Trẻ bị tiêu chảy và nổi mẩn đỏ là do đâu? Những thông tin quan trọng cần biết

Tiêu chảy và nổi mẩn đỏ là hai triệu chứng tưởng chừng không liên quan, nhưng khi xảy ra đồng thời ở trẻ nhỏ, chúng có thể phản ánh nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Trẻ có thể bị rối loạn tiêu hóa do vi khuẩn, virus, hoặc các phản ứng dị ứng thực phẩm hoặc tác dụng phụ của thuốc. Vậy trẻ bị tiêu chảy và nổi mẩn đỏ là do đâu? Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Nguyên nhân trẻ bị tiêu chảy và nổi mẩn đỏ

Trẻ bị tiêu chảy và nổi mẩn đỏ là một biểu hiện lâm sàng không hiếm gặp, phản ánh phản ứng bất thường của hệ miễn dịch hoặc tình trạng nhiễm trùng tiềm ẩn. Dưới đây là một số nguyên nhân:

Dị ứng cơ địa (viêm da cơ địa dị ứng)

Trẻ có cơ địa dị ứng thường dễ nhạy cảm với các tác nhân môi trường như phấn hoa, lông thú, khói bụi, hoặc hóa chất trong xà phòng, chất tẩy rửa. Viêm da cơ địa chủ yếu biểu hiện qua các tổn thương da như mẩn đỏ, khô da, ngứa và bong tróc, thường gặp ở vùng mặt, cổ, khuỷu tay hoặc khoeo chân.

Dị ứng thực phẩm là một vấn đề khác có thể xảy ra đồng thời ở trẻ cơ địa dị ứng, với biểu hiện tiêu chảy, phát ban, nôn ói, hoặc đau bụng sau khi ăn. Trẻ có tiền sử gia đình mắc các bệnh dị ứng như hen phế quản, viêm mũi dị ứng hoặc chính bản thân từng có biểu hiện dị ứng sẽ có nguy cơ cao hơn.

Nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu như phù mặt, sưng môi, khó thở hoặc tím tái, cần khẩn trương đưa đi cấp cứu vì đây có thể là biểu hiện của sốc phản vệ – một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng.

Dị ứng thuốc hoặc thực phẩm

Một số thuốc (kháng sinh, hạ sốt) hoặc thực phẩm như sữa bò, trứng, đậu phộng, hải sản có thể gây dị ứng hệ thống, biểu hiện bằng phát ban ngoài da, tiêu chảy, đau bụng, nôn ói. Trẻ cũng có thể có biểu hiện thở khò khè, sốt hoặc tụt huyết áp. Dị ứng loại này có thể xuất hiện trong vòng vài phút đến vài giờ sau khi tiếp xúc và có xu hướng tái phát nếu không loại bỏ tác nhân gây dị ứng.

Bệnh tay chân miệng

Là bệnh truyền nhiễm do enterovirus (thường gặp nhất là EV71, Coxsackie A16), tay chân miệng biểu hiện với sốt, tiêu chảy, loét miệng và phát ban có bọng nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân. Trong một số trường hợp nặng, có thể tiến triển thành viêm não, viêm màng não nếu không được theo dõi sát.

Sốt phát ban (do sởi, rubella hoặc virus herpes nhóm 6, 7)

Sốt phát ban khởi phát bằng sốt cao (38-41°C), sau đó là phát ban toàn thân kèm tiêu chảy hoặc rối loạn tiêu hóa. Bệnh lây lan qua đường hô hấp và thường gặp ở trẻ chưa được tiêm phòng. Một số biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra nếu không được điều trị kịp thời như viêm phổi hoặc viêm não.

Cha mẹ cần làm gì khi trẻ bị tiêu chảy và nổi mẩn đỏ?

Khi trẻ xuất hiện đồng thời hai triệu chứng tiêu chảy và nổi mẩn đỏ, đây có thể là biểu hiện của phản ứng dị ứng, nhiễm virus hoặc một bệnh lý truyền nhiễm tiềm ẩn. Dưới đây là cách xử lý khi bé gặp tình trạng này:

Đánh giá và xác định nguyên nhân sớm

Trước tiên, cha mẹ cần theo dõi kỹ các triệu chứng đi kèm như sốt, loét miệng, ho, khó thở hoặc sưng môi, để hỗ trợ việc nhận diện nguyên nhân ban đầu. Nếu nghi ngờ trẻ bị dị ứng (thức ăn, thuốc, hóa chất), nên lập tức ngưng tiếp xúc với tác nhân nghi ngờ và theo dõi sát dấu hiệu phản vệ như khó thở, mạch nhanh, tím tái. Trường hợp nghi nhiễm virus như tay chân miệng hay sốt phát ban, nên đưa trẻ đi thăm khám để được chẩn đoán và kê đơn phù hợp.

Bù nước và điện giải kịp thời

Mất nước là biến chứng phổ biến trong tiêu chảy ở trẻ nhỏ. Với trẻ bú mẹ, cần tăng số lần bú vì sữa mẹ chứa lượng nước và kháng thể tự nhiên. Với trẻ lớn, nên cho trẻ uống dung dịch bù điện giải (Oresol) theo đúng chỉ dẫn, đặc biệt trong 4-6 giờ đầu. Nếu không có Oresol, có thể tạm thời dùng nước cháo loãng, nước trái cây hoặc nước muối pha loãng. Tuyệt đối tránh dùng nước ngọt có ga hay nước uống thể thao vì có thể làm nặng thêm tình trạng mất nước.

Chăm sóc da và vệ sinh cá nhân

Phát ban cần được chăm sóc đúng cách để tránh nhiễm khuẩn thứ phát. Cha mẹ nên mặc quần áo thoáng mát cho trẻ, giữ da khô ráo, không kiêng tắm nhưng nên tắm bằng nước ấm và sữa tắm dịu nhẹ. Dùng kem dưỡng ẩm không chứa corticoid (trừ khi có chỉ định bác sĩ) để duy trì hàng rào bảo vệ da.

Thăm khám và theo dõi y tế

Bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như sốt kéo dài, mệt mỏi, tiêu chảy nhiều lần trong ngày, phân lẫn máu, phát ban lan rộng, hay trẻ có dấu hiệu mất nước (mắt trũng, khô miệng, tiểu ít) đều cần thăm khám bác sĩ ngay lập tức. Không tự ý dùng kháng sinh hoặc thuốc chống nhu động ruột ở trẻ em bị tiêu chảy, vì có thể làm nặng thêm tình trạng nhiễm trùng hoặc gây tắc ruột

Kết hợp các biện pháp hỗ trợ

Bổ sung men vi sinh, lợi khuẩn theo chỉ định có thể hỗ trợ tái lập cân bằng hệ vi sinh đường ruột, từ đó giảm thời gian tiêu chảy. Ngoài ra, một số phương pháp dân gian như tắm lá chè xanh, lá trầu, kinh giới có thể hỗ trợ làm dịu da nhưng cần được thực hiện cẩn trọng và ngừng lại nếu da kích ứng.

Chế độ dinh dưỡng cho trẻ bị tiêu chảy

Đối với trẻ dưới 12 tháng tuổi, sữa mẹ tiếp tục là nguồn dinh dưỡng tối ưu giúp bổ sung nước, năng lượng và các kháng thể tự nhiên. Trẻ lớn hơn nên duy trì chế độ ăn cân bằng, ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa và tránh thực phẩm gây kích thích đường ruột.

Tạm thời loại bỏ sữa bò, các sản phẩm chứa lactose và thực phẩm nhiều đường nếu nghi ngờ bất dung nạp. Ưu tiên bổ sung thực phẩm giàu chất xơ hòa tan như chuối, táo, yến mạch, khoai lang giúp điều hòa nhu động ruột và cải thiện độ đặc của phân. Ngoài ra, một số chất béo lành mạnh như dầu ô liu hoặc dầu dừa có thể bổ sung năng lượng, nhưng cần thận trọng với các sản phẩm từ sữa nếu nghi ngờ bất dung nạp lactose hoặc dị ứng sữa bò. Cha mẹ nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày để giảm gánh nặng tiêu hóa và tránh làm nặng thêm tình trạng rối loạn tiêu hóa.

Khi trẻ bị tiêu chảy và nổi mẩn đỏ, cha mẹ không nên chủ quan mà cần theo dõi sát sao, đưa trẻ thăm khám kịp thời để được chẩn đoán chính xác và điều trị đúng cách. Việc chăm sóc dinh dưỡng hợp lý và hỗ trợ y tế đúng lúc sẽ giúp trẻ nhanh chóng hồi phục và phòng tránh các biến chứng nguy hiểm.