Siêu âm có phát hiện ung thư gan? Chiến lược phòng ngừa bệnh là gì?

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm lời giải cho câu hỏi siêu âm có phát hiện ung thư gan không. Bên cạnh đó, bài viết cũng đề cập đến vai trò của siêu âm trong chẩn đoán, mối liên hệ với việc tiêm vắc xin viêm gan và các chiến lược chủ động bảo vệ gan khỏe mạnh.

Siêu âm có phát hiện ung thư gan không?

Siêu âm có phát hiện ung thư gan không, câu trả lời là có, đặc biệt là ở giai đoạn khối u đã có kích thước nhất định hoặc cấu trúc bất thường rõ ràng. Siêu âm bụng là kỹ thuật hình ảnh cơ bản, an toàn và thường được sử dụng đầu tiên để phát hiện các bất thường trong gan, bao gồm cả ung thư biểu mô tế bào gan (HCC). Phương pháp này có thể phát hiện:

• Các khối u gan nguyên phát hoặc thứ phát (di căn);
• Dấu hiệu xơ gan như bề mặt gan gồ ghề, giãn tĩnh mạch cửa;
• Thay đổi kích thước gan, các nốt tăng âm hoặc giảm âm trong nhu mô gan.

Tuy nhiên, siêu âm không thể phát hiện tất cả các trường hợp ung thư gan, nhất là khi khối u có kích thước nhỏ hơn 1 cm hoặc nằm ở vị trí khó quan sát. Trong các trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định thêm các phương pháp hình ảnh chuyên sâu như chụp CT cắt lớp, cộng hưởng từ (MRI), hoặc siêu âm tăng cường chất tương phản (CEUS) để tăng độ chính xác.

Các phương pháp siêu âm để chẩn đoán ung thư gan

Để chẩn đoán ung thư gan bằng siêu âm, hiện nay có nhiều kỹ thuật khác nhau được áp dụng, mỗi phương pháp mang lại những giá trị chẩn đoán riêng biệt trong từng giai đoạn bệnh. Dưới đây là 3 phương pháp siêu âm để bạn tham khảo:

Siêu âm ổ bụng

Siêu âm ổ bụng là phương pháp hình ảnh học không xâm lấn, thường được sử dụng đầu tiên trong việc tầm soát và theo dõi ung thư biểu mô tế bào gan (Hepatocellular Carcinoma - HCC), đặc biệt ở những bệnh nhân có nguy cơ cao như xơ gan do viêm gan B, C hoặc do rượu. Theo hướng dẫn của Hiệp hội Nghiên cứu Gan Hoa Kỳ (AASLD), siêu âm nên được thực hiện định kỳ mỗi 6 tháng để phát hiện sớm HCC.

Tuy nhiên, siêu âm có những hạn chế về độ nhạy, đặc biệt trong việc phát hiện các khối u nhỏ hơn1 cm hoặc ở vị trí khó quan sát. Các yếu tố như mô gan nhiễm mỡ, khí trong ruột, hoặc vị trí khối u sâu có thể ảnh hưởng đến khả năng phát hiện. Để cải thiện độ chính xác, bác sĩ có thể chỉ định thêm các phương pháp hình ảnh học khác như chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc siêu âm có sử dụng chất tương phản (CEUS).

Ngoài ra, việc kết hợp siêu âm với xét nghiệm AFP (Alpha-fetoprotein) có thể nâng cao khả năng phát hiện HCC ở giai đoạn sớm. Tuy nhiên, AFP không phải lúc nào cũng tăng ở bệnh nhân HCC, và mức độ tăng có thể không tương quan trực tiếp với sự hiện diện của khối u.

Tóm lại, siêu âm ổ bụng là công cụ hữu ích trong việc tầm soát và theo dõi ung thư gan, nhưng cần được sử dụng kết hợp với các phương pháp chẩn đoán khác để đảm bảo độ chính xác và hiệu quả trong phát hiện sớm HCC.

Siêu âm Doppler

Bên cạnh siêu âm ổ bụng truyền thống, hai kỹ thuật hiện đại là siêu âm Doppler đã mang đến những cải tiến đáng kể, hỗ trợ phát hiện ung thư gan hiệu quả hơn về độ chính xác. Đây là kỹ thuật sử dụng hiệu ứng Doppler để đánh giá lưu lượng và hướng dòng máu trong hệ thống mạch máu của gan. Trong chẩn đoán ung thư biểu mô tế bào gan (HCC), Doppler giúp phát hiện sự tăng sinh mạch máu bất thường trong khối u, một đặc điểm thường gặp ở các khối u ác tính.

• Khối u nhỏ dưới 2 cm thường có tín hiệu dòng máu yếu, rải rác dưới dạng điểm hoặc vạch nhỏ trong mô u. Đây là dấu hiệu gợi ý sự tăng sinh mạch ở giai đoạn đầu.
• Khối u lớn hơn 2 cm thường có mạng lưới mạch máu dày đặc với mô hình phân bố điển hình hình “giỏ”, cho thấy hoạt động tăng sinh mạch mạnh - một chỉ điểm của u ác tính đã phát triển.

Ngoài ra, Doppler còn hữu ích trong đánh giá hiệu quả điều trị, đặc biệt sau các can thiệp như nút mạch hoặc đốt u bằng sóng cao tần, thông qua việc so sánh lưu lượng máu trước và sau điều trị.

Siêu âm CEUS

Đây là kỹ thuật sử dụng chất tương phản siêu âm (Microbubble gas) để tăng cường độ phân giải hình ảnh mạch máu gan. Không giống như thuốc cản quang của CT hay MRI, chất tương phản trong CEUS không chứa i-ốt, không gây độc cho thận, phù hợp với bệnh nhân suy giảm chức năng thận hoặc không dung nạp với chất cản quang thông thường. Vì vậy, CEUS đặc biệt hữu ích trong những trường hợp:

• Tổn thương gan khó phân biệt qua siêu âm thường;
• Chống chỉ định với CT hoặc MRI;
• Theo dõi đáp ứng sau điều trị (sau đốt u hoặc hóa trị).

Theo Hiệp hội Nghiên cứu Gan Châu Âu (EASL) và Hiệp hội Gan Hoa Kỳ (AASLD) đã công nhận CEUS là một trong các phương pháp có giá trị chẩn đoán ung thư gan nguyên phát, đặc biệt khi kết hợp với xét nghiệm Marker alpha-fetoprotein (AFP). Tuy nhiên, tại một số quốc gia, CEUS chưa được áp dụng phổ biến do yêu cầu về trang thiết bị và đào tạo kỹ thuật viên chuyên sâu.

Chiến lược phòng ngừa ung thư gan

Ung thư gan là một trong những bệnh ung thư nguy hiểm và có tỷ lệ tử vong cao. Tuy nhiên, đây cũng là loại ung thư có thể phòng ngừa hiệu quả nếu áp dụng các chiến lược dự phòng từ sớm. 

Một trong những biện pháp quan trọng hàng đầu là tiêm chủng vắc xin viêm gan B tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu. Virus viêm gan B là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến xơ gan và ung thư gan, chiếm đến hơn 50% các ca HCC trên toàn cầu. Việc tiêm vắc xin phòng viêm gan B đầy đủ, đặc biệt cho trẻ sơ sinh trong vòng 24 giờ sau sinh là bước then chốt giúp bảo vệ gan.

Ngoài ra, việc tầm soát định kỳ ở những người có nguy cơ cao như người mắc viêm gan B, viêm gan C mãn tính, xơ gan hoặc có tiền sử gia đình ung thư gan - giúp phát hiện sớm tổn thương tiền ung thư. Các phương pháp như siêu âm gan mỗi 6 tháng kết hợp xét nghiệm AFP (Alpha-fetoprotein) là tiêu chuẩn hiện nay.

Bên cạnh đó, lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng không kém. Bạn cần hạn chế rượu bia, tránh thực phẩm mốc chứa aflatoxin, kiểm soát tốt bệnh lý nền như tiểu đường, mỡ máu và béo phì. Ngoài ra, việc xây dựng chế độ ăn cân bằng, giàu rau xanh, chất xơ, đồng thời duy trì cân nặng hợp lý và hoạt động thể chất thường xuyên sẽ giúp giảm nguy cơ viêm gan tiến triển thành ung thư. Quá trình phòng ngừa ung thư gan là chiến lược tổng thể, đòi hỏi sự kết hợp giữa y học dự phòng và thay đổi thói quen sống, nhằm bảo vệ sức khỏe gan một cách bền vững.

Hy vọng thông qua bài viết này bạn đã có câu trả lời cho câu hỏi siêu âm có phát hiện ung thư gan. Thông qua việc siêu âm ổ bụng, siêu âm Doppler và CEUS là những công cụ hữu ích trong việc phát hiện và theo dõi ung thư gan, nhất là ung thư biểu mô tế bào gan (HCC). Bên cạnh đó, bạn đừng quên tiêm phòng viêm gan B, kiểm soát viêm gan C và duy trì lối sống lành mạnh vẫn là nền tảng cốt lõi giúp ngăn ngừa ung thư gan ngay từ giai đoạn đầu.