Phổi là gì? Bệnh lý nào thường gặp ở phổi?

Vậy, cụ thể hơn, phổi là gì? Cấu tạo, chức năng của phổi ra sao? Những bệnh lý nào thường gặp tại phổi? Nếu còn chưa biết rõ câu trả lời cho các thắc mắc này, mời bạn đọc hãy theo dõi bài viết dưới đây để biết thêm một số thông tin chi tiết.

Phổi là gì? Cấu tạo của phổi

Phổi là gì? Phổi là một cơ quan quan trọng trong hệ hô hấp của con người, đóng vai trò chính trong quá trình trao đổi khí, đưa oxy từ không khí vào cơ thể và thải khí CO2 ra ngoài. Mỗi người có hai lá phổi, phổi trái và phổi phải, nằm trong lồng ngực và được bảo vệ bởi xương sườn. Phổi phải thường lớn hơn và có ba thùy, trong khi phổi trái nhỏ hơn và có hai thùy (để nhường chỗ cho tim).

Bên trong phổi là một hệ thống ống dẫn khí phức tạp, phân nhánh dày đặc như cành cây, bao gồm:

• Khí quản: Là ống dẫn khí chính, nối từ cổ họng xuống lồng ngực, dẫn không khí vào hệ thống hô hấp dưới.
• Phế quản: Khí quản chia thành hai nhánh lớn gọi là phế quản chính, mỗi nhánh đi vào một bên phổi. Tại đây, phế quản tiếp tục chia nhỏ dần thành các phế quản thứ cấp và phế quản phân thùy, tương ứng với các thùy của phổi.
• Tiểu phế quản: Các phế quản nhỏ hơn tiếp tục phân nhánh thành hàng ngàn tiểu phế quản - những ống dẫn khí cực nhỏ, không có sụn, dẫn không khí sâu vào trong phổi.
• Phế nang: Ở tận cùng của mỗi tiểu phế quản là hàng triệu phế nang - những túi khí nhỏ có thành mỏng như màng. Đây là nơi diễn ra quá trình trao đổi khí với máu. Nhờ diện tích bề mặt cực lớn và cấu trúc mạng mao mạch dày đặc bao quanh, phế nang cho phép oxy dễ dàng khuếch tán vào máu và CO2 thoát ra ngoài.

Ngoài ra, phổi còn được bao bọc bởi một lớp màng mỏng gọi là màng phổi, giúp bảo vệ phổi và giảm ma sát với thành ngực trong quá trình hô hấp. Bên trong phổi cũng có nhiều mạch máu, đặc biệt là các mao mạch phổi, đóng vai trò trung gian giữa hệ hô hấp và hệ tuần hoàn. Trung bình, 2 lá phổi con người có thể chứa tới 4500 - 5000ml khí.

Chức năng của phổi

Sau khi đã biết “Phổi là gì?” và cấu tạo của cơ quan này, điều quan trọng tiếp theo là cần nắm rõ các chức năng sinh lý thiết yếu của phổi đối với hoạt động sống của cơ thể. Cụ thể:

• Chức năng quan trọng nhất của phổi đó chính là trao đổi khí do các mao mạch vây quanh phế nang đảm nhiệm. Vì có sự chênh lệch áp suất giữa khí oxy và CO2 nên phế nang sẽ chuyển oxy vào máu, sau đó hemoglobin của hồng cầu sẽ gắn vào oxy, làm cho máu có màu đỏ tươi tuần hoàn đi khắp cơ thể, nuôi sống các cơ quan khác. Mặt khác, khí CO2 thì lại được chuyển ngược lại từ máu vào phế nang rồi sau đó phế quản thở đưa ra ngoài cơ thể.
• Bên ngoài phế quản và phế nang có một lớp màng nhầy mỏng và lớp nhung mịn bao phủ. Lớp nhầy này có tác dụng giữ lại các hạt bụi, hạt phấn và các chất bẩn xâm nhập. Trong khi đó, lớp nhung mao chuyển động lại giúp loại bỏ các chất bẩn ra khỏi đường hô hấp, đưa sang thực quản theo nước bọt đi xuống hệ tiêu hóa và cuối cùng là bài tiết ra khỏi cơ thể.
• Phế nang được lót bởi một lớp tế bào biểu mô, còn nền mạch là lớp tế bào nội mô giúp ngăn cản sự xâm nhập của phân tử protein và nước tiến vào mô kẽ. Mô kẽ chính là tổ chức liên kết mao quản và màng phế nang. Mô kẽ được tạo nên từ nhiều tế bào miễn dịch, các tế bào miễn dịch này có khả năng sản sinh ra kháng thể, giúp tiêu diệt những tác nhân gây bệnh hiệu quả. Ngoài ra, xác bạch cầu và các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn sẽ được tích tụ lại ở dạng đờm và tống xuất ra ngoài cơ thể.

Việc nắm rõ và hiểu đúng vai trò của phổi không chỉ giúp chúng ta nâng cao nhận thức về sức khỏe hô hấp mà còn hỗ trợ việc phòng ngừa và điều trị hiệu quả các bệnh lý có liên quan đến cơ quan này.

Các bệnh lý thường gặp ở phổi

Phổi là cơ quan quan trọng nhưng cũng rất dễ bị tổn thương trước nhiều yếu tố như khói bụi, vi khuẩn, virus, khói thuốc lá hay ô nhiễm môi trường. Dưới đây là một số bệnh lý về phổi phổ biến mà nhiều người có nguy cơ mắc phải:

• Viêm phổi: Là tình trạng nhiễm trùng tại phổi, thường do vi khuẩn, virus hoặc nấm gây ra. Người bệnh thường có các triệu chứng như sốt, ho có đờm, khó thở và đau ngực. Viêm phổi có thể nhẹ nhưng cũng có thể trở nặng, đặc biệt ở người già, trẻ nhỏ và người có bệnh nền.
• Hen phế quản (hen suyễn): Là bệnh mãn tính do viêm đường thở, gây co thắt phế quản, khiến người bệnh cảm thấy khó thở, thở khò khè, ho kéo dài – đặc biệt về đêm hoặc khi tiếp xúc với dị nguyên.
• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD): Thường gặp ở người hút thuốc lá lâu năm hoặc tiếp xúc thường xuyên với khói bụi công nghiệp. Bệnh gây ra tình trạng khó thở mạn tính, ho kéo dài, đặc biệt là vào buổi sáng. COPD tiến triển chậm nhưng không thể phục hồi hoàn toàn.
• Lao phổi: Là bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn lao (Mycobacterium tuberculosis) gây ra, có thể lây qua đường hô hấp. Lao phổi thường gây ho kéo dài (trên 2 tuần), sốt nhẹ, sút cân, mệt mỏi và đôi khi ho ra máu.
• Ung thư phổi: Là bệnh lý nguy hiểm và có tỷ lệ tử vong cao nếu phát hiện muộn. Bệnh thường tiến triển âm thầm trong giai đoạn đầu và chỉ có các dấu hiệu mơ hồ như ho dai dẳng, đau ngực, khó thở hoặc sút cân không rõ nguyên nhân.

Việc phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý về phổi là yếu tố then chốt giúp cải thiện tiên lượng và chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Do đó, nếu có bất kỳ triệu chứng hô hấp bất thường nào, người dân nên đến cơ sở y tế để được khám và tư vấn kịp thời.

Ngoài ra, để bảo vệ sức khỏe của chính mình và người thân khỏi các bệnh lý về phổi, việc tiêm phòng vắc xin đầy đủ là một bước quan trọng không thể bỏ qua. Bạn đọc có thể tham khảo và đặt lịch tiêm các loại vắc xin như vắc xin phòng lao phổi, vắc xin phòng cúm, vắc xin phòng bệnh do phế cầu, vắc xin phòng bệnh do Hib và các bệnh lý hô hấp khác giúp tăng cường khả năng miễn dịch, phòng ngừa bệnh và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm ở phổi có thể xảy ra. Đừng chỉ chờ tới khi mắc bệnh mới lo lắng tìm cách điều trị, hãy chủ động tiêm phòng sớm từ hôm nay để bảo vệ lá phổi, nâng cao chất lượng cuộc sống. 

Phổi là gì? Phổi không chỉ là một cơ quan quan trọng giúp duy trì sự sống mà còn đóng vai trò thiết yếu trong việc cung cấp oxy và thải CO2 ra khỏi cơ thể. Hiểu rõ về cấu tạo, chức năng và các bệnh lý liên quan đến phổi sẽ giúp chúng ta chăm sóc và bảo vệ sức khỏe hô hấp một cách hiệu quả. Đừng quên rằng việc duy trì lối sống lành mạnh, tránh xa các yếu tố nguy cơ như khói thuốc, ô nhiễm và tiêm phòng vắc xin đúng cách sẽ góp phần bảo vệ phổi khỏe mạnh lâu dài. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào, bạn đọc hãy liên hệ với Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn, giải đáp một cách thật chi tiết.