Trẻ mấy tháng cần xét nghiệm viêm gan B? Các xét nghiệm cần thực hiện

Người mẹ mang virus viêm gan B tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe của thai nhi. Cách duy nhất để xác định trẻ có bị lây nhiễm virus hay không là chờ sau khi sinh và thực hiện các xét nghiệm kiểm tra cần thiết. Hãy cùng Trung tâm Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu xem trẻ mấy tháng cần xét nghiệm viêm gan B trong bài viết dưới đây.

Trẻ mấy tháng cần xét nghiệm viêm gan B?

Trong thời kỳ mang thai, nguy cơ lây truyền virus viêm gan B từ mẹ sang con thường thấp, chỉ khoảng dưới 2%. Tuy nhiên, trong quá trình chuyển dạ và sinh nở, khả năng lây nhiễm lại tăng cao do tiếp xúc trực tiếp giữa máu của mẹ và trẻ. Vì vậy, nếu người mẹ mắc viêm gan B, việc tiêm vắc xin phòng viêm gan B kết hợp với huyết thanh viêm gan B cho trẻ trong vòng 24 giờ đầu sau sinh, tốt nhất là trong 12 giờ, có vai trò quyết định trong việc ngăn ngừa lây truyền. Hiệu quả bảo vệ giảm dần theo thời gian tiêm muộn:

• Tiêm trong 24 giờ đầu giúp phòng ngừa 85 - 90% nguy cơ lây truyền.
• Nếu tiêm chậm hơn (sau 48 giờ), hiệu quả giảm dần khi trì hoãn.

Các phác đồ tiêm ngừa viêm gan B

Hiện nay, đối với trẻ có mẹ nhiễm virus viêm gan B, việc tiêm chủng được thực hiện theo hai phác đồ cơ bản:

Phác đồ 1: 0-1-2-12

• Liều sơ sinh: Tiêm trong vòng 24 giờ sau sinh, tốt nhất trong 12 giờ đầu, phối hợp cùng huyết thanh kháng viêm gan B.
• Liều 2: Khi trẻ đủ 1 tháng tuổi.
• Liều 3: Khi trẻ được 2 tháng tuổi.
• Liều 4: Tiêm nhắc lại khi trẻ được 12 tháng tuổi.

Phác đồ 2: 0-1-6-18

• Liều sơ sinh: Tiêm trong vòng 24 giờ sau sinh, phối hợp cùng huyết thanh kháng viêm gan B.
• Liều 2: Khi trẻ đủ 1 tháng tuổi.
• Liều 3: Khi trẻ được 6 tháng tuổi.
• Liều 4: Tiêm nhắc lại khi trẻ 18 tháng tuổi.

Thời điểm xét nghiệm

Sau khi hoàn thành phác đồ tiêm chủng, cần kiểm tra hiệu quả miễn dịch của trẻ bằng xét nghiệm HBsAg và HBsAb. Việc xét nghiệm nên được thực hiện ít nhất 1 tháng sau liều tiêm cuối cùng:

• Với phác đồ 1, thời điểm xét nghiệm thích hợp là khi trẻ được khoảng 13 tháng tuổi.
• Với phác đồ 2, thời điểm xét nghiệm là khi trẻ khoảng 19 tháng tuổi.

Đối với trẻ sơ sinh của mẹ HBsAg (+), ACIP/CDC thường khuyến nghị thực hiện xét nghiệm khi trẻ ở tuổi 9 - 12 tháng (hoặc 1 - 2 tháng sau khi hoàn tất nếu chương trình tiêm trễ)

Kết quả xét nghiệm giúp xác định trẻ có bị nhiễm viêm gan B hay không và đánh giá khả năng hình thành kháng thể bảo vệ. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng lượng kháng thể kháng virus viêm gan B (HBsAb) sẽ giảm dần theo thời gian. Do đó, sau khoảng 5 năm, nên xét nghiệm lại nồng độ HBsAb. Nếu chỉ số này dưới 10 mUI/ml, trẻ cần được tiêm nhắc lại một liều vắc xin để duy trì khả năng phòng bệnh hiệu quả.

Các loại xét nghiệm cần thiết

Một số xét nghiệm cần thiết để đánh giá tình trạng viêm gan B ở trẻ bao gồm:

• Xét nghiệm HBsAg: Đây là xét nghiệm cơ bản nhằm xác định trẻ có bị nhiễm virus viêm gan B hay không. Nếu kết quả dương tính, điều đó cho thấy cơ thể trẻ đang mang virus.
• Xét nghiệm HBeAg: Mục đích của xét nghiệm này là đánh giá mức độ hoạt động của virus trong cơ thể. Khi HBeAg âm tính (-), điều đó cho thấy virus đang ở trạng thái “ngủ yên”, không nhân lên mạnh và chưa gây tổn thương đáng kể cho gan, đồng thời khả năng lây nhiễm cũng thấp.
• Xét nghiệm men gan (ALT, AST): Hai chỉ số men gan này phản ánh tình trạng tổn thương của tế bào gan. Giá trị bình thường của men gan thường dao động từ 20-40 UI/L. Nếu kết quả xét nghiệm cao hơn gấp 2-3 lần mức bình thường, điều đó cho thấy gan đang bị viêm hoặc tổn thương do hoạt động của virus.

Tỷ lệ lây nhiễm viêm gan B từ mẹ sang cho trẻ

Tại Việt Nam, theo số liệu của một số nghiên cứu, có khoảng 10 - 13% phụ nữ mang thai nhiễm virus viêm gan B - một con số đáng lo ngại. Việc lây truyền virus từ mẹ sang con trong thời kỳ mang thai tiềm ẩn nhiều nguy hiểm và mức độ rủi ro thay đổi theo từng giai đoạn của thai kỳ. Nếu người mẹ nhiễm viêm gan B trong ba tháng đầu, nguy cơ truyền bệnh cho thai nhi khoảng 1%; ở ba tháng giữa tăng lên khoảng 10% và đặc biệt cao trong ba tháng cuối với tỷ lệ lây nhiễm có thể đạt tới 60-70%.

Để đánh giá mức độ tiến triển của virus viêm gan B trong cơ thể người nhiễm, các xét nghiệm huyết thanh học cơ bản như HBsAg và HBeAg thường được sử dụng. Đây là những xét nghiệm có thể dễ dàng thực hiện tại các phòng xét nghiệm của bệnh viện tuyến tỉnh, giúp xác định tình trạng mang virus và khả năng lây truyền.

Theo thống kê, nếu người mẹ mang thai trong giai đoạn ba tháng cuối có kết quả xét nghiệm dương tính với cả hai chỉ số HBsAg và HBeAg, nguy cơ truyền virus cho thai nhi có thể lên tới 90 - 100%. Điều này cho thấy virus đang nhân lên mạnh và có khả năng lây lan cao. Ngược lại, nếu người mẹ chỉ dương tính với HBsAg nhưng âm tính với HBeAg, nghĩa là virus ít hoạt động hoặc đang ở giai đoạn không sao chép mạnh, tỷ lệ lây truyền từ mẹ sang con sẽ giảm đáng kể, chỉ khoảng 20%.

Do đó, việc tầm soát viêm gan B cho phụ nữ mang thai, đặc biệt là trong 3 tháng cuối thai kỳ, có ý nghĩa quan trọng trong việc đánh giá nguy cơ lây truyền dọc và xây dựng kế hoạch can thiệp kịp thời nhằm bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Sự nguy hiểm trẻ nhiễm viêm gan B từ mẹ

Trẻ sơ sinh bị nhiễm virus viêm gan B do lây truyền từ mẹ là một thách thức lớn trong công tác phòng và điều trị bệnh. Khoảng 5-7% số trẻ bị lây nhiễm có thể tiến triển thành viêm gan B cấp tính ngay sau sinh.

Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp viêm gan cấp ở trẻ sơ sinh thường không có triệu chứng rõ ràng. Một số trẻ có thể xuất hiện dấu hiệu như vàng da, nước tiểu sẫm màu hoặc bú kém. Kết quả xét nghiệm máu thường cho thấy men gan và bilirubin tăng cao, phản ánh tình trạng tổn thương gan. Dù vậy, các biểu hiện này rất dễ bị bỏ sót do trẻ sơ sinh thường nằm trong phòng thiếu ánh sáng, việc quan sát màu da dưới ánh đèn nhân tạo khó chính xác, hoặc đôi khi bị nhầm lẫn với tình trạng vàng da sinh lý nên trẻ không được đưa đi khám kịp thời.

Đáng lo ngại hơn, có tới 50% trẻ nhiễm virus viêm gan B từ mẹ có thể tiến triển thành viêm gan mạn tính. Về lâu dài, nhóm trẻ này có nguy cơ cao bị xơ gan và ung thư gan khi trưởng thành nếu không được phát hiện và quản lý đúng cách.

Tóm lại, việc tiêm vắc xin viêm gan B kết hợp huyết thanh kháng HBV ngay sau sinh và xét nghiệm kiểm tra ở 9 - 12 tháng tuổi có vai trò then chốt trong phòng ngừa lây truyền từ mẹ sang con. Kết quả xét nghiệm giúp xác định hiệu quả bảo vệ và phát hiện sớm trường hợp trẻ bị nhiễm. Thực hiện đúng quy trình này góp phần giảm đáng kể tỷ lệ viêm gan B bẩm sinh và bảo vệ sức khỏe lâu dài cho trẻ.