Suy giáp thoáng qua ở trẻ sơ sinh là gì? Có cần điều trị không?

Tuyến giáp là cơ quan giữ vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển thể chất và trí não của trẻ sơ sinh. Khi kết quả sàng lọc cho thấy hormone tuyến giáp bất thường, nhiều phụ huynh lo lắng không biết con mình đang mắc bệnh gì, có nguy hiểm không và có phải điều trị lâu dài hay không. Trong đó, suy giáp thoáng qua ở trẻ là tình trạng khá thường gặp nhưng dễ bị hiểu nhầm nếu không được giải thích đầy đủ và đúng cách. Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau đây nhé!

Suy giáp thoáng qua ở trẻ sơ sinh là gì? Có cần điều trị không?

Đây là tình trạng thiếu hụt hormone tuyến giáp chỉ xảy ra trong thời gian ngắn sau sinh. Trẻ có thể có nồng độ hormone giáp thấp hoặc chỉ số TSH tăng trong những tuần đầu đời, sau đó chức năng tuyến giáp dần phục hồi và trở về bình thường trong vài tháng.

Có thể nói suy giáp thoáng qua ở trẻ không phải là bệnh lý mạn tính. Tuy nhiên, do hormone giáp ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển não bộ, đặc biệt trong những năm đầu đời, do đó trẻ cần được theo dõi sát và cân nhắc điều trị nếu tình trạng thiếu hụt kéo dài.

Trên thực tế, một tỷ lệ không nhỏ trẻ được phát hiện suy giáp qua sàng lọc sơ sinh, sau đó được xác định chỉ mắc suy giáp thoáng qua. Nếu được theo dõi và xử trí đúng, đa số trẻ có tiên lượng tốt và phát triển bình thường.

Nguyên nhân gây suy giáp thoáng qua

Suy giáp thoáng qua có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, chủ yếu liên quan đến thai kỳ, giai đoạn sơ sinh và sự chưa hoàn thiện của hệ nội tiết ở trẻ.

Sinh non và sự chưa trưởng thành của trục nội tiết

Ở trẻ sinh non, trục hạ đồi - tuyến yên - tuyến giáp chưa phát triển đầy đủ, khiến khả năng sản xuất hormone giáp còn hạn chế. Điều này dẫn đến tình trạng suy giảm hormone tuyến giáp tạm thời trong những tuần đầu sau sinh, sau đó cải thiện dần khi trẻ lớn lên.

Thiếu hoặc thừa i-ốt

I-ốt là thành phần thiết yếu để tổng hợp hormone tuyến giáp. Thai nhi và trẻ sơ sinh hoàn toàn phụ thuộc vào lượng i-ốt từ mẹ trong thai kỳ và từ sữa sau sinh. Thiếu i-ốt làm giảm khả năng sản xuất hormone giáp.

Ngược lại, việc phơi nhiễm i-ốt quá mức cũng có thể ức chế tạm thời hoạt động của tuyến giáp, đặc biệt ở trẻ sinh non, gây nên tình trạng suy giáp thoáng qua ở trẻ.

Mẹ dùng thuốc kháng giáp trong thai kỳ

Các thuốc điều trị bệnh cường giáp có thể đi qua nhau thai và làm giảm sản xuất hormone tuyến giáp của thai nhi. Ảnh hưởng này thường chỉ kéo dài trong thời gian ngắn sau sinh và sẽ hồi phục khi thuốc được đào thải khỏi cơ thể trẻ.

Kháng thể tuyến giáp từ mẹ

Một số phụ nữ mắc bệnh tuyến giáp tự miễn có thể tạo ra kháng thể ức chế thụ thể TSH. Những kháng thể này có thể đi qua nhau thai và ảnh hưởng đến tuyến giáp của trẻ, gây suy giáp tạm thời cho đến khi kháng thể của mẹ giảm dần sau sinh.

Phơi nhiễm i-ốt ở mẹ hoặc trẻ sơ sinh

Việc mẹ sử dụng các dung dịch sát khuẩn, thuốc cản quang hoặc thuốc chứa i-ốt trong thai kỳ có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp của trẻ. Sau sinh, trẻ cũng có thể tiếp xúc i-ốt qua dung dịch sát khuẩn dùng chăm sóc rốn hoặc can thiệp y tế, gây suy giáp tạm thời.

U máu gan

Trong một số trường hợp hiếm, trẻ sơ sinh có u máu gan bẩm sinh kích thước lớn. Khối u này có thể sản xuất nhiều enzym deiodinase type 3 (D3) - một enzym làm bất hoạt hormone tuyến giáp. Khi đó, hormone giáp bị chuyển hóa nhanh hơn bình thường, dẫn đến tình trạng thiếu hụt tạm thời. Suy giáp sẽ cải thiện khi u máu gan thoái triển hoặc được điều trị.

Các rối loạn hiếm gặp

Một số đột biến gen liên quan đến quá trình tổng hợp hormone giáp cũng có thể gây suy giáp thoáng qua. Thường gặp nhất là đột biến mất chức năng gen DUOX2 và DUOXA2. Các gen này tham gia tạo hydrogen peroxide - yếu tố cần thiết cho quá trình tổng hợp hormone giáp. Khi chức năng gen bị ảnh hưởng, tuyến giáp của trẻ có thể sản xuất hormone kém trong giai đoạn đầu đời, sau đó cải thiện dần khi cơ thể thích nghi.

Dấu hiệu lâm sàng và vai trò của sàng lọc sơ sinh

Phần lớn trẻ bị suy giáp bẩm sinh bao gồm cả thể thoáng qua, không có biểu hiện rõ ràng ngay sau sinh. Nguyên nhân là do trẻ vẫn nhận được một lượng hormone giáp từ mẹ trong thai kỳ, giúp bảo vệ trẻ tạm thời.

Nếu không được sàng lọc và phát hiện sớm, các biểu hiện có thể xuất hiện sau đó như trẻ ngủ nhiều, bú kém, vàng da kéo dài, ít vận động, táo bón hoặc chậm tăng cân. Tuy nhiên, những dấu hiệu này không đặc hiệu và dễ bị bỏ qua.

Do đó, chương trình sàng lọc sơ sinh đóng vai trò then chốt trong việc phát hiện sớm các rối loạn chức năng tuyến giáp. Nhờ sàng lọc, trẻ có thể được chẩn đoán và theo dõi kịp thời ngay cả khi chưa có triệu chứng lâm sàng.

Điều trị, theo dõi và tiên lượng lâu dài

Việc điều trị hay không điều trị phụ thuộc vào mức độ thiếu hụt hormone và thời gian kéo dài của tình trạng suy giáp. Trong nhiều trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định điều trị hormone giáp tạm thời để đảm bảo não bộ của trẻ được phát triển tối ưu trong giai đoạn quan trọng.

Điều trị không đồng nghĩa với việc trẻ phải dùng thuốc suốt đời. Khi trẻ lớn hơn, chức năng tuyến giáp sẽ được đánh giá lại để xác định có thể ngưng thuốc hay không. Phần lớn trẻ mắc suy giáp thoáng qua có thể dừng điều trị an toàn và phát triển bình thường. Nhờ sàng lọc sớm và theo dõi đúng cách, suy giáp bẩm sinh ngày nay hiếm khi để lại hậu quả nặng nề về trí tuệ như trước đây.

Suy giáp thoáng qua ở trẻ sơ sinh là tình trạng tương đối phổ biến và thường có khả năng hồi phục. Tuy không phải bệnh lý mạn tính, việc phát hiện sớm, theo dõi sát và điều trị đúng thời điểm vẫn rất quan trọng để bảo vệ sự phát triển toàn diện của trẻ trong những năm tháng đầu đời.