Tăng huyết áp độ 3 nguy hiểm thế nào? Nguyên nhân và cách kiểm soát hiệu quả

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hội Tim mạch Việt Nam, tăng huyết áp là một trong những bệnh mạn tính phổ biến nhất hiện nay, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn cầu. Trong đó, tăng huyết áp độ 3 được coi là tình trạng nguy cấp, đe dọa trực tiếp tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Hiểu đúng về bệnh và cách kiểm soát là bước quan trọng để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Tăng huyết áp độ 3 là gì?

Trước hết, chúng ta cần làm rõ khái niệm. Tăng huyết áp độ 3 được định nghĩa khi huyết áp tâm thu ≥ 180 mmHg hoặc huyết áp tâm trương ≥ 110 mmHg. Đây là ngưỡng huyết áp rất cao, báo động đỏ cho sức khỏe tim mạch.

Nếu so với các mức độ khác, tăng huyết áp độ 3 là giai đoạn cuối cùng, vượt xa ngưỡng an toàn. Ở mức này, áp lực máu tác động liên tục lên thành mạch khiến tim, não, thận và các cơ quan quan trọng khác phải làm việc quá tải. Người bệnh có nguy cơ tử vong cao nếu không được xử trí y tế kịp thời.

Điều đáng lo ngại là nhiều trường hợp phát hiện bệnh muộn do chủ quan hoặc không có thói quen đo huyết áp định kỳ. Chính vì vậy, việc hiểu rõ định nghĩa và mức độ nguy hiểm của tăng huyết áp độ 3 sẽ giúp mỗi người nâng cao cảnh giác, bảo vệ bản thân và người thân tốt hơn.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây tăng huyết áp độ 3

Sau khi nắm rõ khái niệm cơ bản, câu hỏi tiếp theo là: Vì sao lại xuất hiện tình trạng tăng huyết áp độ 3? Nguyên nhân chính thường liên quan đến lối sống và yếu tố di truyền:

• Di truyền: Nếu trong gia đình có bố mẹ, anh chị em mắc bệnh tăng huyết áp, nguy cơ bạn bị bệnh sẽ cao hơn.
• Chế độ ăn uống: Ăn mặn, tiêu thụ nhiều thực phẩm chế biến sẵn, uống nhiều rượu bia dễ khiến huyết áp tăng cao.
• Thói quen xấu: Hút thuốc lá, lười vận động, căng thẳng kéo dài đều làm tăng áp lực cho tim mạch.
• Thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể quá mức buộc tim phải hoạt động nhiều hơn để bơm máu, dẫn đến huyết áp tăng.

Các bệnh lý liên quan cũng là yếu tố nguy cơ lớn như bệnh tiểu đường, bệnh thận mạn tính, rối loạn mỡ máu. Những bệnh này nếu không kiểm soát tốt sẽ làm tình trạng huyết áp ngày càng nghiêm trọng, có thể tiến triển đến mức độ 3.

Yếu tố khác như tuổi tác (người cao tuổi thường dễ mắc bệnh), giới tính (nam giới có nguy cơ cao hơn trước tuổi 50, trong khi phụ nữ thường tăng nguy cơ sau mãn kinh) và môi trường sống cũng góp phần.

Theo WHO, tỷ lệ người trưởng thành trên thế giới mắc tăng huyết áp đang tăng nhanh, trong đó nhiều trường hợp được chẩn đoán ở giai đoạn muộn. Ở Việt Nam, số liệu từ Bộ Y tế cho thấy, chỉ khoảng 50% người bệnh tăng huyết áp biết tình trạng của mình và tỷ lệ được điều trị, kiểm soát tốt còn thấp. Điều này làm tăng nguy cơ xuất hiện các ca tăng huyết áp độ 3 trong cộng đồng.

Triệu chứng nhận biết tăng huyết áp độ 3

Một vấn đề nan giải của bệnh tăng huyết áp nói chung và đặc biệt ở tăng huyết áp độ 3, là nhiều người không có biểu hiện rõ ràng. Chính vì sự “âm thầm” này, bệnh thường được phát hiện khi đã xuất hiện biến chứng. Tuy nhiên, một số triệu chứng thường gặp mà người bệnh có thể nhận thấy gồm:

• Đau đầu dữ dội, nhất là vào buổi sáng.
• Chóng mặt, hoa mắt, mất thăng bằng.
• Nhìn mờ, có cảm giác như có màn che trước mắt.
• Hồi hộp, khó thở, đau tức ngực.
• Cơ thể mệt mỏi, suy nhược không rõ nguyên nhân.

Ở mức độ nặng, người bệnh có thể gặp triệu chứng nguy hiểm cảnh báo biến chứng, chẳng hạn:

• Liệt nửa người, yếu tay chân đột ngột.
• Nói khó, méo miệng, mất ý thức tạm thời – dấu hiệu điển hình của đột quỵ.
• Co giật hoặc rối loạn tri giác.

Điều quan trọng là không nên chờ có triệu chứng mới kiểm tra huyết áp. Thói quen đo huyết áp định kỳ sẽ giúp phát hiện bệnh sớm, tránh để đến mức tăng huyết áp độ 3 mới xử trí.

Biến chứng nguy hiểm của tăng huyết áp độ 3

Tăng huyết áp độ 3 có thể gây ra hàng loạt biến chứng nguy hiểm, nhiều biến chứng trong số đó có thể cướp đi tính mạng người bệnh chỉ trong tích tắc.Một số biến chứng thường gặp:

• Đối với tim: Tăng huyết áp lâu ngày dẫn đến dày thất trái, suy tim, nhồi máu cơ tim. Khi tim phải làm việc quá sức, nguy cơ ngừng tim đột ngột tăng cao.
• Đối với não: Đột quỵ thiếu máu não hoặc xuất huyết não là biến chứng nguy hiểm nhất. Người bệnh có thể tử vong hoặc để lại di chứng liệt, mất khả năng ngôn ngữ, suy giảm trí nhớ.
• Đối với thận: Huyết áp cao phá hủy mạch máu nhỏ ở thận, gây suy thận mạn. Người bệnh có thể phải lọc máu suốt đời.
• Đối với mắt: Tổn thương võng mạc, xuất huyết hoặc phù gai thị có thể dẫn đến mù lòa.

Điểm chung của các biến chứng này là thường xảy ra đột ngột, khó lường trước và không thể hồi phục hoàn toàn. Đây là lý do mà tăng huyết áp độ 3 luôn được coi là tình trạng khẩn cấp y khoa.

Cách kiểm soát và điều trị tăng huyết áp độ 3

Làm sao để kiểm soát và điều trị hiệu quả tăng huyết áp độ 3?

Điều trị bằng thuốc

Người bệnh bắt buộc phải tuân thủ phác đồ điều trị mà bác sĩ chỉ định. Các loại thuốc hạ huyết áp có thể bao gồm thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn beta, thuốc ức chế men chuyển, thuốc chẹn kênh canxi… Việc lựa chọn loại thuốc và liều lượng tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của từng người. Điều quan trọng là không được tự ý bỏ thuốc hoặc thay đổi liều vì có thể khiến huyết áp tăng vọt trở lại, gây biến chứng nguy hiểm.

Điều chỉnh lối sống

Song song với thuốc, thay đổi lối sống đóng vai trò quyết định trong việc kiểm soát bệnh:

• Giảm muối trong khẩu phần ăn: Chỉ nên tiêu thụ dưới 5g muối/ngày.
• Ăn nhiều rau xanh, hoa quả: Tăng cường chất xơ, kali để hỗ trợ hạ huyết áp.
• Hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá: Đây là hai yếu tố trực tiếp làm tăng huyết áp.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân giúp tim và mạch máu hoạt động dễ dàng hơn.
• Tập thể dục đều đặn: Ít nhất 30 phút mỗi ngày với các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, đạp xe.
• Quản lý căng thẳng: Thiền, đọc sách, nghe nhạc nhẹ giúp ổn định tâm lý, giảm áp lực cho tim.

Theo dõi sức khỏe định kỳ

Người bệnh cần có máy đo huyết áp tại nhà để theo dõi thường xuyên. Ghi lại chỉ số hằng ngày và tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ giúp kiểm soát tiến triển bệnh tốt hơn.

Xử trí tình huống khẩn cấp

Nếu huyết áp tăng quá cao (ví dụ ≥ 200/120 mmHg) kèm theo triệu chứng như đau ngực, khó thở, liệt nửa người, mất ý thức,… thì cần gọi cấp cứu ngay lập tức. Trong những tình huống này, việc trì hoãn có thể dẫn đến tử vong.

Tăng huyết áp độ 3 là tình trạng bệnh lý cực kỳ nguy hiểm, có thể gây biến chứng nặng nề cho tim, não, thận và mắt. Tuy nhiên, bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát nếu người bệnh phát hiện sớm, tuân thủ điều trị và duy trì lối sống lành mạnh.

Đừng chờ đến khi xuất hiện triệu chứng rõ rệt mới đi khám. Chủ động đo huyết áp định kỳ, ăn uống khoa học, tập luyện đều đặn và tuân thủ hướng dẫn y tế chính là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe tim mạch, giảm nguy cơ biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống.