Bị nhiệt miệng nên ăn gì? Chế độ ăn giúp giảm đau, mau lành

Nhiệt miệng là tình trạng thường gặp, gây ra cảm giác đau rát, khó chịu, ảnh hưởng không nhỏ đến ăn uống và sinh hoạt hàng ngày. Dù không phải là bệnh lý nguy hiểm, nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách, tình trạng này có thể kéo dài, tái phát nhiều lần. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ bị nhiệt miệng nên ăn gì, kiêng gì và cách chăm sóc phù hợp để vết loét nhanh chóng hồi phục.

Tổng quan về nhiệt miệng

Nhiệt miệng là tình trạng viêm loét nông xảy ra ở niêm mạc miệng, bao gồm các vị trí phổ biến như: Mặt trong má, môi, lợi, sàn miệng hoặc dưới lưỡi. Vết loét thường có đường kính nhỏ (dưới 5mm), hình tròn hoặc oval, ở giữa có màu trắng ngà hoặc vàng nhạt, bao quanh bởi viền đỏ rõ rệt. Những vết loét này không lây truyền, nhưng có thể gây đau rát khi ăn uống, nói chuyện, hoặc đánh răng làm ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày và chất lượng cuộc sống.

Tình trạng này có thể gặp ở mọi lứa tuổi, cả nam và nữ, nhưng thường thấy ở người trẻ và người có cơ địa nhạy cảm. Có người chỉ bị vài lần trong năm, nhưng cũng có người bị tái đi tái lại nhiều lần (nhiệt miệng tái phát), làm ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe răng miệng và dinh dưỡng.

Hiện nay, nguyên nhân gây nhiệt miệng vẫn chưa được xác định một cách cụ thể. Tuy nhiên, nhiều yếu tố nguy cơ được ghi nhận có thể góp phần làm khởi phát hoặc kéo dài tình trạng loét niêm mạc:

• Thiếu hụt vi chất như vitamin B12, sắt, kẽm, folate.
• Căng thẳng tâm lý, mất ngủ kéo dài.
• Tổn thương cơ học do cắn vào niêm mạc, chỉnh nha, đánh răng mạnh.
• Rối loạn nội tiết tố (kinh nguyệt, thai kỳ).
• Suy giảm miễn dịch hoặc mắc bệnh lý như viêm loét đại tràng, Behcet.
• Dị ứng thực phẩm hoặc tác dụng phụ của thuốc.

Trong hầu hết các trường hợp, nhiệt miệng lành tính và tự khỏi sau 7–10 ngày nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, chế độ ăn uống đóng vai trò hỗ trợ rất quan trọng trong việc rút ngắn thời gian hồi phục.

Bị nhiệt miệng nên ăn gì? Gợi ý thực phẩm giúp làm dịu vết loét

Khi bị nhiệt miệng, niêm mạc miệng bị tổn thương sẽ trở nên nhạy cảm hơn, dễ bị kích ứng bởi thức ăn có vị quá mặn, chua, cay hoặc thô ráp. Do đó, chế độ ăn đóng vai trò hỗ trợ thiết yếu, giúp làm dịu vết loét, giảm đau rát và thúc đẩy quá trình tái tạo niêm mạc. Một chế độ ăn đúng cách không chỉ làm dịu triệu chứng tức thì mà còn góp phần tăng sức đề kháng và ngăn tình trạng tái phát. Dưới đây là các nhóm thực phẩm được khuyến nghị khi bạn đang gặp tình trạng nhiệt miệng:

Thực phẩm thanh nhiệt

Những loại rau củ có tính mát, nhiều nước và chất xơ giúp thanh lọc cơ thể, làm mát gan và giảm tình trạng viêm niêm mạc:

• Rau má: Là loại thảo dược phổ biến trong Đông y, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, chống viêm. Nước rau má xay tươi uống mỗi ngày sẽ giúp làm dịu nhanh vùng niêm mạc bị loét. Ngoài ra, rau má còn giàu vitamin C và chất chống oxy hóa.
• Khổ qua (mướp đắng): Là loại quả có vị đắng nhẹ, giàu vitamin C, giúp tăng sức đề kháng và có đặc tính kháng viêm tự nhiên.
• Bí đao, rau dền, bầu, cải xanh: Là các loại rau tính mát, giàu chất xơ, vitamin A và khoáng chất như magie, kali. Những thực phẩm này giúp giải nhiệt, hạn chế tình trạng nóng trong – một nguyên nhân phổ biến gây nhiệt miệng.

Trái cây giàu vitamin

Vitamin đặc biệt là vitamin C, B6, B9 có vai trò quan trọng trong việc làm lành mô tổn thương và tăng sức đề kháng cho cơ thể. Tuy nhiên, khi lựa chọn trái cây, người bệnh cần ưu tiên loại có vị ngọt dịu, tránh các loại quá chua gây xót vết loét.

• Cam, ổi, kiwi, dâu tây: Là những loại trái cây chứa nhiều vitamin C, giúp tăng cường miễn dịch, thúc đẩy quá trình làm lành tổn thương ở niêm mạc miệng.
• Chuối: Giàu vitamin B6 và kali, chuối có kết cấu mềm, dễ nhai, không gây tổn thương thêm cho vùng niêm mạc.
• Đu đủ chín: Là nguồn enzyme tiêu hóa tự nhiên như papain, giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn, giảm áp lực lên cơ thể và hỗ trợ hấp thu vitamin hiệu quả.

Món ăn mềm, dễ nuốt

Khi bị nhiệt miệng, việc ăn nhai trở nên khó khăn. Vì vậy, các món ăn mềm, ít gia vị, dễ tiêu sẽ giúp người bệnh hấp thu dinh dưỡng mà không gây đau đớn thêm.

• Cháo loãng, súp rau củ, canh ninh nhừ: Không chỉ giúp bổ sung năng lượng mà còn giúp người bệnh dễ nuốt, dễ tiêu, đặc biệt phù hợp cho những người có nhiều vết loét trong miệng.
• Đậu hũ non: Là nguồn đạm thực vật lành tính, không gây kích ứng niêm mạc và rất dễ chế biến.
• Trứng luộc chín tới: Cung cấp protein cần thiết, đồng thời có kết cấu mềm mịn, ít ma sát với niêm mạc miệng.
• Sữa chua không đường: Ngoài lợi khuẩn tốt cho tiêu hóa, sữa chua còn giúp làm dịu vùng niêm mạc bị tổn thương.
• Sữa hạt hoặc sữa bột pha loãng: Như sữa hạnh nhân, óc chó, mè đen giúp cung cấp năng lượng nhẹ nhàng, dễ hấp thu, không làm tăng nhiệt trong cơ thể.

Bổ sung đủ nước

Duy trì độ ẩm cho khoang miệng là yếu tố quan trọng trong quá trình phục hồi khi bị nhiệt miệng. Người bệnh cần lưu ý:

• Uống đủ nước mỗi ngày: Nên duy trì từ 1,5–2 lít nước/ngày, chia đều thành nhiều lần. Không nên đợi đến khi khát mới uống, vì thiếu nước có thể làm niêm mạc miệng khô, tăng nguy cơ kích ứng và kéo dài thời gian lành vết loét.
• Tăng cường nước ép rau củ: Có thể bổ sung thêm các loại nước ép từ rau củ tươi (bí đao, rau má, cà rốt...) để cung cấp vitamin, khoáng chất và hỗ trợ sức khỏe tổng thể. Nước ép không chỉ giúp giữ ẩm mà còn góp phần cải thiện sức đề kháng.
• Tránh nước quá lạnh hoặc có đá: Nhiệt độ thấp có thể gây co mạch cục bộ, làm vùng loét thêm nhạy cảm và gây khó chịu khi tiếp xúc với thức uống lạnh.

Bị nhiệt miệng nên tránh ăn gì để không bị nặng hơn?

Bên cạnh việc lựa chọn thực phẩm hỗ trợ phục hồi, người bị nhiệt miệng cần đặc biệt lưu ý đến những loại thức ăn và đồ uống có thể khiến tình trạng loét trở nên nghiêm trọng hơn. Dưới đây là những nhóm thực phẩm và thói quen cần hạn chế:

• Đồ cay, nóng và nhiều dầu mỡ: Các gia vị như ớt, tiêu, mù tạt, gừng, tỏi có tính kích thích cao, khi tiếp xúc với vùng niêm mạc đang tổn thương sẽ làm tăng cảm giác đau rát và khiến vết loét lan rộng hơn. Ngoài ra, các món chiên xào nhiều dầu mỡ làm tăng nhiệt trong cơ thể, gây “nóng trong” – một nguyên nhân phổ biến dẫn đến hoặc kéo dài nhiệt miệng.
• Thức ăn cứng, sắc cạnh: Những loại thực phẩm như snack giòn, bánh tráng nướng, các loại hạt còn vỏ, hoặc món ăn có xương, gân, sụn nhỏ dễ gây cọ xát vào vùng loét, làm tổn thương lan rộng hoặc xuất hiện vết loét mới. Khi niêm mạc miệng đang bị viêm, việc ăn nhai những món này không chỉ gây đau mà còn làm chậm quá trình lành thương.
• Thức uống kích thích và thuốc lá: Cà phê, bia, rượu, nước ngọt có gas có thể làm khô niêm mạc, giảm độ ẩm cần thiết để vết loét phục hồi. Thuốc lá cũng là yếu tố gây hại nghiêm trọng vì làm tổn thương tế bào biểu mô và cản trở quá trình tái tạo mô. Ngoài ra, các chất kích thích còn làm mất cân bằng pH miệng, tăng nguy cơ nhiễm khuẩn tại vùng loét.
• Món chua, mặn đậm: Các thực phẩm chứa acid tự nhiên như me, xoài sống, chanh, khế, dưa chua… có thể gây xót và đau nhiều hơn khi tiếp xúc với vết loét. Tương tự, các món mặn như nước mắm, đồ muối, thực phẩm chế biến sẵn nhiều muối cũng làm khô niêm mạc và kéo dài thời gian phục hồi. Môi trường quá acid hoặc quá mặn không phù hợp để mô mềm tái tạo hiệu quả.

Việc loại bỏ những thực phẩm dễ gây kích ứng trong giai đoạn điều trị sẽ giúp giảm đau rõ rệt, ngăn tổn thương lan rộng và hỗ trợ vết loét mau lành. Đồng thời, chế độ ăn kiêng hợp lý cũng góp phần hạn chế tái phát cho những người thường xuyên bị nhiệt miệng.

Chăm sóc miệng đúng cách

Ngoài chế độ ăn uống phù hợp, người bị nhiệt miệng cần áp dụng những biện pháp chăm sóc khoang miệng đúng cách để giảm đau, thúc đẩy lành vết loét và hạn chế nguy cơ tái phát. Ba yếu tố quan trọng trong chăm sóc gồm:

• Vệ sinh răng miệng đúng cách: Người bệnh nên đánh răng nhẹ nhàng bằng bàn chải lông mềm, thực hiện đều đặn mỗi sáng và tối để loại bỏ mảng bám và vi khuẩn. Súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch chuyên dụng sau khi ăn để sát khuẩn và làm dịu vùng tổn thương.
• Sử dụng sản phẩm hỗ trợ hợp lý: Các loại gel bôi có chứa lidocaine, benzocaine hoặc chiết xuất từ nha đam, trà xanh thường giúp giảm đau rát và hỗ trợ phục hồi nhanh hơn. Việc sử dụng thuốc cần đúng liều và đúng mục đích, tránh tự ý dùng thuốc bôi kháng sinh hoặc corticoid không cần thiết.
• Duy trì lối sống lành mạnh: Nghỉ ngơi đầy đủ và kiểm soát căng thẳng là điều rất cần thiết, vì stress là yếu tố thường xuyên làm bùng phát nhiệt miệng. Bên cạnh đó, việc tăng cường vận động nhẹ như đi bộ hoặc yoga giúp nâng cao miễn dịch. Uống đủ nước mỗi ngày giúp giữ ẩm niêm mạc và hỗ trợ đào thải độc tố.

Khi gặp tình trạng nhiệt miệng, việc lựa chọn thực phẩm phù hợp đóng vai trò hỗ trợ quan trọng trong quá trình phục hồi. Nếu bạn còn băn khoăn bị nhiệt miệng nên ăn gì để nhanh giảm đau, ngăn tái phát, thì chế độ ăn thanh mát, mềm và giàu vitamin chính là hướng đi hiệu quả. Hy vọng bài viết này của Trung tâm Tiêm chủng Long Châu đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích để chăm sóc sức khỏe răng miệng đúng cách.