Siêu âm tim: Quy trình, lợi ích và những điều bạn cần biết

Tim là cơ quan giữ vai trò sống còn, chịu trách nhiệm bơm máu nuôi cơ thể suốt 24 giờ mỗi ngày. Vì vậy, việc kiểm tra tim định kỳ giúp bạn phát hiện sớm những vấn đề tiềm ẩn và có phương pháp điều chỉnh phù hợp. Trong đó, siêu âm tim là một trong những kỹ thuật được sử dụng phổ biến nhất hiện nay vì tính an toàn, dễ thực hiện và độ chính xác cao. Bài viết sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ siêu âm tim là gì, khi nào nên làm, phát hiện được bệnh gì và quy trình thực hiện ra sao.

Siêu âm tim là gì? 

Siêu âm tim là phương pháp sử dụng sóng âm tần số cao để tạo ra hình ảnh hoạt động của tim. Khi sóng âm đi vào cơ thể và phản xạ lại, thiết bị sẽ chuyển thành hình ảnh trực quan giúp bác sĩ đánh giá cấu trúc và chức năng của từng bộ phận của tim. Đây là kỹ thuật không đau, không xâm lấn, không dùng tia X, vì vậy rất an toàn cho hầu hết mọi đối tượng, bao gồm phụ nữ mang thai.

Siêu âm tim được bác sĩ chỉ định trong nhiều trường hợp như:

• Người có triệu chứng khó thở, đau ngực, tim đập nhanh bất thường.
• Người đang có bệnh nền như tăng huyết áp, bệnh van tim, bệnh tuyến giáp.
• Người cần kiểm tra chức năng tim định kỳ sau điều trị.
• Trẻ em cần tầm soát dị tật tim bẩm sinh.

Vì tính an toàn và khả năng cung cấp thông tin trực quan, siêu âm tim được sử dụng rộng rãi tại các bệnh viện và phòng khám.

Siêu âm tim phát hiện bệnh gì? 

Thực tế, kỹ thuật này cho phép quan sát gần như toàn bộ cấu trúc của tim, từ đó phát hiện nhiều bất thường từ nhẹ đến nghiêm trọng. Cụ thể:

Đánh giá cấu trúc tim và các dị tật bẩm sinh

Siêu âm tim giúp quan sát rõ hình dạng, kích thước và sự hoạt động của các buồng tim. Từ hình ảnh thu được, bác sĩ có thể phát hiện tim to, thành tim dày, buồng tim giãn hoặc cấu trúc van tim bất thường. 

Ở trẻ em, kỹ thuật này đặc biệt hữu ích khi tầm soát các dị tật bẩm sinh như thông liên nhĩ, thông liên thất hoặc bất thường của vách tim. Việc phát hiện sớm dị tật ở trẻ giúp quá trình điều trị hoặc theo dõi diễn ra hiệu quả hơn, hạn chế nguy cơ biến chứng về sau.

Đánh giá chức năng bơm máu và phát hiện suy tim sớm

Một trong những giá trị quan trọng nhất của siêu âm tim là đánh giá khả năng bơm máu của tim. Qua hình ảnh chuyển động của tim, bác sĩ có thể biết tim co bóp mạnh hay yếu, có suy giảm chức năng hay không. Đây là yếu tố quan trọng trong việc phát hiện suy tim ở giai đoạn sớm, ngay cả khi người bệnh chưa có nhiều triệu chứng rõ ràng.

Siêu âm tim còn giúp quan sát sự vận động của các phần trong cơ tim, từ đó phát hiện những vùng hoạt động kém - dấu hiệu thường gặp ở người có bệnh mạch vành hoặc từng trải qua cơn đau tim.

Phát hiện bệnh van tim và biến chứng do tăng huyết áp

Van tim đóng mở liên tục để dòng máu lưu thông đúng hướng. Siêu âm tim giúp bác sĩ dễ dàng phát hiện tình trạng hẹp hoặc hở van tim, là hai đề khá phổ biến ở người trưởng thành. Dù không gây nguy hiểm ngay lập tức, nhưng bệnh van tim kéo dài có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống nếu không được theo dõi thường xuyên.

Ngoài ra, với người tăng huyết áp lâu năm, siêu âm tim giúp phát hiện dày thành tim - một biến chứng quan trọng nhưng thường không gây triệu chứng rõ ràng. Việc theo dõi định kỳ sẽ giúp người bệnh điều chỉnh điều trị phù hợp để bảo vệ tim tốt hơn.

Quy trình siêu âm tim diễn ra như thế nào?

Nhiều người trước khi đi siêu âm tim thường băn khoăn về cảm giác khi thực hiện. Thực tế, quy trình siêu âm rất nhẹ nhàng và hoàn toàn không gây đau.

Thông thường, siêu âm tim trải qua các bước sau:

• Chuẩn bị: Bạn sẽ được yêu cầu nằm ngửa hoặc nghiêng nhẹ sang trái để bác sĩ quan sát rõ tim hơn. Không cần nhịn ăn trước khi siêu âm, trừ khi thực hiện loại siêu âm đặc biệt.
• Thoa gel lên ngực: Gel siêu âm có tác dụng dẫn truyền sóng âm tốt hơn và không gây kích ứng da.
• Thực hiện siêu âm bằng đầu dò: Bác sĩ sẽ di chuyển đầu dò lên vùng trước ngực để thu hình ảnh tim. Trong quá trình này, bạn có thể nghe tiếng máy hoặc thấy hình ảnh tim đập trên màn hình.
• Hoàn tất và lau gel: Sau khi thu đủ hình ảnh, gel sẽ được lau sạch. Bạn có thể ra về ngay mà không cần nghỉ ngơi.

Toàn bộ quá trình siêu âm tim không hề xâm lấn, không dùng kim, không gây đau và không tạo cảm giác khó chịu. Người già, trẻ em và phụ nữ mang thai đều có thể thực hiện an toàn. Thời gian siêu âm thường kéo dài khoảng 10 - 20 phút tùy trường hợp.

Các loại siêu âm tim phổ biến hiện nay

Hiện nay, siêu âm tim có nhiều loại, mỗi loại có ưu điểm riêng. Tùy mục đích kiểm tra, bác sĩ sẽ chỉ định kỹ thuật phù hợp. Dưới đây là các loại siêu âm tim được áp dụng phổ biến hiện nay, bao gồm:

Siêu âm tim qua thành ngực (TTE)

Đây là loại siêu âm được sử dụng phổ biến nhất vì thực hiện nhanh, hình ảnh rõ và chi phí hợp lý. TTE phù hợp với hầu hết bệnh nhân, từ trẻ em đến người lớn. Phần lớn các bệnh tim mạch đều có thể quan sát được qua phương pháp này.

Siêu âm tim qua thực quản (TEE) 

Một số trường hợp cần hình ảnh rõ hơn của van tim hoặc muốn kiểm tra xem có cục máu đông trong tim hay không thì bác sĩ có thể chỉ định TEE. Phương pháp này sử dụng đầu dò nhỏ đưa xuống thực quản để thu hình ảnh gần tim hơn. 

Trước khi thực hiện, người bệnh sẽ được gây tê vùng họng để giảm cảm giác khó chịu.

Siêu âm tim gắng sức 

Phương pháp này kết hợp siêu âm và vận động (hoặc sử dụng thuốc giúp tim hoạt động mạnh). Siêu âm tim gắng sức giúp phát hiện tình trạng thiếu máu cơ tim khi tim phải làm việc nặng hơn bình thường. Đây là kỹ thuật thường dùng trong đánh giá bệnh mạch vành.

Siêu âm tim là phương pháp an toàn, chính xác và dễ thực hiện, giúp phát hiện nhiều vấn đề liên quan đến cấu trúc và chức năng tim. Phương pháp này không gây đau, không xâm lấn và phù hợp cho mọi đối tượng, từ trẻ em cho đến người lớn tuổi. Nếu bạn có triệu chứng như khó thở, đau ngực, tim đập nhanh hoặc đang có bệnh nền liên quan đến tim mạch, việc thực hiện siêu âm tim định kỳ sẽ giúp theo dõi và bảo vệ sức khỏe tốt hơn. Hãy đến các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn, kiểm tra và theo dõi sức khỏe tim mạch một cách chính xác và phù hợp.