Thời gian ủ bệnh sởi là bao lâu? Cách phòng ngừa bệnh sởi

Bạn có biết, bệnh sởi có thể lây lan ngay cả khi bạn chưa có dấu hiệu bệnh? Thời gian ủ bệnh sởi kéo dài bao lâu và làm sao để không bị nhiễm?

Đôi nét về bệnh sởi và nguyên nhân gây bệnh sởi

Sởi (Measles) là một bệnh nhiễm trùng cấp tính do virus Morbillivirus gây ra, chủ yếu gây sốt, phát ban và có khả năng lây nhiễm mạnh mẽ. Virus sởi rất dễ lây lan qua không khí thông qua hành động ho, hắt hơi, hay thậm chí khi người bệnh nói chuyện. Các triệu chứng của sởi có thể khác nhau tùy vào từng trường hợp, nhưng nhìn chung, chúng bao gồm sốt, ho, phát ban, và các biểu hiện nhiễm trùng hô hấp.

Hiện tại, chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho sởi. Thông thường, bệnh có thể tự khỏi nếu được hỗ trợ điều trị bằng thuốc, nghỉ ngơi đầy đủ, và bổ sung dinh dưỡng. Biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất là tiêm chủng vắc xin sởi ngay từ khi còn nhỏ.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), số ca mắc sởi ở Châu Âu năm 2023 đã lên tới hơn 300.000 ca, tăng mạnh so với năm 2022. Ở Việt Nam, nguy cơ bùng phát dịch sởi vào năm 2024 đang được cảnh báo cao, do chu kỳ bùng phát bệnh cứ sau 5 năm. Các đợt dịch gần đây nhất vào năm 2014 và 2019 đều ghi nhận số lượng ca mắc tăng đột biến, trong đó có những ca tử vong nghiêm trọng.

Virus sởi có thể lây lan dễ dàng từ người này sang người khác thông qua các giọt nước bọt có chứa virus từ người bệnh khi họ ho, hắt hơi, hay nói chuyện. Các giọt này có thể lơ lửng trong không khí từ 1 đến 2 giờ, khiến người khỏe mạnh hít phải hoặc tiếp xúc với bề mặt nhiễm virus có nguy cơ bị lây nhiễm.

Cách thức lây lan của bệnh sởi chủ yếu qua những con đường sau:

• Tiếp xúc trực tiếp với người bị bệnh sởi (ví dụ như bắt tay, ôm, hôn);
• Chia sẻ đồ uống hoặc thức ăn với người mắc bệnh;
• Chạm vào các bề mặt bị nhiễm virus rồi đưa tay lên mũi, miệng hoặc mắt;
• Sởi cũng có thể lây từ mẹ sang con trong thời kỳ mang thai, sinh nở hoặc cho con bú.

Theo thống kê, khoảng 90% những người chưa từng mắc bệnh sởi hoặc chưa tiêm chủng vắc xin phòng bệnh đều có nguy cơ nhiễm bệnh nếu tiếp xúc với người bị bệnh.

Triệu chứng của bệnh và thời gian ủ bệnh sởi

Bệnh sởi có thể chia thành ba giai đoạn chính, mỗi giai đoạn có những đặc điểm lâm sàng riêng biệt.

Giai đoạn ủ bệnh

Thời gian ủ bệnh sởi kéo dài từ 10 đến 14 ngày, là khoảng thời gian từ khi người bệnh tiếp xúc với virus cho đến khi các dấu hiệu ban đầu của bệnh xuất hiện. Trong suốt thời gian ủ bệnh sởi, bệnh nhân hoàn toàn không có triệu chứng, và đây chính là thời gian mà virus nhân lên trong cơ thể mà chưa gây ra bất kỳ biểu hiện nào. Giai đoạn này không có dấu hiệu rõ ràng, nhưng người bệnh đã bắt đầu có khả năng lây lan cho người khác.

Giai đoạn tiền triệu

Sau thời gian ủ bệnh sởi là giai đoạn tiền triệu. Giai đoạn tiền triệu kéo dài từ 5 đến 15 ngày và thường được đặc trưng bởi các triệu chứng như sốt nhẹ đến vừa, ho khan, chảy mũi nước, và viêm kết mạc mắt (mắt đỏ, có thể sợ ánh sáng). Các triệu chứng này thường xuất hiện trước khi ban phát (phát ban).

Một trong những dấu hiệu đặc trưng trong giai đoạn này là sự xuất hiện của hạt Koplik. Đây là những nốt trắng nhỏ, giống đầu đinh ghim, mọc ở niêm mạc trong miệng, gần răng hàm. Hạt Koplik thường không xuất hiện lâu, chỉ kéo dài từ 12 đến 24 giờ, nhưng nếu có, đây là dấu hiệu quan trọng để nhận diện bệnh sởi.

Ngoài ra, người bệnh có thể có ho khan (ho không có đàm), và trong một số trường hợp, triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn, với sốt cao, co giật, thậm chí là viêm phổi.

Giai đoạn phát ban

Giai đoạn này là giai đoạn đặc trưng và dễ nhận diện nhất của bệnh sởi, khi các vết ban xuất hiện trên da. Ban sởi thường xuất hiện theo trình tự: vào ngày đầu tiên, ban mọc chủ yếu trên mặt, đầu, và cổ; ngày thứ hai lan ra ngực, lưng và cánh tay; và đến ngày thứ ba, ban lan đến bụng, mông, đùi và chân. Khi ban xuất hiện đến chân, người bệnh thường hết sốt, và các vết ban bắt đầu mờ dần. Các vết ban sởi có dạng dát-sẩn, hơi nổi lên trên da, mịn màng như nhung, không gây đau đớn, ít ngứa và không có mủ.

Tóm lại, các giai đoạn của bệnh sởi diễn ra theo trình tự rõ ràng, từ thời gian ủ bệnh sởi không triệu chứng, đến giai đoạn tiền triệu với các triệu chứng hô hấp nhẹ, và kết thúc bằng giai đoạn phát ban đặc trưng.

Cách phòng ngừa bệnh sởi hiệu quả

Trước khi vắc xin sởi được tiêm chủng rộng rãi vào những năm 1980, bệnh sởi đã gây ra khoảng 2,6 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu. Tuy nhiên, nhờ vào chiến dịch tiêm phòng, số ca tử vong đã giảm đáng kể. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trong giai đoạn 2000-2022, tiêm vắc xin sởi đã cứu sống hơn 57 triệu người và giảm số ca tử vong từ 761.000 ca xuống còn 136.000 ca vào năm 2022.

Tiêm vắc xin sởi là cách phòng ngừa bệnh sởi hiệu quả nhất. Ở Việt Nam, có ba loại vắc xin sởi trong chương trình Tiêm chủng mở rộng và dịch vụ: vắc xin sởi đơn (vắc xin MVVAC), vắc xin phối hợp sởi - rubella, và vắc xin sởi - quai bị - rubella. Trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên cần được tiêm đủ mũi vắc xin theo lịch trình.

Đối với trẻ em từ 4 đến 6 tuổi, ngoài việc tiêm mũi vắc xin đầu tiên, trẻ cần được tiêm nhắc lại vắc xin sởi - quai bị - rubella để đảm bảo miễn dịch lâu dài và hiệu quả. Đối với người trưởng thành chưa tiêm vắc xin hoặc không nhớ đã tiêm hay chưa, việc tiêm 2 mũi vắc xin sởi sẽ giúp bảo vệ bản thân và ngăn ngừa lây nhiễm cho trẻ nhỏ cũng như cộng đồng. Việc tiêm đầy đủ 2 mũi vắc xin giúp tăng khả năng miễn dịch lên đến 97%.

Bên cạnh việc tiêm chủng, người dân cũng cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa khác để hạn chế nguy cơ mắc sởi:

• Đeo khẩu trang khi ra ngoài, đặc biệt là khi đến những nơi đông người;
• Tránh tiếp xúc với người bệnh hoặc các khu vực có nguy cơ cao;
• Vệ sinh cá nhân sạch sẽ, rửa tay thường xuyên, và vệ sinh mũi, họng, mắt mỗi ngày;
• Giữ ấm cơ thể và bổ sung chế độ dinh dưỡng đầy đủ để nâng cao sức đề kháng.

Như vậy, thời gian ủ bệnh sởi kéo dài từ 10 đến 14 ngày, trong suốt thời gian này người bệnh chưa có triệu chứng nhưng vẫn có thể lây lan virus cho người khác. Vì vậy, việc chủ động phòng ngừa bệnh sởi là rất quan trọng. Tiêm vắc xin đầy đủ và đúng lịch là phương pháp hiệu quả nhất để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi bệnh sởi. Bên cạnh đó, việc duy trì các thói quen vệ sinh cá nhân, đeo khẩu trang và tránh tiếp xúc với người bệnh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa sự lây lan của bệnh.

Tiêm vắc xin sởi giúp bảo vệ sức khỏe, ngăn ngừa bệnh sởi và các biến chứng nguy hiểm. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp vắc xin chính hãng, bảo quản đúng tiêu chuẩn GSP, với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao và quy trình tiêm an toàn. Đặt lịch dễ dàng qua tổng đài miễn phí 1800 6928.