Tĩnh mạch phổi là gì? Cấu trúc và chức năng của tĩnh mạch phổi

Trong hệ hô hấp và tuần hoàn, tĩnh mạch phổi là “cầu nối” giữa quá trình trao đổi khí ở phổi và hoạt động bơm máu của tim. Việc hiểu rõ khái niệm, cấu trúc và chức năng của tĩnh mạch phổi sẽ giúp chúng ta nhận thức tốt hơn về sức khỏe của hệ hô hấp.

Tĩnh mạch phổi là gì?

Tĩnh mạch phổi là các mạch máu có nhiệm vụ đưa máu giàu oxy từ phổi về tim. Tĩnh mạch phổi là một phần của hệ tuần hoàn phổi. Đây là hệ thống mạch máu nối giữa tim và phổi, bao gồm cả động mạch phổi và tĩnh mạch phổi. Có hai điểm khác biệt chính giữa tĩnh mạch phổi và động mạch phổi là loại máu mà chúng vận chuyển khác nhau và hướng đi của máu khác nhau:

• Động mạch phổi mang máu nghèo oxy từ tim đến phổi.
• Tĩnh mạch phổi mang máu giàu oxy từ phổi trở lại tim.

Điểm đặc biệt của tĩnh mạch phổi so với các tĩnh mạch khác là tĩnh mạch phổi là loại tĩnh mạch duy nhất trong cơ thể mang máu giàu oxy. Tất cả các tĩnh mạch còn lại đều mang máu nghèo oxy. Ngược lại, động mạch phổi cũng là động mạch duy nhất mang máu nghèo oxy. Hầu hết các động mạch khác trong cơ thể đều mang máu giàu oxy. Vì vậy, hệ tuần hoàn phổi là một phần đặc biệt của cơ thể, đi ngược lại quy tắc thông thường về loại máu mà mạch máu mang theo.

Tuy nhiên, một điểm vẫn không thay đổi:

• Tất cả các tĩnh mạch (kể cả tĩnh mạch phổi) đều đưa máu về tim.
• Tất cả các động mạch (kể cả động mạch phổi) đều đưa máu rời khỏi tim.

Phần lớn mọi người (khoảng 60 - 70%) có 4 tĩnh mạch phổi. Một số người khác có 3 hoặc 5 tĩnh mạch phổi. Đây chỉ là khác biệt về mặt giải phẫu bẩm sinh và không gây ra bất kỳ vấn đề sức khỏe nào.

Cấu trúc của tĩnh mạch phổi

Tĩnh mạch phổi nằm giữa phổi và tim. Trong mỗi bên phổi (phải và trái), nhiều mạch máu nhỏ hợp lại thành một cặp tĩnh mạch phổi. Mỗi cặp này rời khỏi phổi qua một vị trí gọi là cuống phổi. Từ đó, các tĩnh mạch phổi đi đến tim và nối vào tâm nhĩ trái (buồng trên bên trái của tim). Hầu hết mọi người gồm 4 tĩnh mạch phổi, mỗi bên phổi có 2 tĩnh mạch:

• Tĩnh mạch phổi trên phải: Dẫn máu từ thùy trên và thùy giữa của phổi phải.
• Tĩnh mạch phổi dưới phải: Dẫn máu từ thùy dưới của phổi phải.
• Tĩnh mạch phổi trên trái: Dẫn máu từ thùy trên và phần lưỡi (lingula) của phổi trái.
• Tĩnh mạch phổi dưới trái: Dẫn máu từ thùy dưới của phổi trái.

Thông thường, mỗi tĩnh mạch phổi sẽ nối trực tiếp vào tâm nhĩ trái. Lúc này, tâm nhĩ trái sẽ có bốn lỗ mở (ostia), mỗi lỗ tương ứng với một tĩnh mạch phổi. Máu giàu oxy từ phổi sẽ chảy qua các lỗ này vào tâm nhĩ trái, sau đó xuống tâm thất trái và được bơm đi nuôi toàn bộ cơ thể qua động mạch chủ.

Đường kính của một tĩnh mạch phổi khỏe mạnh thường nằm trong khoảng từ 9 - 13 milimet. Tĩnh mạch phổi có thể thay đổi về kích thước khi di chuyển từ phổi đến tim. Thông thường, các tĩnh mạch sẽ giãn ra và trở nên rộng hơn khi đến gần tim. Tuy nhiên, tĩnh mạch phổi dưới bên trái sẽ có kích thước lớn hơn khi rời khỏi phổi trái nhưng lại hẹp dần khi tiến gần đến tim.

Chức năng của tĩnh mạch phổi

Tĩnh mạch phổi nhận máu giàu oxy từ phổi và đưa về tim. Từ đó, tim sẽ bơm máu này đi nuôi toàn bộ các cơ quan và mô trong cơ thể. Tim là cơ quan quan trọng vì nó là nhà máy bơm máu của cơ thể. Tuy nhiên, đôi khi chúng ta lại quên mất vai trò quan trọng của các mạch máu trong việc giúp tim thực hiện chức năng này. Nếu tĩnh mạch phổi ngừng hoạt động, tim sẽ không nhận được máu giàu oxy để bơm đi nuôi cơ thể. Vì vậy, tĩnh mạch phổi giữ vai trò thiết yếu trong việc hỗ trợ hoạt động của tim và góp phần duy trì sự sống của toàn bộ cơ thể.

Những bệnh lý nào ảnh hưởng tới tĩnh mạch phổi?

Các bệnh lý thường gặp ảnh hưởng đến tĩnh mạch phổi bao gồm:

• Tắc nghẽn tĩnh mạch phổi: Là tình trạng tắc một tĩnh mạch phổi, thường do khối u ở tim hoặc phổi lan vào tĩnh mạch.
• Hẹp tĩnh mạch phổi: Là sự thu hẹp của một hoặc nhiều tĩnh mạch phổi. Ở trẻ em, thường do dị tật tim bẩm sinh. Ở người lớn, tình trạng này đôi khi là biến chứng sau điều trị rung nhĩ bằng sóng cao tần (catheter radiofrequency ablation).
• Huyết khối tĩnh mạch phổi: Là cục máu đông hình thành trong tĩnh mạch phổi. Thường xảy ra ở người mắc ung thư phổi hoặc người được ghép phổi.
• Tăng huyết áp tĩnh mạch phổi: Là tình trạng huyết áp tăng cao trong tĩnh mạch phổi, thường do suy tim bên trái. Một số nguyên nhân khác bao gồm khối u tim hoặc hẹp van hai lá.
• Tình trạng trở về tĩnh mạch phổi bất thường hoàn toàn (TAPVR): Toàn bộ các tĩnh mạch phổi không nối với tâm nhĩ trái. TAPVR thường được chẩn đoán ngay sau khi sinh.

Cách chăm sóc phổi và tĩnh mạch phổi khỏe mạnh

Dưới đây là những cách giữ cho phổi khỏe mạnh:

• Nói “không” với thuốc lá: Tránh xa khói thuốc chủ động và thụ động để bảo vệ chức năng hô hấp.
• Làm sạch môi trường sống: Giữ nhà cửa khô ráo, tránh bụi, ẩm mốc và đảm bảo thông gió tốt.
• Tập thở sâu: Hít thở sâu mỗi ngày giúp phổi mở rộng, cải thiện trao đổi khí.
• Ăn uống khoa học: Bổ sung rau cải, thực phẩm giàu carotene, omega‑3, folate và vitamin C để tăng sức đề kháng.
• Uống đủ nước: Duy trì cấp đủ nước giúp lớp màng nhầy trong phế quản loãng, hỗ trợ hô hấp tốt hơn.
• Tập thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất như đi bộ, chạy bộ, bơi,… hỗ trợ dung tích phổi và sức khỏe tim - phổi.
• Khám phổi định kỳ: Kiểm tra sức khỏe hô hấp 6 tháng/lần để phát hiện sớm các bất thường.

Tóm lại, tĩnh mạch phổi là một cấu trúc quan trọng trong hệ tuần hoàn, đảm nhận vai trò đưa máu giàu oxy từ phổi về tim để nuôi dưỡng cơ thể. Việc hiểu đúng về giải phẫu và chức năng của tĩnh mạch phổi không chỉ có giá trị trong học tập y khoa mà còn góp phần nâng cao nhận thức trong chăm sóc và bảo vệ sức khỏe hô hấp.

Bảo vệ phổi thông qua tiêm chủng không chỉ giúp giảm nguy cơ nhập viện mà còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người cao tuổi. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, việc lựa chọn đơn vị tiêm chủng uy tín là vô cùng quan trọng. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ đáng tin cậy với nguồn vắc xin chính hãng, bảo quản đạt chuẩn, đội ngũ nhân viên y tế chuyên nghiệp và cơ sở vật chất hiện đại. Trung tâm còn hỗ trợ nhắc lịch tiêm và tư vấn miễn phí, giúp khách hàng thuận tiện trong việc theo dõi lịch tiêm phòng đầy đủ. Để biết thêm thông tin hoặc đặt lịch tiêm, quý khách vui lòng liên hệ tổng đài miễn phí 1800 6928.