Tủy răng là gì? Cấu tạo, chức năng và những vấn đề thường gặp

Tủy răng được ví như “trái tim” của mỗi chiếc răng. Dù ẩn sâu bên trong, phần tủy này đảm nhiệm nhiều vai trò thiết yếu như cung cấp dinh dưỡng, duy trì cảm giác và bảo vệ răng khỏi tác nhân gây hại. Khi tủy bị viêm hoặc hoại tử, răng có thể yếu đi, mất cảm giác hoặc thậm chí phải nhổ bỏ. Hiểu rõ cấu trúc và hoạt động của tủy răng là cách tốt nhất để bạn chủ động chăm sóc răng miệng và phòng ngừa biến chứng.

Tủy răng là gì?

Tủy răng là mô mềm nằm ở trung tâm răng, được bao bọc bởi ngà và men răng. Bên trong chứa hệ thống mạch máu, dây thần kinh và mô liên kết, giúp nuôi dưỡng răng và truyền cảm giác.

Theo cấu trúc giải phẫu, tủy răng kéo dài từ buồng tủy (phần thân răng) xuống ống tủy (phần chân răng), nối liền với mô quanh chóp răng thông qua các lỗ nhỏ li ti. Nhờ cấu tạo này, máu và dưỡng chất được vận chuyển liên tục, giúp răng duy trì sự sống.

Khi vi khuẩn xâm nhập sâu qua lỗ sâu răng hoặc chấn thương, tủy dễ bị tổn thương và viêm. Tình trạng viêm tủy không được điều trị kịp thời có thể lan sang xương hàm, gây đau nhức dữ dội, áp xe và mất răng.

Có thể nói, tủy răng là phần sống giúp răng “cảm nhận” và tồn tại bền vững theo thời gian.

Cấu tạo của tủy răng

Tủy răng có cấu trúc phức tạp nhưng được chia thành 2 phần chính:

Buồng tủy

Buồng tủy nằm ở thân răng, là khoang chứa mô tủy mềm, được bao bọc bởi ngà răng. Phần này chứa nhiều mạch máu và dây thần kinh, đóng vai trò trung tâm của hệ thống tủy.

Ống tủy

Ống tủy kéo dài từ buồng tủy đến chóp chân răng. Nó là đường dẫn giúp máu, dưỡng chất và tín hiệu thần kinh lưu thông giữa răng và cơ thể.

Bên trong tủy còn có các thành phần quan trọng khác:

• Mạch máu: Cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho mô răng.
• Dây thần kinh: Truyền tín hiệu cảm giác nóng, lạnh, đau.
• Tế bào tạo ngà (Odontoblast): Sản sinh ngà răng mới khi mô răng bị mòn hoặc tổn thương nhẹ.

Nhờ cấu tạo đặc biệt này, tủy răng không chỉ nuôi dưỡng mà còn giúp bảo vệ, duy trì sức sống của toàn bộ chiếc răng.

Chức năng của tủy răng là gì?

Dù có kích thước nhỏ, tủy răng đảm nhiệm nhiều chức năng quan trọng trong hệ thống răng miệng:

• Nuôi dưỡng răng: Tủy răng chứa hệ thống mạch máu dày đặc, mang oxy và dưỡng chất đến các tế bào răng. Nhờ đó, răng duy trì được sức sống, độ bền và khả năng tự phục hồi ở mức nhất định.
• Truyền cảm giác: Các dây thần kinh trong tủy giúp răng cảm nhận các kích thích như nóng, lạnh hoặc đau. Đây là cơ chế tự nhiên giúp cơ thể nhận biết tổn thương để phản ứng kịp thời, tránh hư hại sâu hơn.
• Tạo ngà răng: Tủy chứa các tế bào tạo ngà, có khả năng tái tạo lớp ngà mới khi răng bị mòn hoặc tổn thương. Cơ chế này giúp răng tăng khả năng bảo vệ và kéo dài tuổi thọ.
• Bảo vệ và phản ứng miễn dịch: Khi vi khuẩn hoặc độc tố xâm nhập, tủy răng sẽ phản ứng bằng cách tăng lưu lượng máu và kích hoạt phản ứng miễn dịch tại chỗ. Điều này tạo nên hàng rào tự nhiên chống lại nhiễm trùng.

Các bệnh lý thường gặp ở tủy răng

Tủy răng có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như sâu răng, chấn thương, vi khuẩn hoặc thói quen vệ sinh răng miệng kém. Một số bệnh lý phổ biến gồm:

Viêm tủy răng

Đây là tình trạng vi khuẩn tấn công vào mô tủy, thường bắt nguồn từ sâu răng lâu ngày hoặc va chạm mạnh vào răng. Dấu hiệu nhận biết:

• Đau buốt dữ dội, đặc biệt về đêm;
• Nhạy cảm với đồ nóng hoặc lạnh, đôi khi sưng vùng nướu quanh răng.

Nếu không điều trị sớm, viêm tủy răng có thể chuyển sang mạn tính hoặc gây áp xe quanh chóp răng.

Hoại tử tủy (chết tủy)

Khi tủy bị viêm nặng và không được chữa trị, mô tủy sẽ dần chết đi. Lúc này, răng không còn cảm giác và có thể đổi màu sang xám hoặc đen. Điều trị trong trường hợp này là lấy tủy răng để ngăn ngừa nhiễm trùng lan rộng và giữ lại răng thật.

Nang chân răng (do viêm tủy mạn)

Là biến chứng của viêm tủy kéo dài, tạo thành ổ mủ nhỏ ở chóp răng. Người bệnh có thể bị sưng nướu, đau âm ỉ hoặc sưng mặt. Nếu không xử lý kịp thời, nang có thể phát triển lớn, ảnh hưởng xương hàm và răng kế cận.

Theo một số khảo sát dịch tễ học nha khoa, viêm tủy răng là nguyên nhân phổ biến nhất gây đau răng kéo dài, chiếm khoảng 50-70% tùy vùng.

Phương pháp điều trị và chăm sóc tủy răng khỏe mạnh

Khi tủy răng bị tổn thương, việc điều trị và chăm sóc đúng cách là yếu tố quyết định giúp bảo tồn răng thật và ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là phương pháp điều trị và chăm sóc tủy răng, cụ thể như sau:

Điều trị tủy răng (Lấy tủy răng)

Đây là kỹ thuật loại bỏ phần tủy bị viêm hoặc hoại tử, làm sạch ống tủy rồi trám bít kín để ngăn vi khuẩn tái xâm nhập. Quy trình điều trị thường gồm các bước:

• Thăm khám và chụp X-quang xác định vị trí viêm.
• Gây tê cục bộ và mở buồng tủy.
• Loại bỏ mô tủy bệnh lý, làm sạch ống tủy.
• Trám bít ống tủy bằng vật liệu chuyên dụng.
• Cuối cùng, phục hồi thân răng bằng miếng trám hoặc mão sứ.

Điều trị đúng kỹ thuật giúp răng vẫn hoạt động bình thường mà không còn đau. Tỷ lệ bảo tồn răng thật có thể đạt đến 90% nếu được điều trị kịp thời.

Cách chăm sóc tủy răng khỏe mạnh

Giữ tủy răng khỏe mạnh bắt đầu từ việc chăm sóc răng miệng hàng ngày:

• Chải răng 2 - 3 lần/ngày với bàn chải lông mềm và kem có fluoride.
• Sử dụng chỉ nha khoa để loại bỏ mảng bám giữa các kẽ răng.
• Hạn chế thực phẩm chứa nhiều đường, nước ngọt có gas và đồ ăn quá cứng.
• Tái khám nha khoa định kỳ 6 tháng/lần để phát hiện sớm sâu răng hoặc viêm tủy tiềm ẩn.
• Không tự ý dùng thuốc giảm đau kéo dài khi đau răng, vì có thể che lấp triệu chứng viêm tủy.

Thói quen vệ sinh đúng cách và kiểm tra định kỳ là chìa khóa giúp duy trì sức khỏe tủy răng lâu dài.

Tủy răng là phần sống quan trọng nằm sâu trong cấu trúc răng, giữ vai trò nuôi dưỡng, truyền cảm giác và bảo vệ răng khỏi tác nhân gây hại. Khi tủy bị viêm hoặc hoại tử, răng có thể yếu đi, đổi màu hoặc mất hoàn toàn nếu không được điều trị kịp thời. Vì vậy, hiểu rõ tủy răng là gì và chăm sóc răng miệng đúng cách là cách tốt nhất để phòng ngừa các bệnh lý nha khoa. Hãy duy trì thói quen vệ sinh răng hàng ngày và khám định kỳ để giữ tủy răng khỏe mạnh, bảo vệ nụ cười lâu dài.