Trẻ khò khè khi ngủ: Nguyên nhân và cách điều trị ba mẹ cần biết

Trẻ khò khè khi ngủ là tình trạng thường gặp ở nhiều bé, đặc biệt trong giai đoạn đầu đời. Âm thanh khò khè có thể khiến nhiều ba mẹ lo lắng, nhất là khi đi kèm với biểu hiện khó thở, ngủ không yên giấc hoặc hay quấy khóc. Trên thực tế, khò khè không phải lúc nào cũng là dấu hiệu nguy hiểm, nhưng cũng có thể là biểu hiện của các vấn đề liên quan đến đường hô hấp dưới hoặc các bệnh lý tiềm ẩn cần được theo dõi.

Vì sao trẻ khò khè khi ngủ? Những nguyên nhân thường gặp

Hiện tượng trẻ khò khè khi ngủ là một trong những biểu hiện khiến nhiều bậc phụ huynh lo lắng, đặc biệt ở trẻ sơ sinh. Tình trạng này có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố sinh lý và bệnh lý. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:

Viêm tiểu phế quản: Đây là một dạng nhiễm trùng đường hô hấp dưới thường gặp ở trẻ dưới 2 tuổi, do virus (thường là RSV) gây ra. Khi bị viêm, lớp niêm mạc đường thở sưng lên và tiết nhiều chất nhầy, dẫn đến hiện tượng tắc nghẽn đường thở, gây thở khò khè, đặc biệt rõ ràng khi trẻ nằm ngủ.

Dị ứng và ô nhiễm không khí: Trẻ sơ sinh khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng như lông thú, phấn hoa, bụi mịn hoặc khói thuốc có thể phản ứng bằng cách tăng tiết đờm trong đường hô hấp. Vì chưa thể ho hoặc khạc ra hiệu quả như người lớn, trẻ dễ bị đọng đờm gây cản trở hô hấp và tạo âm thanh khò khè khi ngủ.

Trào ngược dạ dày - thực quản: Một lượng nhỏ dịch tiêu hóa có thể trào ngược lên thực quản và đi vào đường thở, gây kích thích và viêm nhẹ đường hô hấp dưới. Trẻ sơ sinh bị trào ngược thường có biểu hiện ho khan, khò khè và nôn trớ, đặc biệt tăng lên sau khi ăn hoặc khi nằm.

Mềm sụn thanh quản (Laryngomalacia): Là tình trạng bẩm sinh khiến sụn vùng thanh quản của trẻ mềm và dễ xẹp vào trong khi hít thở. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây thở khò khè kéo dài ở trẻ sơ sinh, đặc biệt dễ nhận thấy khi trẻ ngủ hoặc khóc. Đa số trường hợp tự cải thiện khi trẻ lớn lên.

Các nguyên nhân khác: Ngoài ra, tình trạng trẻ khò khè khi ngủ còn có thể do dị vật đường thở, viêm thanh quản, viêm amidan, dị tật tim bẩm sinh, bất thường giải phẫu vùng sọ - mặt hoặc khối u vùng trung thất chèn ép phổi.

Việc nhận diện đúng nguyên nhân gây khò khè là yếu tố then chốt để có biện pháp xử trí phù hợp và kịp thời. Nếu trẻ có dấu hiệu khò khè kéo dài, kèm theo khó thở, bú kém hoặc tím tái, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám chuyên khoa hô hấp để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

Cách chăm sóc và hỗ trợ điều trị khi trẻ khò khè khi ngủ

Việc điều trị tình trạng trẻ khò khè khi ngủ cần dựa vào nguyên nhân cụ thể và mức độ biểu hiện. Trong nhiều trường hợp nhẹ, không cần dùng đến thuốc mà chỉ cần chăm sóc đúng cách tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ, bao gồm:

• Bổ sung đủ nước cho trẻ: Đảm bảo trẻ bú đủ sữa mẹ hoặc sữa công thức là điều quan trọng, giúp làm loãng dịch nhầy và hỗ trợ long đờm hiệu quả. Với trẻ dùng sữa công thức, cha mẹ cần pha đúng tỷ lệ và tăng cữ bú khi cần. Có thể tham khảo thêm các dung dịch bù nước điện giải dành riêng cho trẻ sơ sinh nếu bác sĩ chỉ định.
• Giữ ẩm không khí trong phòng: Môi trường có độ ẩm phù hợp sẽ giúp làm dịu niêm mạc đường thở, giảm kích ứng và hỗ trợ trẻ dễ thở hơn. Hạn chế để trẻ ở nơi có không khí quá khô hoặc quá lạnh.
• Làm sạch mũi đúng cách: Việc sử dụng nước muối sinh lý kết hợp với dụng cụ hút mũi chuyên dụng giúp loại bỏ dịch nhầy, hỗ trợ thông thoáng đường hô hấp cho trẻ. Tuy nhiên, cần thực hiện thao tác nhẹ nhàng và đúng cách để tránh làm tổn thương niêm mạc mũi mỏng manh của trẻ. Dụng cụ hút mũi phải được tiệt trùng trước và sau mỗi lần dùng.
• Dùng thuốc theo chỉ định y tế: Khi có chỉ định từ bác sĩ, một số loại thuốc như thuốc giãn phế quản, thuốc chống viêm hoặc corticosteroid có thể được sử dụng để cải thiện tình trạng khò khè. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc hoặc dùng thuốc theo kinh nghiệm dân gian.

Lưu ý quan trọng: Không sử dụng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi dưới bất kỳ hình thức nào, kể cả khi trẻ ho hay thở khò khè, vì nguy cơ gây ngộ độc có thể đe dọa tính mạng.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Ngay khi phát hiện trẻ khò khè khi ngủ hoặc có tiếng thở bất thường, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để được đánh giá nguyên nhân và có hướng xử trí kịp thời. Mặc dù một số trường hợp có thể chỉ là tình trạng nhẹ, tự cải thiện sau vài ngày, nhưng nếu trẻ có những dấu hiệu cảnh báo sau đây, việc thăm khám y tế là điều cần thiết:

• Trẻ khò khè kéo dài trên 3 - 4 tuần, không thuyên giảm dù đã chăm sóc tại nhà.
• Xuất hiện các triệu chứng đi kèm như sốt cao, nôn ói, bú kém hoặc bỏ bú.
• Biểu hiện khó thở rõ rệt, như lồng ngực bị co rút khi hít vào, trẻ thở dốc, thở rít.
• Da, môi hoặc đầu chi tím tái, dấu hiệu cho thấy cơ thể thiếu oxy.
• Trẻ thở nhanh, gắng sức, nhịp thở không đều hoặc có cơn ngưng thở thoáng qua.
• Trẻ có tiền sử hen suyễn hoặc mắc bệnh lý hô hấp bẩm sinh.

Hiện tượng trẻ khò khè khi ngủ không nên xem nhẹ, bởi đây có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của các bệnh lý đường hô hấp hoặc bất thường bẩm sinh. Việc nhận diện đúng nguyên nhân, theo dõi sát các triệu chứng đi kèm và chăm sóc đúng cách tại nhà sẽ giúp cải thiện nhanh tình trạng và hạn chế biến chứng. Quan trọng hơn hết, ba mẹ cần chủ động đưa trẻ đi khám khi có dấu hiệu bất thường để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. 

Tiêm vắc xin đúng và đủ từ sớm là cách hiệu quả giúp cơ thể trẻ tăng cường miễn dịch, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý hô hấp thường gặp - một trong những nguyên nhân khiến trẻ khò khè khi ngủ. Tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, ba mẹ có thể lựa chọn các loại vắc xin phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ, đảm bảo nguồn gốc chính hãng và quy trình tiêm chủng an toàn. Liên hệ tổng đài miễn phí 1800 6928 để được tư vấn kỹ hơn và hỗ trợ đặt lịch nhanh chóng.