Trẻ sơ sinh bị kiết lỵ: Dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân và cách điều trị an toàn

Trẻ sơ sinh bị kiết lỵ là tình trạng rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng, có thể gây mất nước và nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm. Hiểu rõ các dấu hiệu, nguyên nhân và cách xử lý kịp thời là chìa khóa giúp cha mẹ bảo vệ sức khỏe của bé. Vậy nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị kiết lỵ là gì? Dấu hiệu nhận biết trẻ sơ sinh bị kiết lỵ ra sao? Hướng điều trị kiết lỵ ở trẻ sơ sinh như thế nào? Tất cả sẽ được Tiêm chủng Long Châu giải đáp trong bài viết sức khỏe dưới đây.

Tổng quan về tình trạng trẻ sơ sinh bị kiết lỵ

Kiết lỵ là tình trạng viêm ruột do vi khuẩn (chủ yếu là Shigella) hoặc ký sinh trùng (Entamoeba histolytica) gây ra, dẫn đến tiêu chảy có nhầy và máu. Ở trẻ sơ sinh, bệnh lý này đặc biệt nguy hiểm do hệ miễn dịch và tiêu hóa còn non yếu, dễ dẫn đến mất nước và biến chứng nghiêm trọng nếu không được can thiệp kịp thời.

Dấu hiệu đặc trưng ở trẻ sơ sinh bị kiết lỵ bao gồm:

• Đi ngoài nhiều lần trong ngày: Phân lỏng, có nhầy hoặc máu, đôi khi kèm mủ.
• Bỏ bú, quấy khóc, mệt lả: Trẻ có thể từ chối bú mẹ hoặc bú bình, tỏ ra khó chịu hoặc lờ đờ.
• Sốt nhẹ hoặc cao: Một số trẻ có thể sốt thường kèm theo tình trạng bụng chướng nhẹ.
• Dấu hiệu mất nước: Môi khô, mắt trũng, khóc không ra nước mắt, da nhăn nheo.

Để tránh nhầm lẫn, cha mẹ cần phân biệt trẻ sơ sinh bị kiết lỵ với tiêu chảy thông thường. Trong đó:

• Tiêu chảy thông thường: Phân lỏng, không có nhầy hoặc máu, trẻ vẫn bú và chơi bình thường.
• Kiết lỵ: Phân có nhầy, máu hoặc mủ, trẻ mệt mỏi, có nguy cơ mất nước nhanh.

Nhận biết đúng bệnh lý là bước đầu tiên để đưa trẻ đi khám và điều trị kịp thời. Theo các chuyên gia, kiết lỵ ở trẻ sơ sinh cần được xử lý ngay khi xuất hiện các triệu chứng trên để tránh biến chứng.

Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị kiết lỵ và con đường lây nhiễm

Kiết lỵ ở trẻ sơ sinh có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau song trẻ sơ sinh bị kiết lỵ thường do hai tác nhân chính là:

• Vi khuẩn Shigella: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, lây qua đường phân - miệng, đặc biệt trong môi trường vệ sinh kém.
• Ký sinh trùng Entamoeba histolytica: Gây viêm đại tràng, có thể dẫn đến kiết lỵ mãn tính nếu không điều trị triệt để.

Do trẻ sơ sinh không tự tiếp xúc trực tiếp với môi trường bên ngoài, bệnh thường lây qua các con đường gián tiếp bao gồm:

• Người chăm sóc: Người lớn nhiễm bệnh hoặc mang vi khuẩn nhưng không rửa tay sạch trước khi chăm sóc trẻ.
• Dụng cụ không vệ sinh: Sữa, nước, bình bú hoặc các vật dụng khác không được tiệt trùng đúng cách.
• Nguồn nước ô nhiễm: Sử dụng nước không đảm bảo vệ sinh để pha sữa hoặc tắm cho trẻ.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ trẻ sơ sinh bị kiết lỵ có thể kể đến như:

• Suy dinh dưỡng: Trẻ thiếu dinh dưỡng có hệ miễn dịch yếu, dễ nhiễm bệnh hơn.
• Vệ sinh môi trường kém: Môi trường sống không sạch sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn và ký sinh trùng phát triển.
• Mẹ mắc bệnh: Nếu mẹ bị kiết lỵ trong thời kỳ cho con bú, vi khuẩn có thể lây qua tiếp xúc gần.

Biến chứng nguy hiểm nếu trẻ sơ sinh bị kiết lỵ không điều trị đúng

Trẻ sơ sinh bị kiết lỵ nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:

• Mất nước cấp: Do đi ngoài nhiều lần, trẻ mất nước nhanh gây mệt mỏi, khô môi, mắt trũng, da nhăn, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.
• Suy dinh dưỡng: Kiết lỵ kéo dài khiến trẻ không hấp thu được chất dinh dưỡng dẫn đến chậm phát triển.
• Viêm ruột cấp và nhiễm trùng huyết: Vi khuẩn có thể xâm nhập vào máu gây nhiễm trùng toàn cơ thể.
• Tăng nguy cơ tử vong: Ở trẻ sơ sinh, tình trạng mất nước và nhiễm trùng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng nếu không can thiệp kịp thời.

Cách xử lý và điều trị khi trẻ sơ sinh bị kiết lỵ

Như đã trình bày phía trên, kiết lỵ ở trẻ sơ sinh là tình trạng bệnh lý vô cùng nguy hiểm, cần được điều trị sớm để tránh biến chứng. Chính vì thế, ngay khi nhận thấy trẻ có các dấu hiệu bất thường dưới đây, cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay lập tức:

• Sốt cao, tiêu chảy có nhầy hoặc máu.
• Bỏ bú, khóc liên tục hoặc lừ đừ.
• Các dấu hiệu mất nước như môi khô, mắt trũng, khóc không ra nước mắt.

Việc điều trị trẻ sơ sinh bị kiết lỵ cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ:

• Bù nước đúng cách: Sử dụng dung dịch oresol pha theo tỷ lệ chính xác (theo hướng dẫn của bác sĩ) để bù nước và điện giải.
• Kháng sinh đặc hiệu: Đối với kiết lỵ do vi khuẩn, bác sĩ có thể kê kháng sinh như Amoxicillin hoặc Ceftriaxone, tùy thuộc vào tác nhân gây bệnh.
• Chăm sóc hỗ trợ:
  • Vệ sinh sạch sẽ vùng hậu môn của trẻ để tránh kích ứng da.
  • Cho trẻ bú mẹ thường xuyên để cung cấp dinh dưỡng và tăng cường miễn dịch.
  • Theo dõi sát tình trạng của trẻ, đặc biệt là số lần đi ngoài và dấu hiệu mất nước.

Phòng ngừa kiết lỵ ở trẻ sơ sinh: Vai trò của cha mẹ

Để bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ bị kiết lỵ, cha mẹ cần thực hiện các biện pháp sau:

• Vệ sinh tay sạch sẽ: Luôn rửa tay bằng xà phòng trước khi chăm sóc trẻ, đặc biệt là trước khi cho bú hoặc thay tã.
• Tiệt trùng dụng cụ: Bình bú, dụng cụ pha sữa và các vật dụng khác cần được tiệt trùng kỹ lưỡng.
• Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn: Trong 6 tháng đầu đời, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng và miễn dịch tốt nhất cho trẻ.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ: Đảm bảo nguồn nước sạch, vệ sinh nhà cửa và khu vực trẻ sinh hoạt.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đưa trẻ đi khám định kỳ để tầm soát sớm các vấn đề tiêu hóa hoặc nhiễm trùng.
• Ngoài ra, cha mẹ cần nâng cao nhận thức về vệ sinh an toàn thực phẩm, đặc biệt là khi sử dụng nước hoặc thực phẩm để chuẩn bị sữa cho trẻ.

Trẻ sơ sinh bị kiết lỵ là một tình trạng nguy hiểm, có thể gây mất nước nhanh và dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu như tiêu chảy có nhầy máu, sốt, bỏ bú cùng với các biện pháp điều trị đúng cách như bù nước, dùng kháng sinh theo chỉ định và chăm sóc hỗ trợ là rất quan trọng. Hãy chủ động đưa trẻ đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường để bảo vệ sức khỏe và sự phát triển toàn diện của bé. Cảm ơn quý vị đã dành thời gian đón đọc bài viết sức khỏe hôm nay của Tiêm chủng Long Châu.