấp, bạn đọc có thể tham khảo:

• Nghẹt mũi: Cảm giác mũi bị tắc, khó thở bằng mũi, có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên.
• Chảy nước mũi vàng/xanh: Dịch mũi có màu bất thường đôi khi kèm mủ. Đây là dấu hiệu của nhiễm trùng.
• Đau nhức vùng trán, má hoặc quanh mắt: Cơn đau thường âm ỉ hoặc dữ dội, tùy thuộc vào vị trí xoang bị viêm.
• Đau tăng khi cúi người hoặc khi ngủ dậy: Áp lực trong các xoang tăng lên khi thay đổi tư thế, đặc biệt khi cúi đầu.
• Sốt và mệt mỏi: Sốt nhẹ đến trung bình, cảm giác uể oải, kém tập trung.
• Hơi thở có mùi: Do dịch mủ tích tụ trong xoang, hơi thở có thể có mùi khó chịu.

Các phương pháp điều trị viêm xoang cấp hiện nay

Việc điều trị viêm xoang cấp phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng và tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân. Dưới đây là các phương pháp phổ biến trong điều trị viêm xoang cấp, bạn đọc có thể tham khảo:

Điều trị nội khoa

Để cải thiện triệu chứng và xử lý nguyên nhân, bác sĩ thường áp dụng các phương pháp điều trị nội khoa sau:

Thuốc giảm triệu chứng:

• Paracetamol hoặc Ibuprofen: Giảm đau nhức và hạ sốt, giúp bệnh nhân cảm thấy dễ chịu hơn.
• Thuốc xịt mũi chứa corticosteroid: Giảm viêm niêm mạc xoang, chẳng hạn như Budesonide hoặc Fluticasone. Lưu ý chỉ sử dụng theo chỉ định của bác sĩ, thường không quá 7 - 10 ngày.
• Thuốc thông mũi: Giúp giảm nghẹt mũi, nhưng không nên dùng quá 3 - 5 ngày để tránh hiện tượng "nghẹt mũi hồi ứng".

Kháng sinh (nếu có nhiễm khuẩn):

• Chỉ sử dụng khi có dấu hiệu bội nhiễm vi khuẩn, chẳng hạn như sốt cao, dịch mũi có mủ kéo dài.
• Thuốc thường dùng: Amoxicillin-clavulanate, Doxycycline hoặc Levofloxacin (theo chỉ định của bác sĩ).
• Lưu ý: Không tự ý dùng kháng sinh mà không có hướng dẫn y tế vì lạm dụng có thể gây kháng thuốc.

Xông mũi và rửa mũi:

• Rửa mũi bằng nước muối sinh lý (0,9%) giúp làm sạch dịch nhầy, giảm kích ứng và hỗ trợ thông xoang.
• Xông hơi bằng nước ấm hoặc tinh dầu (như bạc hà, khuynh diệp) giúp giảm nghẹt mũi và làm dịu niêm mạc.

Điều trị hỗ trợ và theo dõi

Bên cạnh điều trị y khoa, bạn có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ sau để tăng hiệu quả phục hồi:

• Uống đủ nước: Uống 2 - 3 lít nước mỗi ngày để làm loãng dịch nhầy, hỗ trợ quá trình đào thải.
• Nghỉ ngơi hợp lý: Tránh làm việc quá sức, ngủ đủ giấc để tăng cường sức đề kháng.
• Bổ sung dinh dưỡng: Tăng cường vitamin C (có trong cam, chanh, kiwi) và kẽm (có trong hải sản, hạt) để hỗ trợ hệ miễn dịch.
• Tái khám: Nếu triệu chứng không cải thiện sau 7 - 10 ngày hoặc có dấu hiệu bất thường (sốt cao, sưng mặt), cần tái khám ngay để được đánh giá và điều chỉnh phác đồ.

Trong một số trường hợp hiếm gặp, khi viêm xoang cấp không đáp ứng với điều trị nội khoa hoặc có biến chứng nặng, bác sĩ có thể chỉ định can thiệp ngoại khoa như chọc dò xoang hoặc phẫu thuật nội soi xoang.

Phòng ngừa viêm xoang cấp hiệu quả và bảo vệ hệ hô hấp

Viêm xoang cấp có thể được ngăn ngừa thông qua lối sống lành mạnh và các biện pháp chủ động. Dưới đây là những cách hiệu quả để bảo vệ hệ hô hấp và giảm nguy cơ mắc bệnh, bạn đọc có thể tham khảo:

Lối sống khoa học và vệ sinh đúng cách

Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, bạn có thể thực hiện các thói quen đơn giản nhưng hiệu quả sau:

• Giữ ấm cơ thể: Đặc biệt là vùng mũi, cổ và ngực trong thời tiết lạnh hoặc khi chuyển mùa. Sử dụng khăn quàng, khẩu trang khi ra ngoài.
• Vệ sinh mũi họng hàng ngày: Rửa mũi bằng nước muối sinh lý 0,9% từ 1 - 2 lần/ngày để loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn và tác nhân dị ứng.
• Tránh tác nhân gây hại: Tránh khói thuốc lá (cả hút chủ động và thụ động) vì khói thuốc kích thích niêm mạc xoang. Hạn chế tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, bụi bẩn, hóa chất hoặc phấn hoa.
• Tăng cường sức đề kháng: Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục đều đặn (30 phút/ngày, 5 ngày/tuần) để cải thiện hệ miễn dịch.

Tiêm vắc xin phế cầu

Một trong những cách hiệu quả để bảo vệ bản thân là tiêm vắc xin. Vắc xin phế cầu giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm từ viêm xoang cấp do vi khuẩn phế cầu (Streptococcus pneumoniae) gây ra, chẳng hạn như viêm phổi, viêm màng não.

Đối tượng nên tiêm:

• Trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi, vì hệ miễn dịch còn yếu.
• Người lớn trên 65 tuổi, do sức đề kháng suy giảm theo tuổi.
• Người có bệnh nền mạn tính như tiểu đường, bệnh tim, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) hoặc suy giảm miễn dịch.

Viêm xoang cấp là bệnh lý đường hô hấp phổ biến nhưng hoàn toàn có thể điều trị và phòng ngừa nếu được phát hiện sớm. Việc chú ý đến các dấu hiệu cảnh báo, tuân thủ điều trị đúng phác đồ và chủ động phòng bệnh sẽ giúp giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm, nâng cao chất lượng cuộc sống. Hãy chủ động tiêm vắc xin phế cầu ngay hôm nay để bảo vệ bạn và gia đình khỏi các biến chứng nguy hiểm từ viêm xoang cấp và các bệnh lý hô hấp khác. Liên hệ Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn và đăng ký tiêm phòng bạn nhé.