Trẻ hóc xương cá ở cổ họng phải làm sao và biện pháp phòng ngừa?

Hóc dị vật đường ăn uống là tai nạn thường gặp ở trẻ vì trẻ chưa ý thức được mức độ nguy hiểm khi ăn uống vội hoặc ăn những món có nhiều xương. Hóc xương cá là tình huống xuất hiện thường xuyên tại các bệnh viện nhi và có thể gây đau đớn hoặc biến chứng nếu phát hiện muộn. Nắm được dấu hiệu dấu hiệu trẻ bị hóc xương cá, xử lý đúng lúc và phòng ngừa hiệu quả là cách bảo vệ trẻ tốt nhất.

Trẻ hóc xương cá ở cổ họng phải làm sao?

Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu nghi ngờ hóc xương cá, điều quan trọng nhất là phụ huynh giữ bình tĩnh. Sự lúng túng hoặc cố tìm cách tự lấy xương bằng tay có thể làm vấn đề trở nên tệ hơn.

Điều phụ huynh cần làm ngay lập tức là để trẻ ngồi yên, giữ cổ thẳng và hạn chế cho trẻ nuốt thêm nước bọt. Những cơn nuốt liên tục chỉ làm tăng đau và khiến xương bám chặt hơn. Phụ huynh cũng nên trấn an, tránh để trẻ hoảng loạn vì khóc nhiều có thể làm xương dịch chuyển.

Tuyệt đối không áp dụng các cách truyền miệng như:

• Cho trẻ nuốt cơm nguội nắm chặt;
• Cho trẻ nuốt chuối hoặc thức ăn mềm;
• Dùng tay hoặc vật dụng cố móc họng;
• Bắt trẻ uống nước nóng để “xương tự mềm ra”.

Những phương pháp này không chỉ không giúp lấy xương mà còn có thể khiến xương đâm sâu hơn, gây rách niêm mạc họng, chảy máu hoặc nhiễm trùng.

Phụ huynh nên đưa trẻ đến phòng khám tai mũi họng càng sớm càng tốt. Tại đây, bác sĩ sẽ kiểm tra họng bằng đèn soi chuyên dụng. Nếu xương nằm nông, bác sĩ có thể gắp ra ngay chỉ trong vài phút. Tuy nhiên nếu xương nhỏ, mảnh hoặc nằm ở vị trí khó nhìn như vùng đáy lưỡi, vòm họng hoặc mặt sau amidan, trẻ có thể được chỉ định nội soi ống mềm.

Với trẻ nhỏ không hợp tác, bác sĩ có thể cần hỗ trợ gây mê hoặc tiền mê để đảm bảo an toàn. Đây là quy trình được thực hiện thường xuyên tại các bệnh viện nhi và được coi là an toàn nếu tuân thủ đúng quy chuẩn.

Điều quan trọng là không chần chừ. Mỗi giờ trôi qua, nguy cơ xương gây viêm hoặc di chuyển vào sâu hơn lại tăng lên.

Dấu hiệu nhận biết trẻ có thể bị hóc xương cá

Phụ huynh cần quan sát kỹ những thay đổi của trẻ sau khi ăn cá, đặc biệt là các loại cá có nhiều xương nhỏ. Dấu hiệu thường gặp nhất là trẻ đột ngột kêu đau họng, khó nuốt hoặc cảm giác vướng khi nuốt nước bọt. Trẻ lớn có thể chỉ tay vào vị trí đau, trong khi trẻ nhỏ lại hay quấy khóc, bỏ ăn hoặc liên tục ôm cổ.

Một số trẻ có biểu hiện:

• Khó chịu khi nuốt;
• Ho khan, ho kích thích;
• Giọng khàn hoặc mất tiếng (nếu xương chạm thanh quản);
• Chảy nước bọt nhiều;
• Nôn hoặc buồn nôn khi cố nuốt.

Các bác sĩ nhấn mạnh, cảm giác đau do hóc xương cá thường kéo dài liên tục và tăng mạnh khi nuốt, khác với viêm họng thông thường vốn diễn ra âm ỉ và đi kèm sốt hoặc ho.

Nếu xương đi sâu vào vùng thực quản, trẻ có thể xuất hiện:

• Đau ngực;
• Nuốt nghẹn;
• Chảy nước dãi liên tục;
• Thở rít hoặc khó thở.

Đây là những dấu hiệu nguy hiểm và cần đưa trẻ đến cấp cứu ngay lập tức.

Cách phòng ngừa hóc xương cá ở trẻ nhỏ

Phòng ngừa luôn là cách tốt nhất để giảm thiểu rủi ro. Khi chế biến cá cho trẻ nhỏ, phụ huynh nên chọn các loại cá có xương to, dễ lọc như cá hồi, cá basa, cá thu hoặc cá trắm. Tránh các loại cá có nhiều xương tăm như cá rô, cá cơm, cá diếc.

Trước khi cho trẻ ăn, phụ huynh nên kiểm tra kỹ từng miếng cá, dùng tay bóp nhẹ để phát hiện xương sót lại. Với trẻ dưới 3 tuổi, không nên để trẻ tự ăn cá mà không có sự giám sát của người lớn. Ngoài ra, cần dạy trẻ lớn hơn cách ăn chậm, nhai kỹ và không vừa ăn vừa nói chuyện hoặc chạy nhảy. Đây là những yếu tố làm tăng nguy cơ hóc dị vật trong bữa ăn.

Một số lưu ý quan trọng khác:

• Không cho trẻ ăn cá khi đang khóc hoặc nằm;
• Không ép trẻ ăn khi trẻ chán ăn vì dễ nuốt vội;
• Hạn chế các món cá nhiều xương trong buổi tối.

Trẻ nhỏ có thói quen tò mò và ăn uống thiếu cẩn trọng, nên việc phòng ngừa phải thực hiện thường xuyên. Nếu trẻ từng bị hóc xương cá một lần, nguy cơ tái diễn sẽ cao hơn vì tâm lý sợ hãi khiến trẻ dễ nuốt vội hoặc ăn không tập trung.

Biến chứng nguy hiểm nếu không xử lý kịp thời 

Xương cá tuy nhỏ nhưng lại có thể gây ra hàng loạt biến chứng nghiêm trọng nếu không được xử lý sớm. Do đặc tính sắc nhọn, xương có thể gây trầy xước, dẫn đến nhiễm trùng và hình thành ổ mủ. Trẻ có thể bị áp xe quanh amidan, áp xe thành họng hoặc nặng hơn là áp xe vùng cổ.

Trong một số trường hợp hiếm gặp, xương cá có thể xuyên qua thực quản và ảnh hưởng đến khí quản, tuyến giáp hoặc mạch máu lớn. Đây là tình trạng cực kỳ nguy hiểm vì có thể gây viêm trung thất hoặc chảy máu ồ ạt đe dọa tính mạng.

Các biến chứng có thể gặp sau 24 - 48 giờ nếu không can thiệp:

• Sưng tấy vùng cổ, nhiều trẻ còn có cảm giác đau lan xuống ngực hoặc khó quay đầu do mô viêm lan rộng.
• Sốt, có thể kèm rét run hoặc mệt lả, báo hiệu nhiễm trùng đang tiến triển.
• Đau họng tăng dần, đặc biệt khi nuốt nước bọt hoặc ăn uống khiến trẻ bỏ bữa.
• Mùi hôi miệng do nhiễm trùng, đôi khi kèm theo vị đắng hoặc mùi kim loại trong miệng.
• Khó há miệng, một số trường hợp có co cứng hàm khiến trẻ nói chuyện khó khăn.
• Đau lan lên tai. Triệu chứng này thường do dây thần kinh vùng họng - tai bị kích thích, khiến trẻ dễ nhầm sang viêm tai.

Khi đã xuất hiện biến chứng, việc điều trị trở nên phức tạp và trẻ có thể cần nhập viện, dùng kháng sinh hoặc phẫu thuật dẫn lưu ổ mủ. Vì vậy, đừng bao giờ chủ quan với những biểu hiện tưởng chừng nhỏ.

Hóc xương cá ở cổ họng phải làm sao? Việc xử lý đúng cách khi trẻ bị hóc xương cá giữ vai trò quan trọng trong phòng tránh biến chứng. Phụ huynh cần chủ động theo dõi dấu hiệu bất thường và đưa trẻ đến khám chuyên khoa ngay khi nghi ngờ có dị vật. Tuyệt đối không áp dụng mẹo dân gian vì có thể khiến xương đi sâu hơn và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Chủ động phòng ngừa trong mỗi bữa ăn giúp bảo vệ an toàn cho trẻ, đồng thời giảm thiểu tối đa nguy cơ xảy ra tai nạn tương tự trong tương lai.