Nang noãn là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Phụ nữ khi nghe đến cụm từ “nang noãn” trong kết quả khám phụ khoa thường lo lắng không biết liệu tình trạng này có nguy hiểm, có cần phẫu thuật hay điều trị lâu dài không. Thực tế, nang noãn có thể lành tính và tự tiêu biến, nhưng một số trường hợp cần can thiệp y tế kịp thời để tránh biến chứng. Hiểu rõ về nang noãn không chỉ giúp bạn giảm lo lắng mà còn biết cách theo dõi và phòng ngừa đúng cách. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.

Nang noãn là gì?

Nang noãn là một loại nang buồng trứng hình thành từ nang trứng trong quá trình rụng trứng nhưng không vỡ hoặc không tiêu biến đúng cách. Nang này thường chứa dịch lỏng bên trong, có vỏ mỏng. Nang noãn xuất hiện phổ biến ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản và thường không gây nguy hiểm nếu được theo dõi đúng cách.

Trong một chu kỳ kinh nguyệt bình thường, nang trứng phát triển để chứa trứng trưởng thành và sẽ vỡ ra khi trứng rụng. Sau đó, nang này chuyển hóa thành hoàng thể để sản xuất hormone progesterone, hỗ trợ quá trình mang thai nếu thụ thai xảy ra. Tuy nhiên, nếu nang không vỡ hoặc hoàng thể tích tụ dịch mà không tiêu biến, nang noãn sẽ hình thành. Yếu tố nội tiết đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành nang noãn. Sự mất cân bằng giữa các hormone như estrogen, progesterone, hormone LH và hormone kích thích nang trứng FSH từ tuyến yên có thể dẫn đến rối loạn rụng trứng, từ đó tạo điều kiện cho nang noãn phát triển. Các yếu tố khác như căng thẳng, hội chứng buồng trứng đa nang hoặc rối loạn nội tiết tố cũng có thể góp phần.

Triệu chứng và biến chứng của nang noãn

Nang noãn thường không gây triệu chứng rõ ràng và đôi khi chỉ được phát hiện tình cờ qua siêu âm phụ khoa. Tuy nhiên, khi nang phát triển lớn hoặc gây kích ứng, người bệnh có thể gặp một số dấu hiệu sau.

Triệu chứng phổ biến

Một số triệu chứng thường gặp của nang noãn như:

• Đau vùng chậu: Cảm giác đau âm ỉ hoặc đau nhói ở vùng chậu, đặc biệt trước hoặc trong kỳ kinh nguyệt.
• Rối loạn kinh nguyệt: Chu kỳ kinh không đều, rong kinh hoặc ra máu bất thường.
• Cảm giác đầy bụng: Chướng bụng hoặc cảm giác nặng nề ở vùng bụng dưới.
• Không triệu chứng: Nhiều trường hợp nang noãn không gây triệu chứng và chỉ được phát hiện khi đi khám định kỳ.

Biến chứng có thể xảy ra

Mặc dù phần lớn nang noãn là lành tính, một số trường hợp có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng nếu không được theo dõi hoặc điều trị kịp thời:

• Vỡ nang: Nang noãn có thể vỡ, gây đau đột ngột và dữ dội ở vùng chậu. Trong một số trường hợp, vỡ nang có thể dẫn đến xuất huyết trong ổ bụng, cần can thiệp y tế khẩn cấp.
• Xoắn nang: Nếu nang noãn có cuống, nó có thể gây xoắn buồng trứng, dẫn đến đau dữ dội, buồn nôn và nôn mửa. Đây là tình trạng cấp cứu cần xử lý ngay.
• Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản: Nang noãn kéo dài hoặc tái phát nhiều lần có thể gây tổn thương mô buồng trứng, ảnh hưởng đến khả năng rụng trứng và thụ thai.

Chẩn đoán và theo dõi nang noãn

Việc chẩn đoán nang noãn thường dựa trên triệu chứng lâm sàng và các phương pháp chẩn đoán hình ảnh, kết hợp với xét nghiệm nội tiết nếu cần thiết.

Phương pháp chẩn đoán

Để xác định chính xác tình trạng nang noãn và nguyên nhân gây rối loạn, bác sĩ dùng các kỹ thuật chẩn đoán để đánh giá toàn diện sức khỏe sinh sản của người bệnh.

• Siêu âm qua ngã âm đạo: Đây là phương pháp chính để xác định kích thước, cấu trúc và vị trí của nang noãn. Siêu âm giúp phân biệt nang noãn với các loại nang buồng trứng khác hoặc khối u.
• Xét nghiệm nội tiết: Đo nồng độ hormone như LH, FSH, estradiol và progesterone để đánh giá sự mất cân bằng nội tiết, đặc biệt nếu nghi ngờ có liên quan đến hội chứng buồng trứng đa nang hoặc các rối loạn khác. Trong một số trường hợp, xét nghiệm AMH có thể được sử dụng để đánh giá dự trữ buồng trứng.
• Theo dõi lâm sàng: Bác sĩ sẽ đánh giá triệu chứng, chu kỳ kinh nguyệt và tiền sử sức khỏe để đưa ra kế hoạch theo dõi hoặc điều trị phù hợp.

Khi nào cần đi khám?

Nếu bạn gặp các triệu chứng sau, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa phụ sản ngay lập tức:

• Đau bụng dữ dội, đột ngột, không rõ nguyên nhân.
• Chảy máu âm đạo bất thường ngoài chu kỳ kinh nguyệt.
• Buồn nôn, nôn, choáng váng hoặc sốt kèm đau bụng.

Theo dõi khi chưa can thiệp

Nếu nang noãn có kích thước nhỏ (dưới 5 cm) và không gây triệu chứng nặng, bác sĩ thường đề xuất theo dõi mà không cần can thiệp ngay. Các bước theo dõi bao gồm:

• Siêu âm định kỳ: Thực hiện siêu âm mỗi 1 - 2 chu kỳ kinh nguyệt để kiểm tra xem nang có tự tiêu biến hay không.
• Ghi chép triệu chứng: Theo dõi các triệu chứng như đau bụng, rối loạn kinh nguyệt để báo cáo với bác sĩ.
• Đợi tự nhiên: Nhiều nang noãn tự biến mất sau 2 - 3 chu kỳ mà không cần điều trị.

Nếu nang giảm kích thước hoặc biến mất, không cần can thiệp thêm. Tuy nhiên, nếu nang lớn dần hoặc gây triệu chứng, bác sĩ sẽ cân nhắc các phương pháp điều trị.

Cách điều trị nang noãn

Điều trị nang noãn phụ thuộc vào kích thước, triệu chứng và tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm nội khoa, ngoại khoa hoặc kết hợp cả hai.

Điều trị nội khoa

Với các nang noãn nhỏ và không gây biến chứng, bác sĩ có thể đề xuất:

• Thuốc điều hòa kinh nguyệt: Một số loại thuốc, như thuốc tránh thai đường uống, có thể được chỉ định để cân bằng hormone. Tuy nhiên, việc dùng thuốc phải tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
• Thuốc giảm đau: Nếu có đau nhẹ, các thuốc giảm đau có thể được sử dụng để giảm triệu chứng.
• Theo dõi tiếp tục: Nếu nang không gây biến chứng, bác sĩ sẽ khuyến nghị tiếp tục theo dõi qua siêu âm và thăm khám định kỳ.

Điều trị ngoại khoa

Trong các trường hợp nang noãn lớn, gây triệu chứng nghiêm trọng hoặc có nguy cơ biến chứng, phẫu thuật có thể cần thiết:

• Phẫu thuật nội soi bóc nang: Đây là phương pháp phổ biến để loại bỏ nang noãn nếu nó lớn (thường trên 5 - 6 cm), gây đau hoặc không tự tiêu biến sau vài chu kỳ. Nội soi ít xâm lấn, giúp bảo tồn mô buồng trứng và phục hồi nhanh.
• Can thiệp cấp cứu: Trong trường hợp nang vỡ hoặc xoắn buồng trứng, phẫu thuật khẩn cấp là cần thiết để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm như xuất huyết hoặc tổn thương buồng trứng.

Lưu ý khi điều trị

Trong quá trình điều trị nang noãn, việc theo dõi và chăm sóc đúng cách đóng vai trò quan trọng để đảm bảo hiệu quả và phòng ngừa tái phát.

• Theo dõi chu kỳ kinh nguyệt: Ghi chép các bất thường trong chu kỳ kinh để cung cấp thông tin cho bác sĩ.
• Duy trì lối sống lành mạnh: Giữ cân nặng hợp lý, ăn uống giàu dinh dưỡng (ưu tiên rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu chất xơ), và giảm căng thẳng để hỗ trợ cân bằng hormone.
• Tái khám định kỳ: Tuân thủ lịch tái khám để đảm bảo nang noãn không tái phát hoặc gây biến chứng.
• Trao đổi với bác sĩ nếu có nhu cầu sinh con: Nếu bạn đang lên kế hoạch mang thai, hãy thảo luận với bác sĩ để có phương pháp điều trị phù hợp, bảo vệ khả năng sinh sản.

Hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị nang noãn sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe và biết khi nào cần tìm đến bác sĩ. Trong phần lớn trường hợp, nang noãn có thể tự tiêu biến mà không cần can thiệp phức tạp. Tuy nhiên, nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường như đau dữ dội, rối loạn kinh nguyệt kéo dài hoặc các dấu hiệu nghi ngờ biến chứng, hãy đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.