Rối loạn giấc ngủ ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách khắc phục hiệu quả

Trong giai đoạn đầu đời, giấc ngủ đóng vai trò then chốt đối với sự phát triển trí não, hệ thần kinh và miễn dịch của trẻ. Tuy nhiên, hiện tượng rối loạn giấc ngủ ở trẻ nhỏ có thể khiến bé ngủ không sâu, quấy khóc thường xuyên, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và tâm lý. Hãy cùng bài viết dưới đây tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu và cách khắc phục tình trạng trẻ sơ sinh bị rối loạn giấc ngủ nhé.

Những nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ ở trẻ sơ sinh

Hiện tượng rối loạn giấc ngủ ở trẻ nhỏ là tình trạng phức tạp, thường bắt nguồn từ nhiều yếu tố kết hợp chứ không đơn thuần do một nguyên nhân duy nhất. Dưới đây là những nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ của trẻ có thể nhắc đến như: 

Nguyên nhân sinh lý 

Trẻ sơ sinh có mô hình giấc ngủ - thức chưa hoàn thiện và rất khác so với người lớn. Phần lớn thời gian ngủ của trẻ sơ sinh nằm trong giai đoạn REM (giấc ngủ nhanh), khiến bé dễ bị kích thích bởi âm thanh nhẹ hoặc thay đổi tư thế. Điều này khiến giấc ngủ trở nên chập chờn và không kéo dài. Hơn nữa, khi trẻ bước vào các giai đoạn phát triển quan trọng như lẫy, bò hoặc mọc răng, các triệu chứng như ngứa nướu, chảy nước dãi hoặc khó chịu toàn thân có thể làm giấc ngủ của trẻ bị rối loạn và dễ bị gián đoạn nhiều lần trong đêm.

Yếu tố môi trường và thói quen chăm sóc

Môi trường ngủ đóng vai trò quan trọng trong chất lượng giấc ngủ của trẻ sơ sinh. Những yếu tố như ánh sáng quá mạnh, tiếng ồn, nhiệt độ phòng không phù hợp hay quần áo không thoải mái đều có thể khiến trẻ khó đi vào giấc ngủ hoặc ngủ không sâu. Bên cạnh đó, các thói quen chăm sóc chưa phù hợp như ru bé quá nhiều, để bé ngủ không theo giờ giấc nhất định hoặc cho ngủ ngày quá lâu sẽ làm rối loạn đồng hồ sinh học. Ngoài ra, việc thay tã, bú sữa hay chơi đùa ngay trước khi ngủ cũng dễ làm giấc ngủ của trẻ bị gián đoạn.

Nguyên nhân bệnh lý

Một số trẻ sơ sinh gặp rối loạn giấc ngủ do nguyên nhân bệnh lý tiềm ẩn, chẳng hạn như nghẹt mũi, viêm đường hô hấp hay tình trạng ngưng thở khi ngủ gây gián đoạn hô hấp về đêm. Ngoài ra, các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn như dị tật bẩm sinh, bệnh lý tim mạch, rối loạn thần kinh hoặc các rối loạn phát triển thần kinh cũng có thể tác động tiêu cực đến chu kỳ ngủ - thức của trẻ. Những biểu hiện như ngủ ngáy, giật mình, ngủ không sâu, mộng du hoặc mơ hoảng tuy ít gặp nhưng cần theo dõi chặt chẽ để can thiệp kịp thời.

Dấu hiệu thường gặp ở trẻ sơ sinh bị rối loạn giấc ngủ

Dấu hiệu thường gặp khi trẻ sơ sinh bị rối loạn giấc ngủ thường không quá rõ ràng trong giai đoạn đầu, nhưng nếu được nhận biết sớm sẽ giúp bố mẹ chủ động theo dõi và can thiệp hiệu quả. Dưới đây là các biểu hiện thường gặp như:

• Khó đi vào giấc ngủ: Trẻ mất nhiều thời gian để ngủ, dù đã được tạo điều kiện yên tĩnh và êm ái.
• Hay tỉnh giấc ban đêm: Bé thường xuyên thức dậy giữa đêm, khó dỗ ngủ lại và có xu hướng quấy khóc kéo dài.
• Ngủ không sâu giấc: Giấc ngủ bị gián đoạn do tiếng động nhẹ, ánh sáng, thay tã hoặc khi bú khiến bé dễ tỉnh giấc.
• Đảo lộn chu kỳ ngày - đêm: Trẻ ngủ nhiều vào ban ngày, nhưng lại tỉnh táo hoặc khó ngủ vào ban đêm, dẫn đến rối loạn đồng hồ sinh học.
• Biểu hiện bất thường trong giấc ngủ: Ngáy, thở khò khè, miệng há khi ngủ, giật mình bất chợt, quấy khóc khi đang ngủ hoặc có hiện tượng ngưng thở ngắn.

Việc theo dõi sát các dấu hiệu trên sẽ giúp phụ huynh phối hợp với bác sĩ để tìm ra nguyên nhân và có hướng xử trí kịp thời, phù hợp.

Những biện pháp giúp cải thiện giấc ngủ cho trẻ sơ sinh 

Sau khi xác định đúng nguyên nhân gây khiến trẻ sơ sinh bị rối loạn giấc ngủ, bố mẹ có thể áp dụng các biện pháp sau để giúp trẻ ngủ ngon và ổn định hơn, hỗ trợ phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.

Thiết lập thời gian biểu ngủ hợp lý

Việc duy trì giờ đi ngủ và thức dậy cố định hằng ngày giúp điều hòa đồng hồ sinh học của trẻ, từ đó cải thiện chất lượng giấc ngủ. Trẻ cần được ngủ đúng giờ, tránh thức khuya hoặc thay đổi lịch ngủ đột ngột, vì những thay đổi này có thể làm rối loạn nhịp sinh học, khiến trẻ khó vào giấc, ngủ chập chờn và không sâu giấc. Thói quen ngủ đều đặn giúp hỗ trợ trẻ phát triển thể chất và tinh thần tối ưu.

Tạo môi trường ngủ an toàn, thoải mái

Bố mẹ nên tạo cho trẻ một môi trường ngủ yên tĩnh, ánh sáng nhẹ nhàng và nhiệt độ ổn định để hỗ trợ giấc ngủ sâu. Trẻ cần được mặc quần áo thoáng mát, không quá chật hoặc gây bí bách, giúp cơ thể thoải mái suốt đêm. Ngoài ra, bố mẹ nên giữ cũi hoặc nôi cố định, không thay đổi vị trí thường xuyên nhằm tạo cảm giác quen thuộc và an toàn, giúp trẻ dễ dàng vào giấc ngủ.

Khuyến khích trẻ tự vào giấc ngủ

Khi nhận thấy trẻ có biểu hiện buồn ngủ như chớp mắt liên tục, ngáp hoặc lim dim mắt, bố mẹ nên nhẹ nhàng đặt trẻ vào nôi thay vì tiếp tục ru lâu hoặc lắc mạnh. Việc này giúp trẻ học cách tự vào giấc ngủ mà không cần phụ thuộc vào các hành vi dỗ dành từ người lớn. Hình thành thói quen tự ngủ sớm sẽ hỗ trợ phát triển khả năng tự lập và cải thiện chất lượng giấc ngủ của trẻ một cách hiệu quả.

Đảm bảo nhu cầu ăn uống trước khi ngủ

Bố mẹ nên cho trẻ bú hoặc ăn đúng giờ, tránh để trẻ quá đói hoặc cho bú quá sát thời điểm đi ngủ. Trẻ sơ sinh có dạ dày nhỏ, dễ cảm thấy đói chỉ sau một thời gian ngắn, điều này có thể khiến trẻ thức giấc giữa đêm, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Thiết lập lịch ăn uống hợp lý giúp duy trì năng lượng, hạn chế tình trạng quấy khóc và hỗ trợ trẻ ngủ ngon giấc hơn.

Theo dõi dấu hiệu bất thường và thăm khám kịp thời

Trong trường hợp trẻ thường xuyên ngủ không ngon giấc kèm theo các dấu hiệu bất thường như ngáy to, thở không đều, co giật nhẹ hoặc rên rỉ khi ngủ, bố mẹ không nên chủ quan. Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của rối loạn giấc ngủ hoặc vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Việc đưa trẻ đến khám bác sĩ nhi khoa sớm sẽ giúp phát hiện nguyên nhân và có hướng can thiệp phù hợp, đảm bảo sự phát triển toàn diện của trẻ.

Hy vọng bài viết trên đây đã giúp bố mẹ hiểu rõ hơn về rối loạn giấc ngủ ở trẻ sơ sinh. Hiểu đúng về nhu cầu ngủ theo lứa tuổi, phát hiện sớm các biểu hiện bất thường và xác định nguyên nhân cụ thể là bước đầu quan trọng để can thiệp hiệu quả. Áp dụng các biện pháp chăm sóc phù hợp sẽ giúp trẻ ngủ sâu, từ đó hỗ trợ phát triển thể chất và trí não. Nếu tình trạng rối loạn kéo dài hoặc nghi ngờ có bệnh lý tiềm ẩn, bố mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.