Phù do suy tim và những điều cần biết để điều trị bệnh hiệu quả

Suy tim là một bệnh lý mạn tính xảy ra khi tim không còn đủ khả năng bơm máu để nuôi cơ thể. Khi chức năng bơm máu suy giảm, nhiều cơ quan bị ảnh hưởng, trong đó hệ tuần hoàn và cân bằng dịch trong cơ thể bị tác động mạnh nhất. Tình trạng ứ dịch trong mô mềm gây nên sưng nề là một trong những biểu hiện điển hình của bệnh.

Phù do suy tim là gì?

Phù là hậu quả của sự tích tụ dịch trong các mô mềm khi hệ thống tuần hoàn hoạt động không hiệu quả. Trong bệnh suy tim, điều này xảy ra do tim không thể duy trì chức năng bơm máu đủ mạnh để đảm bảo máu lưu thông bình thường. Dịch vì thế rò rỉ ra khỏi mao mạch và tích tụ tại các mô.

Một số trường hợp sưng phù chỉ gây khó chịu nhẹ nhưng với bệnh nhân suy tim, phù có thể là dấu hiệu cảnh báo rằng bệnh đang tiến triển. Đặc biệt, phù phổi là tình trạng cấp cứu, có thể gây khó thở dữ dội, ho bọt hồng hoặc tím tái. Ngược lại, phù chân là dạng phổ biến nhất, xuất hiện ở mắt cá, bàn chân hoặc cẳng chân, gây cảm giác nặng chân và khó di chuyển.

Bệnh nhân suy tim có thể xuất hiện sưng phù ở nhiều vị trí, tùy thuộc vào mức độ suy tim và khả năng bù trừ của cơ thể. Trong đó, chi dưới là vị trí phổ biến nhất vì trọng lực khiến dịch dễ ứ lại ở mắt cá chân và bàn chân. Người bệnh thường cảm thấy giày dép chật hơn, chân nặng và căng bóng.

Một số vị trí khác cũng thường bị ảnh hưởng:

• Bụng (cổ trướng): Dịch tích tụ trong khoang bụng gây đầy hơi chướng bụng và giảm cảm giác thèm ăn.
• Phổi: Khi dịch tràn vào phổi sẽ gây phù phổi, dẫn đến khó thở đột ngột, ho nhiều, thở khò khè và nguy hiểm đến tính mạng.
• Bàn tay hoặc lưng: Ít gặp hơn nhưng vẫn có thể xuất hiện, đặc biệt ở người nằm lâu.

Càng nhiều vị trí xuất hiện phù, khả năng cao bệnh đã chuyển sang giai đoạn nặng.

Nguyên nhân dẫn đến phù nề trong suy tim

Nguyên nhân chính của phù nề trong suy tim là việc tim không đủ sức bơm máu hiệu quả. Khi máu ứ lại trong tĩnh mạch, áp lực tăng cao làm dịch rò rỉ ra mô kẽ. Cả suy tim tâm thu và suy tim tâm trương đều có thể gây nên tình trạng này.

Một số yếu tố làm nặng thêm phù nề gồm:

• Tăng huyết áp không kiểm soát;
• Bệnh van tim;
• Nhồi máu cơ tim;
• Rối loạn nhịp;
• Chế độ ăn mặn;
• Giãn cơ tim;
• Không tuân thủ thuốc điều trị.

Việc xác định đúng nguyên nhân gây suy tim là điều kiện cốt lõi trong việc điều trị phù nề hiệu quả.

Triệu chứng phù nề trong suy tim

Tình trạng sưng phù ở bệnh nhân suy tim có thể dễ dàng nhận biết thông qua các đặc điểm:

• Phù mềm, ấn lõm rõ rệt;
• Da căng bóng, mỏng;
• Sưng thường xuất hiện ở hai mắt cá chân trước;
• Nặng chân, khó đi lại;
• Giày dép trở nên chật;
• Bụng chướng hoặc tăng cân nhanh;
• Sưng nặng hơn vào cuối ngày hoặc khi đứng lâu.

Khi dịch tích tụ ở phổi, người bệnh xuất hiện khó thở, ho và đôi khi ho ra bọt hồng. Đây là tình trạng cấp cứu cần xử lý ngay.

Phù nề trong suy tim có nguy hiểm không?

Tình trạng sưng phù nhẹ ở chân thường không đe dọa tính mạng ngay lập tức. Tuy nhiên, phù nề là dấu hiệu quan trọng phản ánh mức độ tiến triển của suy tim. Các nghiên cứu cho thấy sự tăng dần của phù nề liên quan chặt chẽ đến tiên lượng xấu và nguy cơ nhập viện cao hơn.

Đặc biệt, khi bệnh đã chuyển sang giai đoạn C hoặc D theo phân loại ACC/AHA, phù nề trở nên rõ ràng, lan rộng và gắn liền với triệu chứng ngay cả khi nghỉ ngơi. Trong giai đoạn này, người bệnh thường phải điều trị tích cực, có thể cần đến thiết bị hỗ trợ tim hoặc thậm chí ghép tim.

Vì vậy, mọi thay đổi về sưng phù đều cần được theo dõi sát sao.

Phương pháp chẩn đoán phù trong suy tim

Để xác định phù có liên quan đến suy tim, bác sĩ sẽ tiến hành:

• Điện tâm đồ: Phát hiện phì đại buồng tim, thiếu máu cơ tim hoặc rối loạn nhịp.
• X-quang tim phổi: Đánh giá sung huyết phổi, bóng tim to.
• Siêu âm tim: Công cụ quan trọng nhất giúp xác định chức năng co bóp của tim, phân suất tống máu và đánh giá van tim.
• Holter điện tâm đồ: Theo dõi nhịp tim liên tục trong 24 giờ.
• Chụp mạch vành, CT mạch vành hoặc MRI tim: Chỉ định khi nghi ngờ bệnh lý mạch vành hoặc cơ tim.
• Xét nghiệm máu: Bao gồm BNP/NT-proBNP để đánh giá mức độ suy tim.

Sự kết hợp giữa lâm sàng và cận lâm sàng giúp chẩn đoán chính xác nguồn gốc của phù nề.

Cách điều trị phù nề trong suy tim

Điều trị tình trạng sưng phù ở bệnh nhân suy tim tập trung vào việc kiểm soát bệnh nền và giảm lượng dịch dư thừa trong cơ thể.

Điều trị bằng thuốc

Các nhóm thuốc thường được sử dụng gồm:

• Thuốc lợi tiểu: Loại bỏ dịch dư thừa, giảm sưng nhanh.
• Ức chế men chuyển và ARNI: Giãn mạch, giảm gánh nặng cho tim.
• Thuốc chẹn beta: Giảm nhịp tim và cải thiện chức năng tim.
• Đối kháng Aldosterone: Giảm giữ nước và hạn chế xơ hóa cơ tim.
• Thuốc SGLT-2: Cải thiện triệu chứng, giảm tỷ lệ tử vong.

Một số trường hợp suy tim nặng có thể cần ICD, CRT hoặc ghép tim nếu không đáp ứng điều trị nội khoa.

Điều trị cải thiện lưu thông máu

Ngoài thuốc, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ:

• Mang vớ nén để hạn chế ứ dịch ở chân;
• Tập luyện nhẹ nhàng cải thiện tuần hoàn;
• Nâng chân cao khi nghỉ;
• Hạn chế muối trong chế độ ăn;
• Tránh đứng hoặc ngồi lâu một tư thế;
• Kiểm soát cân nặng hằng ngày để phát hiện giữ nước.

Biện pháp phòng ngừa phù nề trong suy tim

Để giảm nguy cơ tái phát hoặc làm nặng phù nề, bệnh nhân nên:

• Ăn giảm muối;
• Tập luyện vừa sức;
• Duy trì cân nặng lý tưởng;
• Tái khám định kỳ;
• Uống thuốc đều đặn theo chỉ định;
• Tránh hút thuốc và hạn chế rượu bia.

Phù do suy tim là một trong những dấu hiệu quan trọng phản ánh tình trạng ứ dịch và sự suy giảm chức năng bơm máu của tim. Dù phù nề ban đầu có thể chỉ xuất hiện ở chân hoặc mắt cá nhưng nếu bệnh tiến triển, dịch có thể lan lên bụng hoặc phổi, gây ra những biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng. Việc phát hiện sớm, chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời giúp người bệnh cải thiện triệu chứng, hạn chế tái nhập viện và nâng cao chất lượng cuộc sống. Bên cạnh thuốc men và các phương pháp điều trị chuyên sâu, xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế muối, duy trì luyện tập phù hợp và tái khám định kỳ đóng vai trò đặc biệt quan trọng.