Trẻ ho nhiều về đêm: Nguyên nhân, cách xử lý và biện pháp phòng ngừa

Trẻ ho nhiều về đêm hay trẻ ho nhiều về đêm không sốt là tình trạng phổ biến song vì tình trạng này mà nhiều cha mẹ lo lắng không yên. Việc trẻ ho nhiều về đêm có thể là phản xạ sinh lý đơn thuần hoặc dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý hô hấp tiềm ẩn. Bài viết sẽ giúp bạn nhận biết nguyên nhân khiến trẻ ho nhiều về đêm và hướng xử lý an toàn khi trẻ bị ho nhiều về đêm.

Tổng quan về tình trạng trẻ ho nhiều về đêm 

Ho là một phản xạ tự nhiên của cơ thể nhằm loại bỏ dị vật hoặc chất nhầy khỏi đường thở. Tuy nhiên, khi trẻ ho nhiều về đêm, phụ huynh cần quan sát kỹ để xác định xem đây là triệu chứng sinh lý bình thường hay dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng hơn. Vậy làm sao để phân biệt ho sinh lý và ho bệnh lý?

• Ho sinh lý: Đây là kiểu ho nhẹ, ngắn, chỉ xảy ra thỉnh thoảng, thường xuất hiện khi trẻ thay đổi tư thế ngủ hoặc tiếp xúc với không khí lạnh. Loại ho này không ảnh hưởng đến giấc ngủ hay sức khỏe tổng thể của bé.
• Ho bệnh lý: Ho kéo dài hơn 3 - 5 ngày, thường kèm theo các triệu chứng như thở khò khè, mất ngủ hoặc quấy khóc. Nếu trẻ ho nhiều về đêm với tần suất tăng dần, đây có thể là dấu hiệu của các bệnh lý hô hấp tiềm ẩn.

Phụ huynh cần lưu ý các biểu hiện sau đây bởi các dấu hiệu này có thể cho thấy tình trạng sức khỏe của trẻ đang xấu đi:

• Ho gây nôn ói hoặc quấy khóc: Trẻ ho mạnh đến mức nôn trớ hoặc không thể ngủ ngon.
• Ho kéo dài hơn 5 ngày: Đặc biệt nếu ho tập trung vào ban đêm và không có dấu hiệu thuyên giảm.
• Ho có đờm hoặc thay đổi âm sắc: Tiếng ho khan, ho sù sụ như bị tắc nghẽn hoặc ho kèm đờm đặc là những dấu hiệu cần chú ý.

Cha mẹ hãy đưa bé đến bác sĩ nếu:

• Trẻ ho kéo dài hơn 7 ngày dù đã áp dụng các biện pháp xử lý tại nhà.
• Trẻ ho nhiều về đêm kèm theo khó thở, thở nhanh hoặc bỏ bú.
• Trẻ dưới 3 tháng tuổi có biểu hiện ho, dù không sốt, vì hệ miễn dịch của bé còn rất yếu.

Việc đưa trẻ đi khám kịp thời là rất quan trọng để tránh các biến chứng nguy hiểm. Việc trì hoãn khám bác sĩ có thể làm tình trạng của trẻ trở nên nghiêm trọng hơn, đặc biệt nếu nguyên nhân liên quan đến các bệnh lý như viêm phổi hoặc hen suyễn.

Nguyên nhân khiến trẻ ho nhiều về đêm phổ biến nhất hiện nay

Hiểu rõ nguyên nhân gây ho là bước đầu tiên để phụ huynh có thể xử lý hiệu quả và phòng ngừa tái phát. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất khiến trẻ ho nhiều về đêm, cha mẹ có thể tham khảo:

Nhiễm trùng đường hô hấp

Nhiễm trùng đường hô hấp là nguyên nhân hàng đầu gây ho ở trẻ em, đặc biệt vào mùa lạnh hoặc khi thời tiết thay đổi. Các bệnh lý thường gặp bao gồm:

• Cảm lạnh và viêm họng: Virus gây viêm đường hô hấp trên dẫn đến ho khan hoặc ho có đờm nhẹ, thường nặng hơn vào ban đêm.
• Virus hợp bào hô hấp (RSV): Loại virus này phổ biến ở trẻ dưới 2 tuổi, gây ho nhiều về đêm kèm thở khò khè. Theo WHO, RSV là nguyên nhân chính gây viêm tiểu phế quản và viêm phổi ở trẻ sơ sinh.

Hen suyễn và viêm phế quản

Hen suyễn và viêm phế quản cũng có thể là nguyên nhân khiến trẻ ho nhiều về đêm. 

• Hen suyễn: Trẻ mắc hen suyễn thường ho nhiều vào ban đêm kèm theo thở rít hoặc cảm giác nặng ngực. Các yếu tố kích thích như không khí lạnh hoặc dị ứng có thể làm triệu chứng trầm trọng hơn.
• Viêm phế quản: Tình trạng này gây ho kéo dài thường kèm tiếng khò khè hoặc ho có đờm. Viêm phế quản ở trẻ có thể do virus hoặc vi khuẩn.

Trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng dịch dạ dày trào ngược lên thực quản, kích thích cổ họng và gây ho, đặc biệt khi trẻ nằm ngủ. Triệu chứng này thường xuất hiện sau khi bú hoặc khi trẻ nằm ngay sau bữa ăn. Theo nghiên cứu, khoảng 10 - 20% trẻ sơ sinh gặp tình trạng trào ngược và ho về đêm là một trong những biểu hiện phổ biến.

Không khí khô, dị ứng hoặc yếu tố môi trường

Môi trường sống có tác động lớn đến hệ hô hấp non nớt của trẻ. Các yếu tố gây kích ứng bao gồm:

• Khói thuốc, bụi, lông thú nuôi: Những tác nhân này có thể gây dị ứng, kích thích đường thở và dẫn đến ho.
• Không khí khô hoặc điều hòa không phù hợp: Độ ẩm thấp làm khô niêm mạc mũi họng, gây ho khan về đêm.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), hơn 60% trẻ dưới 3 tuổi từng có triệu chứng ho về đêm không sốt liên quan đến môi trường sống.

Cách xử trí an toàn tại nhà khi trẻ ho nhiều về đêm 

Khi trẻ ho nhiều về đêm, phụ huynh có thể áp dụng một số biện pháp tại nhà để làm dịu triệu chứng và cải thiện giấc ngủ của bé. Tuy nhiên, cha mẹ vẫn cần theo dõi sát sao để đảm bảo tình trạng không trở nên nghiêm trọng.

Theo dõi triệu chứng và sinh hoạt hằng ngày

Theo dõi triệu chứng và sinh hoạt hàng ngày của trẻ là điều vô cùng quan trọng. Việc nắm rõ các thông tin này sẽ rất hữu ích trong trường hợp cần thiết đưa trẻ đi khám bác sĩ.

• Ghi nhận thời gian và mức độ ho: Lưu ý thời điểm ho xảy ra, tần suất và âm sắc của tiếng ho (khan, có đờm, sù sụ).
• Theo dõi các dấu hiệu kèm theo: Kiểm tra xem trẻ có bỏ bú, thở rít, sốt nhẹ hay mệt mỏi không. 

Cách làm dịu cơn ho ban đêm tại nhà

Một số cách làm dịu cơn ho ban đêm cho trẻ tại nhà có thể kể đến như:

• Sử dụng máy tạo độ ẩm: Độ ẩm không khí từ 50 - 60% giúp làm dịu niêm mạc đường thở, giảm ho khan. Cha mẹ cần đảm bảo vệ sinh máy thường xuyên để tránh nấm mốc.
• Nâng đầu giường khi ngủ: Đặt một chiếc gối mỏng dưới nệm để nâng nhẹ đầu bé giúp giảm kích ứng do trào ngược hoặc đờm.
• Nhỏ nước muối sinh lý: Dùng nước muối sinh lý để rửa mũi, làm sạch đường thở và giảm nghẹt mũi.
• Giữ ấm ngực và cổ: Mặc áo giữ ấm cho bé, đặc biệt vào ban đêm khi nhiệt độ giảm.
• Cho bé bú đủ: Sữa mẹ hoặc sữa công thức giúp làm loãng đờm và tăng cường sức đề kháng.

Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc

Phụ huynh cần hiểu rõ ho là phản xạ bảo vệ đường thở, không nên tự ý sử dụng thuốc ho, siro hay kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Theo Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), thuốc ho không được khuyến cáo cho trẻ dưới 6 tuổi vì nguy cơ tác dụng phụ và hiệu quả chưa rõ ràng. Nếu muốn sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn.

Phòng ngừa hiệu quả tình trạng trẻ ho nhiều về đêm

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh, đặc biệt với trẻ nhỏ có hệ miễn dịch còn non yếu. Dưới đây là các biện pháp giúp giảm nguy cơ trẻ ho nhiều về đêm, cha mẹ có thể tham khảo:

Tiêm phòng đầy đủ vắc xin 

Vắc xin là giải pháp hiệu quả để bảo vệ trẻ khỏi các bệnh hô hấp nghiêm trọng. Đặc biệt, vắc xin 6in1 giúp phòng ngừa các bệnh như ho gà, bạch hầu và viêm phổi – những nguyên nhân phổ biến gây ho về đêm ở trẻ sơ sinh.

Lịch tiêm khuyến nghị:

• 2 tháng: Mũi 1.
• 3 tháng: Mũi 2.
• 4 tháng: Mũi 3.
• 18 tháng: Mũi nhắc lại.

Nếu bạn đang không biết cho trẻ tiêm vắc xin 6in1 ở đâu thì Tiêm chủng Long Châu là một lựa chọn đáng cân nhắc. Đến với Tiêm chủng Long Châu, bạn sẽ được cung cấp vắc xin chính hãng, được bảo quản chuẩn chuỗi lạnh, đảm bảo chất lượng; đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm trong chăm sóc trẻ nhỏ; tư vấn kỹ càng về phản ứng sau tiêm và cách chăm sóc trẻ hiệu quả. Đặt lịch tiêm vắc xin 6in1 tại Long Châu ngay hôm nay để bảo vệ bé yêu khỏi các bệnh hô hấp nghiêm trọng.

Giữ môi trường sống sạch và thông thoáng

Giữ môi trường sống sạch và thông thoáng cũng là biện pháp phòng ngừa tình trạng ho nhiều về đêm của trẻ. Theo đó, cha mẹ cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Tránh các tác nhân gây kích ứng: Không để trẻ tiếp xúc với khói thuốc, nấm mốc, bụi bẩn hoặc lông thú nuôi.
• Dọn dẹp nhà cửa thường xuyên: Sử dụng máy lọc không khí và vệ sinh chăn ga gối đệm định kỳ để giảm thiểu dị nguyên.
• Duy trì độ ẩm phù hợp: Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ của bé, đặc biệt vào mùa khô hoặc khi dùng điều hòa.

Bổ sung dinh dưỡng tăng sức đề kháng

Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ cho trẻ giúp nâng cao sức đề kháng chống lại bệnh tật. Theo đó:

• Mẹ cần cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu sau sinh: Sữa mẹ chứa kháng thể tự nhiên, giúp tăng cường hệ miễn dịch của trẻ.
• Mẹ cần bổ sung vitamin và khoáng chất cho trẻ: Khi trẻ bắt đầu ăn dặm, hãy đảm bảo cung cấp đủ vitamin C, D và sắt để hỗ trợ sức đề kháng. Tham khảo ý kiến bác sĩ về liều lượng phù hợp.

Chăm sóc phù hợp theo thời tiết

Thời tiết thay đổi cũng là nguyên nhân khiến trẻ bị ho nhiều về đêm. Vì thế, cha mẹ cần có các biện pháp chăm sóc phù hợp theo thời tiết, chẳng hạn như:

• Giữ ấm khi trời lạnh: Mặc quần áo dài tay, giữ ấm ngực và cổ cho bé, đặc biệt vào ban đêm.
• Tránh để bé ra gió sau khi tắm: Lau khô người và mặc quần áo ngay sau khi tắm để tránh nhiễm lạnh.
• Hạn chế đưa bé đến nơi đông người: Trong mùa dịch cúm hoặc RSV, tránh các khu vực đông đúc để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Trẻ ho nhiều về đêm là tình trạng thường gặp, đôi khi là phản xạ sinh lý nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý hô hấp. Phụ huynh cần theo dõi sát sao triệu chứng, xử lý đúng cách tại nhà và đưa trẻ đi khám nếu có dấu hiệu bất thường. Đặc biệt, việc tiêm vắc xin 6in1 đầy đủ là giải pháp hiệu quả giúp phòng ngừa các nguyên nhân gây ho về đêm nghiêm trọng như ho gà hay bạch hầu. Hãy chủ động cho trẻ tiêm phòng đầy đủ ngay hôm nay để tạo cho trẻ lớp lá chắn bảo vệ trước nhiều căn bệnh nguy hiểm nhé.