Nhiệt miệng ở lưỡi do nguyên nhân gì? Cách khắc phục hiệu quả

Trong đời sống hiện đại, nhiệt miệng ở lưỡi xuất hiện ngày càng nhiều do thói quen ăn uống, căng thẳng tâm lý và yếu tố môi trường. Không ít người chủ quan vì nghĩ rằng tình trạng này chỉ gây khó chịu tạm thời, tuy nhiên nếu để kéo dài nhiệt miệng có thể trở thành dấu hiệu cảnh báo của các bệnh lý nguy hiểm hơn, đặc biệt là ung thư khoang miệng. 

Nguyên nhân gây nhiệt miệng ở lưỡi

Nhiệt miệng ở lưỡi hình thành khi niêm mạc lưỡi bị tổn thương tạo ra các vết loét nhỏ màu trắng sữa, xung quanh có viền đỏ gây đau và sưng. Vết loét thường tự lành sau 7 - 10 ngày nhưng trong thời gian này sẽ gây nhiều bất tiện khi ăn uống hoặc nói chuyện. Một số trường hợp vết loét nặng có thể dẫn đến bội nhiễm và cần can thiệp bằng thuốc.

Các nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng nhiệt miệng ở lưỡi bao gồm:

Chấn thương hoặc va chạm cơ học

Cắn phải lưỡi hoặc ma sát với răng, niềng răng và hàm giả dễ tạo vết thương, từ đó phát triển thành loét.

Vệ sinh răng miệng chưa tốt

Vi khuẩn trong khoang miệng phát triển mạnh khi vệ sinh răng miệng kém, làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn và loét niêm mạc.

Thiếu hụt dinh dưỡng

Nghiên cứu cho thấy thiếu sắt, axit folic hoặc vitamin nhóm B, đặc biệt là vitamin B12, làm vết loét dễ hình thành và lâu lành.

Chế độ ăn uống không hợp lý

Rất nhiều trường hợp nhiệt miệng ở lưỡi xuất phát từ thói quen ăn uống thiếu khoa học. Việc bạn ăn quá nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ hoặc uống rượu bia khiến gan quá tải, ảnh hưởng đến khả năng đào thải độc tố.

Suy giảm chức năng gan

Khi gan kém hiệu quả trong việc khử độc, độc chất sẽ tích tụ và gây ra các vết loét ở lưỡi hoặc niêm mạc miệng.

Điều cần lưu ý là nhiệt miệng ở lưỡi thường lành tính nhưng nếu vết loét tồn tại kéo dài, tái phát thường xuyên hoặc kèm theo sưng to bất thường thì đây có thể là dấu hiệu của ung thư lưỡi. Người bệnh nên đến cơ sở y tế để kiểm tra và được chẩn đoán chính xác.

Cách khắc phục nhiệt miệng ở lưỡi tại nhà

Như đã đề cập, đa số các trường hợp nhiệt miệng ở lưỡi có thể tự khỏi, tuy nhiên người bệnh hoàn toàn có thể áp dụng những phương pháp dưới đây để giảm đau và rút ngắn thời gian hồi phục.

Dùng gel điều trị nhiệt miệng

Hiện nay có nhiều loại gel bôi chứa hoạt chất chống viêm và làm dịu vết thương, giúp vết loét nhanh lành hơn. Người bệnh nên đi khám để được bác sĩ tư vấn và có chỉ định sử dụng gel, đặc biệt là với trẻ em để tránh ảnh hưởng đến men răng đang phát triển. 

Ngoài gel, một số loại thuốc súc miệng có chứa thành phần sát khuẩn cũng được sử dụng để giảm đau rát và hạn chế viêm nhiễm lan rộng. Tuy nhiên, việc dùng thuốc luôn phải tuân thủ theo chỉ định chuyên môn để tránh tình trạng kháng thuốc hoặc tác dụng phụ không mong muốn.

Giữ vệ sinh răng miệng sạch sẽ

Việc vệ sinh răng miệng đúng cách rất quan trọng. Đánh răng đều đặn kết hợp súc miệng với dung dịch chuyên dụng sẽ giúp loại bỏ vi khuẩn gây hại. Khi môi trường khoang miệng được duy trì sạch sẽ, các vết loét ở lưỡi cũng nhanh chóng hồi phục. Người bệnh có thể chọn bàn chải lông mềm để tránh làm tổn thương niêm mạc miệng và ưu tiên kem đánh răng ít chất tẩy để giảm nguy cơ kích ứng.

Súc miệng bằng nước muối sinh lý

Nước muối có tác dụng kháng khuẩn, làm khô miệng và giảm sưng viêm. Người bệnh có thể súc miệng 2 - 3 lần mỗi ngày với nước muối sinh lý hoặc dung dịch nha khoa để cải thiện tình trạng đau rát. Một số người còn kết hợp súc miệng bằng nước trà xanh loãng vì trong trà xanh chứa nhiều chất chống oxy hóa giúp hỗ trợ làm lành vết loét.

Điều chỉnh chế độ ăn uống

Thực phẩm đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục. Khi bị nhiệt miệng ở lưỡi, người bệnh nên ưu tiên những thực phẩm dễ ăn, mát và giàu dinh dưỡng như:

• Các loại đậu xanh, đậu đen giúp thanh nhiệt, giải độc.
• Bột sắn dây tinh chế giúp làm mát cơ thể và giảm đau.
• Rau xanh cung cấp vitamin và khoáng chất cần thiết để làm lành tổn thương.
• Mật ong có tính kháng khuẩn tự nhiên, bôi trực tiếp vào vết loét giúp giảm sưng viêm.

Ngược lại, cần tránh những thực phẩm dễ kích ứng như trái cây có tính axit (cam, chanh, bưởi), cà phê và các món cay nóng vì chúng có thể khiến vết loét đau rát hơn và lâu lành hơn. 

Ngoài ra, nên hạn chế sử dụng đồ uống có cồn hay nước ngọt có gas vì chúng không chỉ gây kích ứng vết loét mà còn làm cơ thể mất nước, khiến quá trình hồi phục chậm hơn. Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày và duy trì chế độ nghỉ ngơi hợp lý sẽ giúp tăng sức đề kháng để cơ thể tự chữa lành nhanh hơn.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Trong hầu hết các trường hợp, nhiệt miệng ở lưỡi không nguy hiểm và có thể tự khỏi. Tuy nhiên, người bệnh cần đặc biệt chú ý nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Vết loét kéo dài trên 2 tuần không khỏi.
• Loét tái phát nhiều lần trong thời gian ngắn.
• Lưỡi sưng to, xuất hiện khối u hoặc cứng bất thường.
• Đau dữ dội kèm theo khó nói, khó nhai nuốt.

Ngoài ra, nếu vết loét đi kèm sốt, nổi hạch ở cổ, sụt cân không rõ nguyên nhân hoặc cơ thể suy nhược, người bệnh tuyệt đối không nên chủ quan. Đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng, bệnh tự miễn hoặc các rối loạn ác tính. Những biểu hiện trên có thể cảnh báo bệnh lý nặng hơn, trong đó có ung thư lưỡi. Việc thăm khám sớm sẽ giúp chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.

Nhiệt miệng ở lưỡi là tình trạng phổ biến, ít nhiều gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Do đó, việc hiểu rõ nguyên nhân, chăm sóc đúng cách và xây dựng chế độ ăn uống hợp lý sẽ giúp người bệnh giảm triệu chứng nhanh chóng và ngăn ngừa tái phát. 

Trong trường hợp nhiệt miệng kéo dài bất thường hoặc kèm dấu hiệu nghi ngờ, việc thăm khám y tế là cần thiết để loại trừ nguy cơ bệnh lý ác tính. Chủ động lắng nghe cơ thể và can thiệp sớm chính là chìa khóa bảo vệ sức khỏe răng miệng và chất lượng cuộc sống.