Top 9 biến chứng hen phế quản phổ biến nhất bạn cần biết để phòng ngừa sớm

Trong cuộc sống hiện đại, ô nhiễm không khí và căng thẳng khiến số ca mắc hen phế quản ngày càng tăng. Nhiều người chỉ coi đây là bệnh hô hấp thông thường mà không lường trước được các biến chứng hen phế quản nguy hiểm. Những tổn thương ở phổi, tim và hệ hô hấp có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không kiểm soát sớm. Vì vậy, việc nhận biết và phòng ngừa biến chứng là điều vô cùng cần thiết. 

Hen phế quản là bệnh gì?

Hen phế quản (còn gọi là hen suyễn) là bệnh mạn tính của đường hô hấp, đặc trưng bởi tình trạng viêm mạn tính niêm mạc phế quản. Khi gặp các tác nhân kích thích như khói bụi, thời tiết lạnh, phấn hoa, lông động vật hoặc nhiễm trùng hô hấp, đường thở của người bệnh co thắt lại, gây khó thở, ho, khò khè và tức ngực.

Bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, đặc biệt phổ biến ở trẻ nhỏ và người có cơ địa dị ứng. Hen phế quản không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát tốt nếu người bệnh tuân thủ phác đồ điều trị và tránh các yếu tố kích phát cơn hen.

Biến chứng hen phế quản phổ biến hiện nay

Hen phế quản nếu không được kiểm soát tốt có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe hô hấp và toàn thân của người bệnh. Việc hiểu rõ các biến chứng này giúp người bệnh chủ động phòng ngừa và điều trị kịp thời.

Biến dạng lồng ngực

Người bị hen phế quản lâu năm thường phải gắng sức khi hít thở do đường thở co hẹp. Việc này khiến các cơ hô hấp hoạt động quá mức, làm lồng ngực giãn rộng và biến dạng dần theo thời gian. Lâu ngày, cấu trúc ngực thay đổi thành “lồng ngực hình thùng”, làm giảm khả năng đàn hồi của phổi và khiến người bệnh ngày càng khó thở hơn.

Trẻ bị hen phế quản dễ chậm phát triển thể chất

Trẻ bị hen mạn tính thường mệt mỏi, khó thở khi vận động nên ít hoạt động thể chất. Khả năng hấp thu oxy giảm khiến quá trình trao đổi chất bị ảnh hưởng, dẫn đến chậm lớn, thấp còi. Ngoài ra, hệ miễn dịch yếu khiến trẻ dễ mắc các bệnh hô hấp khác, làm tình trạng sức khỏe càng kém hơn.

Suy tim phải

Hen phế quản kéo dài làm tăng áp lực trong mạch máu phổi, khiến tim phải phải co bóp mạnh hơn để bơm máu. Về lâu dài, tim phải giãn to, giảm khả năng bơm máu và dẫn đến suy tim phải. Người bệnh có thể bị mệt mỏi, phù chân, gan to và khó thở tăng dần theo thời gian.

Nhiễm khuẩn đường hô hấp

Niêm mạc phế quản viêm sẵn khiến vi khuẩn và virus dễ dàng xâm nhập, gây viêm phế quản cấp hoặc viêm phổi. Mỗi lần nhiễm khuẩn, đường thở càng bị tổn thương, khiến các cơn hen bùng phát dữ dội hơn. Nếu không kiểm soát tốt, bệnh có thể chuyển nặng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng hô hấp.

Khí phế thũng

Hen phế quản không được kiểm soát khiến phế nang giãn nở quá mức, mất đàn hồi và bị phá hủy dần. Khi đó, không khí bị giữ lại trong phổi, gây cảm giác nặng ngực, khó thở mạn tính. Người bệnh thường thấy hụt hơi khi gắng sức, giảm khả năng vận động và dễ mệt mỏi.

Tràn khí màng phổi

Trong các cơn hen nặng, ho nhiều hoặc thở gắng sức có thể khiến phổi bị rách, không khí thoát ra khoang màng phổi. Tình trạng này gây tràn khí màng phổi, khiến người bệnh đau ngực, khó thở dữ dội. Nếu không cấp cứu kịp thời, có thể đe dọa tính mạng.

Xẹp phổi

Các đợt hen cấp khiến đờm nhầy hoặc co thắt phế quản làm tắc nghẽn một phần đường thở. Khi đó, vùng phổi tương ứng không giãn nở được, dẫn đến xẹp phổi. Người bệnh cảm thấy khó thở, giảm oxy máu và dễ mệt, đặc biệt khi vận động.

Suy hô hấp

Đây là biến chứng nặng nhất của hen phế quản, xảy ra khi phổi không thể đảm bảo trao đổi khí. Người bệnh có biểu hiện thở nhanh, tím tái, mệt lả, thậm chí mất ý thức. Nếu không được cấp cứu kịp thời, suy hô hấp có thể dẫn đến ngừng tim, ngừng thở và tử vong.

Biến chứng do quá trình điều trị

Người bệnh hen thường phải dùng thuốc corticoid dài ngày để kiểm soát viêm đường thở. Tuy nhiên, nếu sử dụng không đúng cách có thể gây loãng xương, tăng cân, yếu cơ, rối loạn nội tiết hoặc suy tuyến thượng thận. Do đó, cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ và không tự ý tăng hay ngừng thuốc.

Tóm lại, hen phế quản không chỉ gây khó thở tạm thời mà còn có thể để lại nhiều hậu quả lâu dài cho tim, phổi và sức khỏe tổng thể. Do đó, người bệnh cần tuân thủ phác đồ điều trị, tái khám định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh để hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm.

Những đối tượng dễ mắc bệnh hen suyễn

Những đối tượng dễ mắc bệnh hen suyễn thường có đặc điểm chung là hệ hô hấp nhạy cảm hoặc thường xuyên tiếp xúc với các yếu tố kích thích từ môi trường. Việc nhận biết sớm những nhóm người có nguy cơ cao sẽ giúp phòng ngừa, phát hiện và kiểm soát bệnh hiệu quả hơn. 

Sau đây là những đối tượng dễ mắc bệnh hen suyễn mà bạn cần biết để chủ động phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe hô hấp hiệu quả:

• Trẻ em: Hệ miễn dịch và đường hô hấp chưa hoàn thiện, dễ bị kích ứng bởi khói bụi, phấn hoa hoặc thời tiết thay đổi.

• Người có yếu tố di truyền: Có cha mẹ hoặc người thân mắc hen suyễn, nguy cơ mắc bệnh cao hơn người bình thường.

• Người có cơ địa dị ứng: Thường bị viêm mũi dị ứng, viêm da cơ địa, dị ứng phấn hoa hay lông động vật, dễ khởi phát cơn hen.

• Người làm việc trong môi trường ô nhiễm: Tiếp xúc thường xuyên với bụi, hóa chất, khí độc trong nhà máy, xưởng sơn, hoặc khói xe.

• Người hút thuốc lá hoặc hít khói thuốc: Khói thuốc phá hủy niêm mạc phổi, làm tăng nguy cơ mắc và tái phát hen suyễn.

• Người cao tuổi: Hệ miễn dịch yếu, chức năng phổi suy giảm, dễ mắc các bệnh hô hấp mạn tính, trong đó có hen suyễn.

• Người thường xuyên căng thẳng, stress: Áp lực tâm lý kéo dài có thể gây co thắt phế quản và làm nặng thêm tình trạng hen.

• Người béo phì: Thừa cân khiến phổi hoạt động kém, tăng phản ứng viêm và nguy cơ xuất hiện các cơn hen khó kiểm soát.

Bệnh hen suyễn có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng những người có yếu tố di truyền, trẻ nhỏ, người béo phì, cơ địa dị ứng hoặc sống trong môi trường ô nhiễm là nhóm có nguy cơ cao nhất. Việc phát hiện sớm và phòng tránh các yếu tố kích thích sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả.

Cách phòng ngừa hen phế quản hiệu quả ở trẻ em và người lớn

Hen phế quản là bệnh mạn tính của đường hô hấp, có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi và dễ tái phát nếu không được kiểm soát tốt. Việc chủ động phòng ngừa giúp giảm tần suất cơn hen, cải thiện chất lượng cuộc sống cho cả trẻ em và người lớn. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Giữ môi trường sống trong lành: Hạn chế khói bụi, khói thuốc, lông thú, phấn hoa và nấm mốc trong nhà. Thường xuyên lau dọn, vệ sinh điều hòa, chăn ga gối nệm để giảm dị nguyên.

• Tránh tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng: Nếu biết rõ nguyên nhân gây khởi phát cơn hen (như thời tiết lạnh, phấn hoa, lông động vật), nên tránh tiếp xúc tối đa hoặc có biện pháp bảo vệ phù hợp.

• Duy trì lối sống lành mạnh: Tập thể dục nhẹ nhàng, ngủ đủ giấc, ăn nhiều rau xanh và trái cây giàu vitamin C giúp tăng cường miễn dịch, giảm nguy cơ viêm đường hô hấp.

• Kiểm soát cân nặng hợp lý: Đặc biệt ở người lớn, thừa cân làm tăng gánh nặng cho phổi, khiến hen khó kiểm soát hơn.

• Tuân thủ điều trị của bác sĩ: Người bệnh cần dùng thuốc đúng liều, không tự ý ngừng thuốc khi chưa có chỉ định để tránh tái phát hoặc nặng thêm.

• Theo dõi và ghi nhận triệu chứng: Ghi lại các dấu hiệu ho, khó thở, khò khè để nhận biết sớm cơn hen và điều chỉnh điều trị kịp thời.

• Tiêm ngừa đầy đủ: Trẻ em và người lớn nên tiêm phòng cúm, viêm phổi để phòng ngừa các bệnh nhiễm khuẩn gây khởi phát cơn hen.

• Giữ tinh thần thoải mái: Căng thẳng và stress có thể khiến đường thở co thắt, làm cơn hen xuất hiện thường xuyên hơn.

Biến chứng hen phế quản có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tim, phổi và sức khỏe toàn thân. Việc tuân thủ phác đồ điều trị, tránh yếu tố kích phát và duy trì lối sống lành mạnh sẽ giúp người bệnh kiểm soát tốt biến chứng hen phế quản, hạn chế tái phát và nâng cao chất lượng cuộc sống.