Thở khí dung là gì? Cách sử dụng và những vấn đề cần lưu ý

Thở khí dung là phương pháp điều trị phổ biến giúp đưa thuốc trực tiếp vào đường hô hấp, hỗ trợ hiệu quả cho các bệnh lý như hen suyễn, viêm phế quản hay COPD. Tuy nhiên, sử dụng máy thở khí dung đúng cách và lưu ý các vấn đề liên quan là điều quan trọng cần biết để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Bài viết này sẽ thông tin đến bạn chi tiết về thở khí dung, cách thực hiện và những lưu ý cần biết. 

Thở khí dung là gì?

Thở khí dung là một phương pháp điều trị tại chỗ trong chuyên khoa hô hấp, sử dụng máy khí dung để chuyển thuốc từ dạng dung dịch thành các hạt sương mù siêu nhỏ. Những hạt thuốc này có khả năng thâm nhập sâu vào hệ thống niêm mạc đường hô hấp, từ đó giúp tăng hiệu quả điều trị tại các vị trí bị viêm nhiễm. Kỹ thuật này thường được chỉ định trong điều trị các bệnh lý viêm nhiễm cấp và mạn tính đường hô hấp như viêm mũi, viêm xoang, viêm phế quản, viêm thanh quản, hen phế quản, COPD, hoặc khi cần làm loãng đờm, giảm co thắt đường thở hoặc cung cấp kháng sinh dạng khí.

Hiện nay, có hai dạng khí dung được phân loại theo vị trí tác động của thuốc:

• Khí dung cho đường hô hấp trên: Với hạt thuốc có kích thước lớn hơn, giúp thuốc đọng lại ở vùng mũi, họng và thanh quản, phù hợp trong điều trị các bệnh lý vùng tai mũi họng.
• Khí dung cho đường hô hấp dưới: Sử dụng hạt thuốc có kích thước nhỏ, cho phép thuốc xâm nhập sâu vào phế quản và tiểu phế quản, phù hợp trong điều trị viêm phổi, hen, hoặc suy hô hấp.

Một liệu trình thở khí dung thường kéo dài từ 10-15 phút mỗi lần, với tần suất sử dụng từ 2-4 lần/ngày tùy theo tình trạng bệnh và chỉ định của bác sĩ. Do thời gian tác dụng của thuốc khí dung thường ngắn (khoảng 3-4 giờ), nên người bệnh cần tuân thủ liều dùng để phát huy hiệu quả điều trị. Bên cạnh đó, cần vệ sinh máy khí dung đúng cách sẽ giúp ngăn ngừa nhiễm trùng chéo, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người suy giảm miễn dịch.

Hướng dẫn thở khí dung đúng cách

Để đạt được hiệu quả tối ưu và tránh các biến chứng không mong muốn, người bệnh cần thực hiện đúng quy trình kỹ thuật khi sử dụng máy khí dung. Dưới đây là các bước hướng dẫn chi tiết:

Chuẩn bị trước khi thở khí dung

Trước khi tiến hành thở khí dung, người bệnh cần vệ sinh tay sạch sẽ bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn nhằm hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn chéo. Nhân viên y tế sẽ kiểm tra chất lượng thuốc, bao gồm tình trạng dung dịch (có đổi màu, vẩn đục hay không), hạn sử dụng và bao bì để đảm bảo an toàn. Người bệnh nên ngồi ở tư thế thẳng lưng, thoải mái, tránh nằm hoặc cúi gập người trong quá trình khí dung.

Thực hiện quy trình khí dung

Máy khí dung sẽ được lắp đúng loại mặt nạ hoặc ống ngậm phù hợp với từng đối tượng. Người bệnh được hướng dẫn thở đều bằng miệng trong suốt quá trình xông. Sau mỗi 5 nhịp thở bình thường, nếu có thể, nên hít sâu một hơi và nín thở trong khoảng 2-3 giây để tăng khả năng lắng đọng thuốc tại đường hô hấp. Thời gian khí dung thường kéo dài từ 5 đến 15 phút tùy loại thuốc và thể tích dung dịch sử dụng.

Sau khi kết thúc khí dung

Người bệnh nên nghỉ ngơi trong vài phút sau khí dung. Một số trường hợp có thể gặp tác dụng phụ nhẹ như run tay, hồi hộp, bồn chồn hoặc chóng mặt, đây là phản ứng thường gặp với một số loại thuốc giãn phế quản và sẽ tự hết sau đó. Tuy nhiên, nếu xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng hoặc kéo dài, cần thông báo ngay với bác sĩ để được xử trí kịp thời.

Thở khí dung có tốt không?

Phương pháp thở khí dung giúp đưa thuốc trực tiếp vào niêm mạc đường hô hấp dưới dạng hạt sương mịn, tăng khả năng hấp thu thuốc tại chỗ, giảm tác dụng phụ toàn thân.

Tuy nhiên, thở khí dung không nên bị lạm dụng. Việc sử dụng thuốc khí dung, đặc biệt là các thuốc chứa corticoid, với tần suất cao hoặc kéo dài có thể dẫn đến các tác dụng phụ như suy giảm miễn dịch niêm mạc, teo niêm mạc đường thở và tăng nguy cơ nhiễm trùng hô hấp. Ở trẻ nhỏ, sử dụng sai thuốc hoặc không đúng liều có thể gây ức chế hô hấp, ngộ độc ốc tai hoặc tác dụng phụ toàn thân nguy hiểm.

Ngoài ra, quy trình khí dung đòi hỏi vệ sinh nghiêm ngặt. Việc tái sử dụng bộ dây không đúng cách có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm chéo. Vì vậy, khí dung chỉ nên thực hiện khi có chỉ định của bác sĩ và tuân thủ đúng hướng dẫn chuyên môn.

Những lưu ý cần biết khi thở khí dung

Mặc dù thở khí dung là phương pháp hỗ trợ điều trị hiệu quả cho nhiều bệnh lý đường hô hấp, người bệnh, đặc biệt là những trường hợp tự thực hiện tại nhà cần tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn và lưu ý sau để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị:

• Nguy cơ tắc nghẽn đường thở: Dịch tiết đường hô hấp có thể hấp thu lượng nước từ khí dung, dẫn đến tình trạng ứ đọng dịch và làm tắc nghẽn đường hô hấp, đặc biệt ở những bệnh nhân có tiết dịch dày đặc.
• Nguy cơ co thắt phế quản: Một số hạt khí dung có thể kích thích đường thở và gây co thắt phế quản, thường gặp ở bệnh nhân hen suyễn. Nếu người bệnh xuất hiện dấu hiệu khó thở, cần ngừng sử dụng máy ngay lập tức và thông báo cho bác sĩ.
• Phản xạ ho mạnh: Nếu trong quá trình khí dung, người bệnh xuất hiện ho liên tục, cần ngưng khí dung và nghỉ ngơi tại chỗ để tránh làm trầm trọng thêm tình trạng viêm hoặc kích ứng.
• Lượng nước quá tải: Việc thở khí dung liên tục, sai cách có thể khiến lượng nước vào đường hô hấp quá mức, nguy hiểm đặc biệt với trẻ em, người cao tuổi hoặc bệnh nhân suy hô hấp.
• Dấu hiệu bất thường của thuốc: Nếu phát hiện thuốc khí dung bị đổi màu, sủi bọt bất thường hoặc có nhiều bong bóng trong buồng phun, không nên tiếp tục sử dụng mà cần kiểm tra lại thuốc.

Thở khí dung là phương pháp điều trị tại chỗ hiệu quả, giúp đưa thuốc trực tiếp đến niêm mạc đường hô hấp, cải thiện nhanh các triệu chứng viêm nhiễm và suy hô hấp. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và phát huy tối đa hiệu quả điều trị, người bệnh cần thực hiện đúng quy trình, tuân thủ chỉ định của bác sĩ và lưu ý các vấn đề về liều dùng cũng như vệ sinh thiết bị. Thở khí dung chỉ nên được áp dụng dưới sự hướng dẫn của chuyên gia y tế để bảo vệ tốt nhất cho đường hô hấp và sức khỏe tổng thể của người bệnh.