Viêm loét dạ dày nên ăn gì và kiêng gì? Lưu ý về chế độ dinh dưỡng

Đối với những người đang phải đối mặt với căn bệnh viêm loét dạ dày mạn tính, việc lựa chọn thực phẩm không chỉ là nhu cầu cơ bản mà còn là một phần không thể thiếu trong quá trình điều trị. Ăn uống đúng cách có thể giúp giảm tiết axit, bảo vệ niêm mạc và thúc đẩy sự lành vết loét. Ngược lại, những sai lầm trong ăn uống lại khiến cơn đau trở nên dữ dội và bệnh khó lòng thuyên giảm. Do đó, việc nắm rõ chế độ dinh dưỡng cho bệnh viêm loét dạ dày là chìa khóa để kiểm soát bệnh hiệu quả và xây dựng một lối sống khỏe mạnh hơn.

Viêm loét dạ dày nên ăn gì và kiêng gì?

Trong viêm loét dạ dày, niêm mạc dạ dày bị tổn thương và rất nhạy cảm. Một chế độ ăn uống đúng đắn không chỉ cung cấp năng lượng mà còn giúp trung hòa axit, bảo vệ vết loét và ức chế vi khuẩn gây bệnh. Ngược lại, ăn uống sai cách có thể khiến vết loét lan rộng và đau đớn hơn.

Viêm loét dạ dày nên ăn gì?

Để thúc đẩy quá trình hồi phục, hãy ưu tiên các nhóm thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, kháng viêm và thân thiện với hệ tiêu hóa:

• Rau củ: Đây là nguồn cung cấp chất xơ và vitamin thiết yếu giúp bảo vệ niêm mạc và hỗ trợ chữa lành. Nên chọn rau lá xanh, các loại củ màu đỏ/cam và rau họ cải (bông cải xanh, súp lơ, cải xoăn). Đặc biệt, bắp cải được xem là "thần dược" tự nhiên hỗ trợ điều trị các bệnh tiêu hóa rất tốt.
• Trái cây giàu polyphenol: Ưu tiên các loại quả mọng, táo, nho và lựu vì chúng chứa nhiều polyphenol giúp kháng viêm.
• Protein nạc: Cơ thể cần protein để sửa chữa mô tổn thương, nhưng cần chọn loại dễ tiêu hóa như thịt gia cầm bỏ da, thịt bò nạc (thăn), trứng, đậu phụ, đậu Hà Lan.
• Cá béo: Cá hồi, cá thu, cá mòi là lựa chọn tuyệt vời nhờ chứa nhiều Omega-3, giúp giảm viêm mạnh mẽ và ngăn ngừa loét tái phát.
• Thực phẩm bổ sung lợi khuẩn (Probiotics): Hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh là nền tảng để đẩy lùi bệnh tật. Có thể lựa chọn sữa chua Hy Lạp, dưa cải muối (lên men tự nhiên),... để cung cấp lợi khuẩn giúp ức chế vi khuẩn H. pylori và hỗ trợ tiêu hóa.
• Ngũ cốc nguyên hạt: Bánh mì nguyên cám, yến mạch, hạt kê, diêm mạch,... cung cấp chất xơ cần thiết cho hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru.
• Gia vị thảo mộc: Thay vì ớt cay, hãy dùng nghệ, gừng, tỏi, quế. Đặc biệt đinh hương, thì là và rau mùi không chỉ tạo hương vị mà còn có khả năng ức chế vi khuẩn H. pylori.

Viêm dạ dày cần kiêng thực phẩm nào?

Những thực phẩm dưới đây có thể kích thích tăng tiết axit, gây kích ứng vết loét hoặc làm chậm quá trình tiêu hóa:

• Rượu bia và đồ uống chứa cồn: Cồn gây kích ứng trực tiếp lên niêm mạc, làm vết loét trầm trọng hơn và cản trở quá trình lành thương. Tốt nhất nên kiêng hoàn toàn trong giai đoạn điều trị.
• Sữa: Trong một số trường hợp, sữa có thể kích thích dạ dày tiết ra nhiều axit hơn, khiến tình trạng loét tệ đi.
• Đồ chiên rán, sốt kem: Chất béo xấu làm chậm quá trình tiêu hóa, gây đầy bụng, khó tiêu và đau quặn bụng.
• Thịt chế biến sẵn: Thịt đỏ mỡ, thịt nguội chứa nhiều chất béo bão hòa gây viêm. Nếu ăn thịt đỏ, hãy lọc bỏ mỡ kỹ càng trước khi sử dụng.
• Thực phẩm cay nóng: Ớt và các gia vị cay nóng có thể kích hoạt cơn đau dữ dội ở một số người.
• Đồ ăn mặn: Muối dư thừa thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn H. pylori. Cần hạn chế dưa muối mặn, thực phẩm đóng hộp.
• Rau sống: Khó tiêu hóa hơn rau đã nấu chín, có thể gây cọ xát trong bề mặt niêm mạc làm đau vết loét.
• Sô cô la: Thường gây trào ngược và khó chịu cho người bệnh loét dạ dày.
• Trái cây axit mạnh: Cam, chanh, quýt nếu gây xót ruột thì nên loại bỏ khỏi thực đơn.

Mặc dù danh sách trên là những khuyến nghị khoa học chung, tuy nhiên mỗi cơ thể lại có phản ứng khác nhau. Nguyên tắc quan trọng nhất là hãy lắng nghe cơ thể mình, nếu món ăn nào khiến bạn đau hay khó chịu, hãy loại bỏ nó ngay. Đồng thời, người bệnh cũng cần kết hợp dinh dưỡng với phác đồ điều trị của bác sĩ để đạt hiệu quả phục hồi tốt nhất.

Tầm quan trọng của chế độ ăn trong điều trị viêm loét dạ dày

Trong điều trị viêm loét dạ dày, thuốc sẽ giúp tiêu diệt vi khuẩn và làm lành tổn thương, nhưng chính những gì người bệnh ăn hàng ngày sẽ quyết định tốc độ hồi phục và khả năng tái phát của bệnh. Một chế độ ăn dành cho người viêm loét dạ dày tá tràng không chỉ để no bụng mà còn giúp:

• Phục hồi, sửa chữa tổn thương: Bổ sung đầy đủ protein và các vi chất cần thiết (như kẽm, vitamin) giúp cơ thể có đủ năng lượng và nguyên liệu để tái tạo tế bào, làm liền vết loét nhanh chóng.
• Bù đắp thiếu hụt dinh dưỡng: Điều chỉnh và bổ sung các chất dinh dưỡng mà người bệnh thường bị thiếu hụt do kém hấp thu hoặc kiêng khem quá mức, từ đó giảm thiểu các triệu chứng mệt mỏi, suy nhược.
• Giảm thiểu kích ứng: Loại bỏ các tác nhân gây hại (cay, nóng, chua, chất kích thích) để dạ dày có thời gian nghỉ ngơi và phục hồi.
• Hỗ trợ bệnh lý liên quan: Chế độ ăn còn được cân nhắc để phù hợp với những người có bệnh lý tiêu hóa đi kèm như bệnh Crohn, bệnh Celiac hoặc các nhiễm trùng tiêu hóa khác.

Lưu ý về chế độ dinh dưỡng cho người viêm loét dạ dày

Khi niêm mạc dạ dày đang bị tổn thương, mọi áp lực từ việc co bóp quá mức hay kích ứng đều có thể làm vết loét lan rộng. Dưới đây là các lưu ý cốt lõi trong chế độ ăn uống và sinh hoạt:

• Về chế biến: Ưu tiên chọn các cách nấu giúp thực phẩm giữ được độ mềm và dễ tiêu như hấp, luộc, om hoặc hầm nhừ. Thức ăn nên được thái nhỏ và nấu chín kỹ để giảm bớt gánh nặng cho dạ dày.
• Hạn chế tối đa chất béo: Các món chiên, xào, rán hoặc sử dụng nhiều bơ, dầu mỡ cần được hạn chế vì chúng rất khó tiêu hóa, dễ gây đầy bụng và làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày.
• Ăn chậm, nhai kỹ: Thức ăn được nghiền nát kỹ tại khoang miệng sẽ thấm đều nước bọt, giúp dạ dày làm việc nhẹ nhàng hơn.
• Tập trung khi ăn: Bạn cần tập trung hoàn toàn vào bữa ăn, tránh vừa ăn vừa xem tivi, điện thoại hay đọc sách để hệ thần kinh điều tiết dịch vị hiệu quả nhất.
• Chia nhỏ bữa ăn trong ngày: Thay vì ăn 3 bữa lớn, hãy chia thành nhiều bữa nhỏ. Điều này giúp dạ dày luôn có lượng thức ăn vừa đủ để trung hòa axit, tránh tình trạng quá đói hoặc quá no.
• Duy trì nhiệt độ thức ăn lý tưởng: Thức ăn nên được dùng khi còn ấm (khoảng 50 độ C). Tránh ăn quá nóng sẽ gây xung huyết niêm mạc hoặc quá lạnh gây co thắt cơ dạ dày, kích thích cơn đau.
• Cân bằng độ đặc lỏng: Không nên ăn quá đặc vì dịch vị khó thấm sâu nhưng cũng tránh ăn quá lỏng hoặc uống quá nhiều nước ngay trong bữa ăn sẽ làm loãng dịch vị, giảm khả năng tiêu hóa.

Tóm lại, nhận biết được viêm loét dạ dày nên ăn gì và kiêng gì là yếu tố góp phần nâng cao hiệu quả điều trị và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc xây dựng một thực đơn khoa học, ưu tiên các thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa, giàu dinh dưỡng, đồng thời hạn chế các chất kích thích và đồ ăn cay nóng, chua là điều vô cùng cần thiết. Hãy lắng nghe cơ thể, tham khảo ý kiến chuyên gia y tế để có chế độ ăn phù hợp nhất với tình trạng sức khỏe cá nhân.