Phân biệt bệnh zona thần kinh và viêm da tiếp xúc

Bạn có bao giờ từng bối rối khi thấy da bị nổi mẩn đỏ, ngứa rát và lo lắng không biết đó là zona thần kinh hay viêm da tiếp xúc? Mặc dù có những dấu hiệu ban đầu khá giống nhau, nhưng hai bệnh lý này lại khác nhau hoàn toàn về nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và khả năng lây lan. Việc hiểu rõ đặc điểm từng bệnh không chỉ giúp điều trị đúng hướng mà còn bảo vệ người thân trong gia đình, nhất là những đối tượng có nguy cơ cao.

Zona thần kinh là bệnh gì?

Zona thần kinh là một bệnh nhiễm trùng da do virus Varicella zoster (VZV) gây ra, đây cũng chính là loại virus từng gây bệnh thủy đậu. Sau khi người bệnh khỏi thủy đậu, virus này không bị loại bỏ hoàn toàn mà sẽ "ngủ" trong các hạch thần kinh. Sau nhiều năm, nếu gặp điều kiện thuận lợi như cơ thể bị suy giảm miễn dịch hoặc căng thẳng kéo dài, virus có thể tái kích hoạt và gây nên bệnh zona thần kinh.

Một số đối tượng có nguy cơ mắc zona thần kinh cao bao gồm: Người lớn tuổi, người mắc các bệnh lý nền mạn tính, người bị HIV/AIDS, đang điều trị ung thư hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch trong thời gian dài.

Triệu chứng đặc trưng của zona thần kinh là cảm giác nóng rát, ngứa ngáy, đau nhức dữ dội theo đường đi của dây thần kinh, kèm theo đó là những bọng nước chứa dịch mọc thành cụm hoặc dải dài, thường chỉ xuất hiện ở một bên cơ thể. Sau một thời gian, các bọng nước này sẽ vỡ và xẹp xuống. Nếu không chăm sóc đúng cách, chúng có thể để lại sẹo xấu và gây biến chứng đau thần kinh sau zona rất dai dẳng.

Viêm da tiếp xúc là gì?

Viêm da tiếp xúc là một bệnh da liễu phổ biến, xảy ra khi da phản ứng với các tác nhân kích thích hoặc dị ứng trong môi trường. Các nguyên nhân thường gặp bao gồm: Tiếp xúc với hóa chất mạnh, mỹ phẩm kém chất lượng, phấn hoa, lông động vật, nguồn nước bẩn, một số loại cây chứa urushiol (như thường xuân, cây sồi, cây sơn) hoặc côn trùng cắn như kiến ba khoang, muỗi...

Sau khi tiếp xúc, da sẽ xuất hiện phát ban đỏ, ngứa ngáy, sưng rát và có thể kèm theo mụn nước. Triệu chứng này thường xảy ra sau vài giờ đến vài ngày, tùy vào mức độ nhạy cảm và loại tác nhân gây dị ứng. Viêm da tiếp xúc không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến thẩm mỹ nếu không được xử lý đúng cách.

Phân biệt zona thần kinh và viêm da tiếp xúc: Nhận biết đúng để xử lý hiệu quả

Zona thần kinh và viêm da tiếp xúc đều là những bệnh ngoài da phổ biến, gây cảm giác khó chịu và ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt hàng ngày. Dù có nhiều biểu hiện giống nhau như nổi mụn nước, ngứa, nóng rát…, nhưng đây là hai bệnh hoàn toàn khác nhau về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị. Việc phân biệt đúng sẽ giúp người bệnh điều trị hiệu quả và tránh biến chứng.

Nguyên nhân gây bệnh khác nhau:

• Zona thần kinh là hậu quả của sự tái hoạt động của virus thủy đậu (VZV) từng tồn tại trong cơ thể người sau khi khỏi bệnh thủy đậu. Bệnh thường gặp ở người suy giảm miễn dịch, cơ thể suy nhược, người lớn tuổi hoặc hay căng thẳng.
• Trong khi đó, viêm da tiếp xúc xuất hiện khi da chạm vào các yếu tố gây kích ứng như hóa chất độc hại, mỹ phẩm, côn trùng, phấn hoa… Viêm da tiếp xúc được chia thành ba dạng chính: Dị ứng, kích ứng và do côn trùng.

Thời điểm và vị trí phát bệnh:

Cả hai bệnh thường xuất hiện vào thời điểm thời tiết giao mùa hoặc nắng nóng, độ ẩm cao.

• Tuy nhiên, zona thần kinh thường khu trú ở một bên cơ thể, đi theo đường phân bố của dây thần kinh, phổ biến ở lưng, ngực, mặt, vai.
• Ngược lại, viêm da tiếp xúc xuất hiện tại bất kỳ vùng da nào có tiếp xúc với chất gây dị ứng/kích ứng.

Triệu chứng và cảm giác:

• Zona gây đau nhức dữ dội, nóng rát, kèm theo các chùm mụn nước mọc thành vệt dài. Cảm giác đau dọc theo dây thần kinh là đặc trưng rõ rệt.
• Viêm da tiếp xúc lại thiên về ngứa (với dạng dị ứng) hoặc rát, đau (với dạng kích ứng hoặc do côn trùng), có thể kèm theo sưng đỏ, nổi mề đay, mụn nước nhỏ li ti.

Biến chứng và thời gian phục hồi:

• Zona nếu không điều trị đúng có thể gây biến chứng nặng như viêm dây thần kinh, đau thần kinh kéo dài, thậm chí ảnh hưởng đến thị giác hoặc thính giác.
• Viêm da tiếp xúc ít nguy hiểm hơn, nhưng vẫn có thể dẫn đến bội nhiễm nếu gãi nhiều hoặc chăm sóc không đúng cách.

Zona thường khỏi sau 1 – 2 tuần, còn viêm da tiếp xúc có thể tự lành sau khoảng 2 – 3 tuần nếu tránh được tác nhân gây bệnh.

Tóm lại, dù biểu hiện có phần giống nhau, nhưng zona thần kinh và viêm da tiếp xúc là hai bệnh khác biệt về nguyên nhân, biểu hiện và biến chứng. Nếu nhận thấy các dấu hiệu nghi ngờ, bạn nên đi khám sớm để được chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời.

Cách phòng ngừa lây nhiễm zona thần kinh và viêm da tiếp xúc

Zona thần kinh là bệnh do virus Varicella-Zoster gây ra, loại virus cũng chính là thủ phạm gây bệnh thủy đậu. Điều đáng lưu ý là zona có khả năng lây truyền sang người khác, đặc biệt với những người chưa từng mắc thủy đậu hoặc chưa tiêm vắc xin phòng bệnh, vì cơ thể họ chưa có kháng thể để bảo vệ.

Để hạn chế nguy cơ lây lan virus zona thần kinh, người bệnh cần tuân thủ một số biện pháp sau:

• Hạn chế tiếp xúc gần với các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như: Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, phụ nữ mang thai, người cao tuổi, người mắc bệnh mạn tính hoặc suy giảm miễn dịch.
• Tiêm vắc xin phòng thủy đậu là một biện pháp chủ động giúp ngăn ngừa cả bệnh thủy đậu và zona thần kinh trong tương lai.
• Che chắn vùng da tổn thương bằng cách mặc quần áo rộng rãi, thông thoáng, giúp hạn chế cọ xát vào các bọng nước và tránh làm lây lan virus.
• Không gãi hoặc chạm vào vùng da bị tổn thương, tránh làm vỡ bọng nước gây nhiễm trùng và phát tán virus.
• Rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn sau khi chăm sóc vùng da bị bệnh.
• Giữ gìn vệ sinh cá nhân và không gian sống, đồng thời duy trì chế độ ăn uống đủ chất để hỗ trợ cơ thể chống lại virus.

Ngược lại, viêm da tiếp xúc là một bệnh không lây truyền. Đây là phản ứng của da khi tiếp xúc với một chất gây dị ứng hoặc chất kích ứng nào đó, chẳng hạn như hóa chất, mỹ phẩm, lông thú, phấn hoa hoặc côn trùng. Tình trạng này có thể gây ngứa ngáy, sưng đỏ, nổi mẩn, nhưng không có khả năng lây lan từ người này sang người khác. Mỗi người có thể phản ứng với các tác nhân khác nhau, do đó cần xác định nguyên nhân cụ thể để điều trị hiệu quả.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thể phân biệt zona và viêm da tiếp xúc. Đây đều là những bệnh ngoài da phổ biến nhưng mang bản chất hoàn toàn khác nhau. Trong khi zona thần kinh do virus gây ra và có khả năng lây lan, thì viêm da tiếp xúc lại là phản ứng của cơ thể với các yếu tố gây kích ứng hoặc dị ứng, không có tính lây nhiễm. Nhận diện chính xác từng bệnh lý sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc da, xử lý kịp thời các triệu chứng, từ đó rút ngắn thời gian điều trị và hạn chế nguy cơ tái phát. Đừng quên giữ vệ sinh cá nhân, nâng cao sức đề kháng và tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết để bảo vệ làn da khỏe mạnh mỗi ngày.

Để chủ động phòng ngừa zona thần kinh, một căn bệnh do virus gây ra và có thể để lại nhiều biến chứng dai dẳng, việc tiêm vắc xin là giải pháp hiệu quả và an toàn hàng đầu hiện nay. Nếu bạn hoặc người thân thuộc nhóm có nguy cơ cao như người lớn tuổi, người suy giảm miễn dịch hoặc đang mắc các bệnh lý mạn tính, đừng chần chừ trong việc bảo vệ sức khỏe bằng cách tiêm phòng zona càng sớm càng tốt. Hãy đến Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hoặc liên hệ hotline 1800 6928 để được tư vấn và tiêm vắc xin zona thần kinh nhé!