Nhiễm trùng tai có nguy hiểm không? Nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp phòng ngừa

Nhiễm trùng tai xảy ra khi vi khuẩn hoặc virus xâm nhập, gây viêm ở một hoặc nhiều khu vực của tai, bao gồm tai ngoài, tai giữa và tai trong. Trong số đó, viêm tai giữa là tình trạng phổ biến nhất, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Mặc dù không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng nếu không được can thiệp kịp thời, nhiễm trùng tai có thể gây suy giảm thính lực, tổn thương màng nhĩ, thậm chí ảnh hưởng đến khả năng giữ thăng bằng. Việc phát hiện sớm các triệu chứng nhiễm trùng tai giúp quá trình điều trị đạt hiệu quả cao và hạn chế nguy cơ xảy ra biến chứng nghiêm trọng.

Nhiễm trùng tai là gì?

Nhiễm trùng tai là thuật ngữ chung để chỉ tình trạng viêm nhiễm tại tai, gây ra triệu chứng sưng và đau. Dựa trên cấu trúc giải phẫu từ ngoài vào trong, nhiễm trùng tai được chia thành nhiễm trùng tai ngoài, tai giữa và tai trong. Trong đó, viêm tai giữa là dạng phổ biến nhất, tiếp theo là viêm tai ngoài.

Tai giữa nằm phía sau màng nhĩ, bao gồm các bộ phận như màng nhĩ, hòm nhĩ, vòi nhĩ và chuỗi xương con (xương búa, xương đe, xương bàn đạp), có chức năng khuếch đại và truyền âm thanh. Theo ước tính, khoảng 80% trẻ em sẽ bị nhiễm trùng tai giữa ít nhất một lần trong đời.

Tai ngoài bao gồm vành tai có thể quan sát được và ống tai dẫn đến màng nhĩ. Viêm nhiễm tại vùng này thường xảy ra khi nước bị giữ lại trong ống tai, chẳng hạn như sau khi bơi, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Ngoài ra, việc sử dụng tăm bông không đúng cách cũng có thể gây tổn thương và dẫn đến nhiễm trùng tai ngoài.

Nhiễm trùng tai cũng có thể được phân loại thành nhiễm trùng cấp tính hoặc mạn tính tùy theo thời gian diễn biến của bệnh. Nếu các triệu chứng kéo dài hơn 12 tuần, tình trạng này được coi là nhiễm trùng tai mạn tính.

Nguyên nhân gây nhiễm trùng tai

Nguyên nhân gây nhiễm trùng tai giữa có thể bắt nguồn từ virus hoặc vi khuẩn, đôi khi xảy ra đồng nhiễm hoặc nhiễm khuẩn thứ phát. Ở trẻ sơ sinh, các tác nhân vi khuẩn chủ yếu là Escherichia coli và Staphylococcus aureus. Đối với trẻ lớn hơn nhưng dưới 14 tuổi, các vi khuẩn thường gặp nhất là Streptococcus pneumoniae, Moraxella (Branhamella) catarrhalis và Haemophilus influenzae, trong khi Liên cầu tan huyết beta nhóm A và S. aureus ít phổ biến hơn. Ở người từ 14 tuổi trở lên, các vi khuẩn chiếm ưu thế gồm S. pneumoniae, Liên cầu tan huyết beta nhóm A và S. aureus, tiếp theo là H. influenzae.

Nhiễm trùng tai ngoài thường do vi khuẩn như Pseudomonas aeruginosa, Proteus vulgaris, Staphylococcus aureus hoặc Escherichia coli gây ra. Nhiễm nấm ống tai có thể xuất phát từ Aspergillus niger, Candida albicans,… Trong khi đó, các trường hợp nhọt ở tai thường liên quan đến Staphylococcus aureus.

Một số nguyên nhân khác có thể dẫn đến nhiễm trùng tai bao gồm:

• Thay đổi áp suất đột ngột khi di chuyển bằng máy bay hoặc lặn sâu dưới nước;

• Tiếp xúc với nguồn nước ô nhiễm khi bơi;

• Không lau khô và vệ sinh tai đúng cách sau khi bơi hoặc tắm;

• Vệ sinh tai quá mức, làm tổn thương mô xung quanh;

• Đang mắc các bệnh như cảm lạnh hoặc viêm mũi họng.

Các yếu tố nguy cơ gây nhiễm trùng tai:

• Độ tuổi: Trẻ từ 6 tháng đến 2 tuổi có nguy cơ cao hơn do cấu trúc tai chưa hoàn thiện.

• Thời tiết: Tình trạng này thường xuất hiện vào mùa thu và đông, đặc biệt ở những người có cơ địa dị ứng.

• Hệ miễn dịch suy yếu: Người cao tuổi, người bị suy giảm miễn dịch hoặc mắc bệnh mạn tính như xơ nang, hen suyễn dễ bị nhiễm trùng hơn.

• Dân tộc: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ em là người Mỹ bản địa hoặc gốc Tây Ban Nha có tỷ lệ nhiễm trùng tai cao hơn so với các nhóm dân tộc khác.

• Hở hàm ếch: Trẻ mắc tình trạng này có cấu trúc xương và cơ vùng miệng đặc biệt, khiến dịch trong ống eustachian khó thoát ra ngoài, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

• Chất lượng không khí kém: Ô nhiễm không khí và khói thuốc lá là những yếu tố làm tăng nguy cơ viêm nhiễm tai.

Trẻ nhỏ thường nhiễm trùng tai hơn người lớn:

Hệ thống tai mũi họng của con người có sự liên thông với nhau. Tai giữa kết nối với vòm mũi họng qua một ống nhỏ gọi là vòi eustachian. Ở trẻ nhỏ, vòi này ngắn hơn, chưa phát triển hoàn chỉnh, khiến dịch viêm từ vùng VA (V.Adenoid) dễ dàng trào ngược vào tai, đặc biệt khi trẻ nằm hoặc xì mũi mạnh. Bên cạnh đó, hệ miễn dịch của trẻ còn chưa hoàn thiện, và trong môi trường học tập, trẻ thường xuyên tiếp xúc với các tác nhân gây viêm nhiễm như viêm mũi họng, làm tăng nguy cơ viêm tai giữa.

Triệu chứng nhiễm trùng tai

Biểu hiện của nhiễm trùng tai có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí bị viêm nhiễm, nhưng nhìn chung bao gồm:

• Đau tai, ngứa tai, đặc biệt khi nằm xuống;

• Sốt, đau đầu;

• Dịch chảy ra từ tai;

• Tai bị sưng đỏ;

• Ù tai, giảm thính lực;

• Cảm giác căng tức hoặc có âm thanh bất thường trong tai;

• Chóng mặt, mất thăng bằng;

• Buồn nôn, nôn mửa.

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, có thể gặp thêm các dấu hiệu sau:

• Hay kéo tai hoặc véo tai;

• Sốt cao trên 38°C;

• Xuất hiện vết đỏ quanh vùng tai;

• Bồn chồn, dễ cáu gắt;

• Chán ăn, quấy khóc nhiều;

• Không còn phản ứng với những âm thanh quen thuộc mà trước đây trẻ thích nghe.

Biện pháp phòng ngừa nhiễm trùng tai

Để giảm nguy cơ nhiễm trùng tai, cần thực hiện các biện pháp vệ sinh và chăm sóc sức khỏe đúng cách, bao gồm:

• Giữ môi trường sống sạch sẽ: Thường xuyên lau dọn nhà cửa, hạn chế khói bụi để giảm nguy cơ tiếp xúc với các tác nhân gây kích ứng đường hô hấp và tai.

• Tăng cường miễn dịch cho trẻ: Trẻ sơ sinh nên được bú mẹ hoàn toàn trong ít nhất 6 tháng đầu đời để nhận được kháng thể từ sữa mẹ, giúp hệ miễn dịch khỏe mạnh hơn và giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng, bao gồm nhiễm trùng tai.

• Tư thế bú đúng: Khi cho trẻ bú bình, cần giữ trẻ ở tư thế thẳng đứng, tránh để trẻ bú khi đang nằm vì sữa có thể chảy vào tai giữa qua vòi nhĩ, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.

• Tiêm chủng đầy đủ: Việc tiêm vaccine phòng phế cầu (Streptococcus pneumoniae) theo đúng lịch có thể giúp giảm nguy cơ mắc nhiễm trùng tai, viêm tai giữa, do phế cầu là một trong những tác nhân vi khuẩn chính gây ra tình trạng này.

• Giữ vệ sinh cá nhân: Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn hoặc sau khi tiếp xúc với các bề mặt công cộng để ngăn ngừa lây nhiễm virus, vi khuẩn.

• Hạn chế tiếp xúc với khói thuốc: Tránh để trẻ ở gần môi trường có khói thuốc lá, vì khói thuốc có thể gây kích ứng niêm mạc mũi họng, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm tai.

• Chăm sóc tai đúng cách: Sau khi bơi hoặc tắm, cần lau khô tai nhẹ nhàng để tránh nước đọng lại trong ống tai. Có thể sử dụng nút tai chống nước khi bơi để bảo vệ tai khỏi vi khuẩn từ môi trường nước.

• Tránh ngoáy tai bằng tăm bông: Không dùng tăm bông để lấy ráy tai, vì thao tác này có thể đẩy ráy tai sâu hơn hoặc gây trầy xước ống tai, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Chỉ nên dùng khăn mềm lau nhẹ vùng tai ngoài để giữ tai sạch sẽ.

Tiêm vắc xin phế cầu ngừa nhiễm trùng tai ở đâu tốt?

Vắc xin phế cầu đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa các bệnh nguy hiểm do vi khuẩn Streptococcus pneumoniae gây ra, bao gồm viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng tai, viêm tai giữa,... Tiêm vắc xin không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cá nhân mà còn góp phần giảm nguy cơ lây lan bệnh trong cộng đồng.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện cung cấp các loại vắc xin phế cầu chất lượng cao với mức giá hợp lý, đáp ứng nhu cầu tiêm chủng cho mọi đối tượng. Giá tham khảo của các loại vắc xin như sau (mức giá có thể thay đổi theo thời điểm):

• Synflorix: 1.024.000 đồng/mũi.

• Prevenar 13: 1.280.000 đồng/mũi.

• Pneumovax 23: 1.440.000 đồng/mũi.

Lý do nên chọn tiêm vắc xin phế cầu tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu:

• Vắc xin chính hãng, nhập khẩu từ các nhà sản xuất uy tín.

• Hệ thống bảo quản đạt chuẩn GSP, đảm bảo chất lượng vắc xin luôn ở mức tối ưu.

• Đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, tư vấn tận tình và theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe.

• Mạng lưới trung tâm tiêm chủng rộng khắp, giúp khách hàng dễ dàng đặt lịch và theo dõi lịch tiêm.

Để được tư vấn chi tiết về vắc xin phế cầu, lịch tiêm phù hợp và các ưu đãi hiện có, quý khách hàng có thể liên hệ Hotline: 1800 6928 hoặc đến trực tiếp Trung tâm Tiêm chủng Long Châu gần nhất để đặt lịch tiêm một cách nhanh chóng và thuận tiện.

Tóm lại, việc phát hiện sớm các dấu hiệu nhiễm trùng tai giúp bạn can thiệp kịp thời và hạn chế nguy cơ biến chứng. Nếu bạn hoặc người thân xuất hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào ở tai, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Chúc bạn luôn khỏe mạnh và đừng quên theo dõi Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích!