Siêu âm gan: Phương pháp chẩn đoán sớm bảo vệ sức khỏe lá gan

Bệnh lý gan có thể diễn tiến âm thầm trong nhiều năm mà không gây cảm giác khó chịu rõ rệt. Đến khi cơ thể biểu hiện như vàng da, mệt mỏi hay phù chân thì bệnh đã ở giai đoạn nặng. Việc siêu âm gan định kỳ giúp phát hiện sớm và chủ động can thiệp kịp thời. Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu trong bài viết này để hiểu rõ giá trị của phương pháp siêu âm gan.

Siêu âm gan là gì và khi nào cần thực hiện?

Siêu âm gan là kỹ thuật hình ảnh sử dụng sóng âm tần số cao để tạo ra hình ảnh thời gian thực của nhu mô gan và các cấu trúc xung quanh. Đây là phương pháp không xâm lấn, không gây đau, không dùng tia bức xạ, phù hợp với mọi đối tượng, kể cả phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ. 

Theo khuyến cáo, những người có nguy cơ cao nên thực hiện siêu âm gan định kỳ bao gồm:

• Người nhiễm virus viêm gan B hoặc C mạn tính.
• Người uống rượu bia thường xuyên hoặc sử dụng rượu lâu năm.
• Người có hội chứng chuyển hóa như béo phì, tăng mỡ máu, đái tháo đường.
• Người có men gan tăng cao trong xét nghiệm máu nhưng chưa rõ nguyên nhân.
• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh gan hoặc đã từng mắc bệnh lý gan mạn tính.
• Người đang điều trị bằng thuốc có khả năng gây độc cho gan (thuốc chống lao, hóa trị...).

Tuy nhiên, siêu âm gan chỉ giúp đánh giá mặt hình thái học, không thể thay thế hoàn toàn các xét nghiệm sinh hóa hoặc các phương pháp chẩn đoán hình ảnh chuyên sâu như CT scan hoặc MRI khi cần khảo sát mạch máu, đặc điểm mô học hoặc phân biệt u lành hay ác tính. Vì vậy, người bệnh cần được hướng dẫn rõ ràng từ bác sĩ chuyên khoa để chọn phương pháp chẩn đoán phù hợp theo từng trường hợp cụ thể.

Bên cạnh việc chẩn đoán và theo dõi, một trong những chiến lược quan trọng nhất để phòng ngừa tổn thương gan là tiêm phòng viêm gan, đặc biệt là vắc xin viêm gan B và vắc xin viêm gan A. Trong đó, viêm gan B là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây xơ gan và ung thư gan tại Việt Nam, với tỷ lệ mang virus mạn tính trong cộng đồng lên tới 10 - 15%. Virus HBV lây truyền qua đường máu, tình dục và từ mẹ sang con. Đáng lo ngại hơn, phần lớn bệnh nhân mang virus không có triệu chứng cho đến khi xuất hiện biến chứng nặng. Ngoài ra, viêm gan A cũng là bệnh truyền nhiễm thường gặp ở khu vực có điều kiện vệ sinh kém, lây qua đường tiêu hóa, gây tổn thương gan cấp tính.

Những bệnh lý nào có thể phát hiện qua siêu âm gan?

Siêu âm gan không chỉ là công cụ tầm soát mà còn hỗ trợ chẩn đoán hiệu quả nhiều bệnh lý gan phổ biến trong cộng đồng. Dưới đây là những tình trạng có thể được phát hiện sớm nhờ vào siêu âm gan, giúp người bệnh chủ động hơn trong điều trị và theo dõi tiến triển bệnh:

• Gan nhiễm mỡ: Siêu âm phát hiện tình trạng tăng hồi âm lan tỏa trong gan, từ đó phân loại mức độ từ nhẹ đến nặng. Nếu không kiểm soát tốt, có thể tiến triển thành viêm gan, xơ gan, thậm chí ung thư gan.
• Xơ gan và biến chứng: Hình ảnh cho thấy gan nhỏ, bề mặt gồ ghề, cổ trướng, lách to. Những dấu hiệu này thường xuất hiện sau nhiều năm bị viêm gan B/C, lạm dụng rượu hoặc gan nhiễm mỡ.
• Ung thư gan: Phát hiện các khối u nhỏ hoặc bất thường trong gan. Siêu âm giúp phát hiện sớm, từ đó có thể can thiệp kịp thời bằng phẫu thuật hoặc đốt sóng cao tần.
• Viêm gan cấp/mạn: Gan to, tăng âm, rối loạn cấu trúc mô có thể gợi ý viêm gan. Mặc dù không xác định nguyên nhân, siêu âm giúp định hướng chẩn đoán và đánh giá mức độ tổn thương gan.
• Tổn thương lành tính: Nang gan, u máu, FNH,... cũng có thể được phát hiện qua siêu âm để theo dõi hoặc can thiệp khi cần.

Những lưu ý quan trọng trước khi siêu âm gan

Để kết quả siêu âm gan chính xác và phản ánh đúng tình trạng thật của gan, người bệnh cần chuẩn bị một số điều trước khi thực hiện. Việc chuẩn bị đúng không chỉ giúp bác sĩ dễ quan sát gan mà còn làm giảm nguy cơ phải siêu âm lại.

• Nhịn ăn từ 4 - 6 giờ trước khi siêu âm: Việc này giúp dạ dày và ruột bớt khí và thức ăn, tránh gây cản trở sóng âm khi khảo sát gan và các cơ quan lân cận như túi mật. Tuy bạn có thể uống một ít nước lọc nếu cần, nhưng không nên uống sữa, cà phê, hoặc nước ngọt có gas vì dễ gây đầy hơi.
• Tránh sử dụng rượu bia và các chất kích thích trong ngày siêu âm: Những chất này có thể ảnh hưởng đến chức năng gan và gây nhiễu trong việc đánh giá mô gan.
• Mặc trang phục thoải mái, rộng rãi: Quần áo dễ kéo lên sẽ giúp quá trình siêu âm vùng bụng thuận tiện hơn. Ngoài ra, bạn nên đến sớm 10 - 15 phút để ổn định tâm lý và làm các thủ tục hành chính nếu có.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu đang dùng thuốc: Đặc biệt là thuốc điều trị bệnh gan, thuốc chống đông hoặc thực phẩm chức năng. Việc cung cấp đầy đủ thông tin y tế như triệu chứng hiện tại, tiền sử bệnh (viêm gan B/C, xơ gan) và các kết quả xét nghiệm hoặc hình ảnh học trước đó sẽ giúp bác sĩ đánh giá tình trạng một cách toàn diện và chính xác.

Siêu âm gan là phương pháp an toàn, không xâm lấn, giúp phát hiện sớm nhiều bệnh lý gan nguy hiểm như gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan và ung thư gan. Việc thực hiện siêu âm gan định kỳ, đặc biệt ở những người có yếu tố nguy cơ, là cách chủ động để bảo vệ sức khỏe lâu dài. Tuy nhiên, phát hiện sớm thôi là chưa đủ, bạn cũng cần kết hợp các biện pháp phòng ngừa như tiêm vắc xin phòng viêm gan để giảm nguy cơ mắc bệnh từ gốc. 

Việc tiêm chủng đúng lịch không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn góp phần kiểm soát bệnh truyền nhiễm trong cộng đồng. Tại Trung tâm tiêm chủng Long Châu cung cấp dịch vụ tiêm vắc xin viêm gan chất lượng, an toàn với đội ngũ y tế chuyên nghiệp. Hãy đặt lịch hẹn và chủ động chăm sóc lá gan của bạn từ hôm nay.