Men gan cao có bị viêm gan B không?

Tăng men gan là tình trạng khá thường gặp trong các đợt khám sức khỏe định kỳ. Tuy vậy, nhiều người ngay lập tức nghĩ đến viêm gan B, một bệnh gan phổ biến tại Việt Nam. Việc hiểu đúng bản chất của men gan cao sẽ giúp bạn bình tĩnh hơn, biết khi nào cần kiểm tra thêm và khi nào không cần lo lắng quá mức.

Men gan cao không đồng nghĩa với việc bạn chắc chắn bị viêm gan B. Men gan, chủ yếu là ALT và AST, chỉ là những enzyme bên trong tế bào gan, khi tế bào gan bị tổn thương hoặc chết đi, chúng sẽ thoát ra máu và làm chỉ số tăng lên. Vì vậy, bất kỳ nguyên nhân nào khiến gan bị tổn thương đều có thể làm men gan cao.

Viêm gan B chỉ là một trong rất nhiều nguyên nhân gây tăng men gan.

Khi men gan cao do viêm gan B: Người đang bị viêm gan B cấp hoặc đợt viêm gan B mạn tính bùng phát thường có men gan tăng cao, thậm chí tăng rất cao, lên đến hàng nghìn đơn vị. Đây là phản ứng của hệ miễn dịch khi đang tấn công các tế bào gan bị virus xâm nhiễm, dẫn đến hủy hoại tế bào.
Khi men gan không cao dù có virus: Tuy nhiên, rất nhiều người mang virus viêm gan B mạn tính lại có men gan hoàn toàn bình thường trong suốt nhiều năm (giai đoạn mang virus không hoạt động hay giai đoạn dung nạp miễn dịch). Trong những giai đoạn này, virus đang nhân lên nhưng hệ miễn dịch chưa phản ứng đủ mạnh để gây viêm gan.

Ngược lại, người không hề nhiễm viêm gan B vẫn có thể có men gan tăng do hàng loạt lý do khác.

Tóm lại, men gan cao có thể xuất hiện khi bị viêm gan B, nhưng tuyệt đối không thể dựa vào men gan để kết luận có viêm gan B hay không. Muốn biết chính xác, chỉ có xét nghiệm tìm virus như HBsAg, Anti-HBc, HBV-DNA… mới cho câu trả lời rõ ràng.

Vì sao men gan cao? Các nguyên nhân thường gặp không phải viêm gan B

Thực tế, nguyên nhân phổ biến nhất gây men gan cao ở người Việt hiện nay lại là gan nhiễm mỡ chứ không phải viêm gan B. Gan nhiễm mỡ không do rượu đang gia tăng mạnh ở người trẻ, người thừa cân, ít vận động, ăn nhiều đồ chiên xào, đồ ngọt, nước ngọt. Khi mỡ chiếm quá nhiều trong gan, tế bào gan bị chèn ép, viêm nhẹ và làm men gan tăng nhẹ đến trung bình, thường từ 1,5 đến 5 lần giới hạn bình thường. Các nguyên nhân phổ biến gây men gan cao:

Rượu bia: Uống rượu bia thường xuyên hoặc quá chén một lần cũng khiến men gan tăng vọt trong vài ngày đến vài tuần. Nhiều người sau tiệc tùng cuối tuần đi khám thì thấy ALT, AST lên đến vài trăm, nhưng chỉ cần kiêng tuyệt đối rượu bia từ 4 đến 6 tuần là men gan trở lại bình thường.
Thuốc men: Một số loại thuốc thông thường mà chúng ta hay dùng như paracetamol giảm đau hạ sốt, thuốc hạ mỡ máu nhóm statin, kháng sinh, thuốc lao, thuốc chống động kinh đều có thể làm tổn thương gan và tăng men gan ở một tỷ lệ người nhạy cảm.
Viêm gan virus khác: Viêm gan A, viêm gan E khi ăn uống mất vệ sinh thường gây men gan tăng rất cao trong giai đoạn cấp. Viêm gan C cũng làm men gan tăng, dù đôi khi chỉ tăng nhẹ.
Bệnh lý đường mật: Sỏi mật, viêm túi mật, tắc mật làm GGT và phosphatase kiềm tăng mạnh, kéo theo ALT, AST tăng nhẹ.
Các yếu tố khác: Thậm chí chỉ vận động thể thao quá mạnh, tập gym nặng, chạy marathon hoặc stress, mất ngủ kéo dài cũng có thể khiến men gan tăng thoáng qua vài ngày.

*Uống rượu bia thường xuyên hoặc quá chén một lần cũng khiến men gan tăng vọt trong vài ngày đến vài tuần*

Vì thế, khi thấy men gan cao, đừng vội nghĩ ngay đến viêm gan B. Hơn 70% trường hợp men gan cao ở người Việt hiện nay không liên quan đến virus viêm gan B.

Men gan cao cần làm gì? Khi nào nên xét nghiệm viêm gan B?

Khi phát hiện men gan cao, điều đầu tiên là bạn cần bình tĩnh và gặp bác sĩ để được thăm khám đầy đủ. Bác sĩ sẽ khai thác tiền sử dùng rượu bia, thuốc men, cân nặng, chế độ ăn uống, tiền sử gia đình và các yếu tố nguy cơ lây nhiễm viêm gan B như người thân có mắc, từng truyền máu, xăm mình, quan hệ không an toàn.

Nếu men gan tăng nhẹ

Nếu men gan tăng nhẹ, dưới từ 2 đến 3 lần bình thường và không có triệu chứng gì, bác sĩ thường chỉ yêu cầu thay đổi lối sống:

Giảm cân.
Kiêng rượu bia hoàn toàn.
Ăn nhạt hơn.
Tập thể dục đều đặn.
Ăn nhiều rau xanh.
Ngủ đủ giấc.
Tái khám sau từ 1 đến 3 tháng.

Phần lớn trường hợp sẽ tự trở về bình thường mà không cần thuốc.

Nếu men gan tăng cao

Nếu men gan tăng cao, trên từ 5 đến 10 lần hoặc tăng kéo dài nhiều lần khám, bác sĩ sẽ chỉ định làm thêm các xét nghiệm chuyên sâu:

Chỉ số HBsAg để xác định có nhiễm viêm gan B hay không.
Anti-HCV để loại trừ viêm gan C.
Siêu âm gan, FibroScan đánh giá mức độ xơ hóa.
Xét nghiệm chức năng gan toàn diện như bilirubin, albumin, đông máu.

Chỉ khi HBsAg dương tính mới kết luận bạn bị viêm gan B. Lúc đó mới cần làm thêm HBV-DNA nồng độ virus, HBeAg, men gan định kỳ để quyết định có cần điều trị thuốc kháng virus hay không.

Dấu hiệu cần đi khám ngay

Một số dấu hiệu cần đi khám ngay dù men gan mới tăng nhẹ:

Vàng da, vàng mắt, nước tiểu sẫm màu.
Đau tức vùng gan, mệt mỏi nhiều, chán ăn.
Có người thân trong gia đình bị viêm gan B hoặc ung thư gan.
Tiền sử từng truyền máu, phẫu thuật, xăm mình, nghiện hút.

Và lời khuyên quan trọng nhất để bảo vệ gan: Dù men gan cao có bị viêm gan B không thì bạn cũng nên sống lành mạnh ngay từ hôm nay:

Kiêng rượu bia tuyệt đối.
Giảm cân nếu thừa cân.
Ăn nhạt, nhiều rau củ quả.
Tập thể dục 30 phút mỗi ngày.
Ngủ trước 23h.
Tái khám định kỳ.

Trên đây là lời giải đáp cho thắc mắc men gan cao có bị viêm gan B không mà bạn có thể tham khảo. Nếu bạn đang cầm trên tay tờ kết quả men gan tăng, hãy mang theo đến gặp bác sĩ chuyên khoa gan mật hoặc nội tiêu hóa để được giải thích rõ ràng nhất cho trường hợp của mình. Hiểu đúng sẽ giúp bạn không hoang mang, không tự mua thuốc uống bừa bãi, đồng thời biết cách chăm sóc gan đúng cách.