Mất khứu giác vị giác có phải là dấu hiệu cảnh báo sức khỏe không?

Cảm nhận mùi và vị là hai giác quan mang lại trải nghiệm phong phú cho cuộc sống. Vị giác và khứu giác đóng vai trò quan trọng không chỉ trong việc thưởng thức thức ăn mà còn giúp chúng ta phát hiện nguy hiểm như mùi khói lửa hay thức ăn hỏng. Tuy nhiên, khi gặp phải tình trạng mất vị giác và khứu giác, nhiều người cảm thấy bối rối và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần. Vì vậy, việc tìm hiểu nguyên nhân và cách khắc phục là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau.

Mất vị giác và khứu giác là tình trạng gì?

Mất vị giác và khứu giác là hai tình trạng rối loạn cảm nhận thường gặp, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thưởng thức mùi vị và chất lượng cuộc sống của con người. Theo WHO, hai giác quan này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cảm giác ngon miệng và hỗ trợ phát hiện sớm các nguy cơ sức khỏe liên quan đến đường hô hấp và thần kinh.

Trong đó, khứu giác giúp nhận biết mùi hương thông qua các thụ thể trong mũi, còn vị giác giúp phân biệt các vị cơ bản như ngọt, chua, mặn, đắng, cay trên lưỡi. Hai giác quan này có mối liên hệ chặt chẽ, khi khứu giác bị ảnh hưởng, vị giác cũng có thể suy giảm hoặc biến đổi.

Tình trạng mất khứu giác có thể xảy ra tạm thời hoặc kéo dài, do nhiều nguyên nhân khác nhau như nhiễm trùng đường hô hấp, viêm xoang, dị ứng, chấn thương vùng đầu hoặc ảnh hưởng của thuốc. 

Tương tự, mất vị giác là khi người bệnh không còn khả năng cảm nhận được các hương vị quen thuộc. Nguyên nhân có thể xuất phát từ các vấn đề răng miệng, tổn thương dây thần kinh vị giác, nhiễm trùng miệng, họng hoặc tác dụng phụ của một số loại thuốc. Ngoài ra, các bệnh lý toàn thân như tiểu đường, suy giáp hay thiếu kẽm cũng có thể làm giảm khả năng cảm nhận vị. Khi vị giác bị ảnh hưởng, người bệnh dễ chán ăn, ăn không ngon miệng, lâu dài dẫn đến sụt cân và suy giảm sức khỏe.

Mất vị giác phản ánh bệnh lý nào trong cơ thể?

Khi một trong hai giác quan này bị ảnh hưởng, khả năng cảm nhận vị cũng thay đổi theo. Vì thế, mất vị giác và khứu giác đôi khi không chỉ là hiện tượng tạm thời mà còn là tín hiệu cho thấy cơ thể đang gặp vấn đề về sức khỏe. Dưới đây là những bệnh lý hoặc tình trạng thường đi kèm với hiện tượng này.

Rối loạn cảm nhận vị giác

Người bị rối loạn vị giác thường có cảm giác miệng luôn tồn tại một vị lạ dù không ăn uống gì. Khi thưởng thức món ăn, họ chỉ cảm nhận được một vị duy nhất thường là vị kim loại, chua hoặc đắng, gây ảnh hưởng đến cảm giác ngon miệng. Đây là dạng rối loạn khiến vị giác bị “lẫn lộn”, khó phân biệt giữa các vị cơ bản như ngọt, mặn, cay.

Giảm khả năng cảm nhận vị

Không giống như mất hoàn toàn vị giác, người bị giảm vị giác vẫn có thể cảm nhận được một số vị, nhưng ở mức độ rất nhạt hoặc gần như không rõ ràng. Họ thường than phiền rằng thức ăn “nhạt nhẽo” dù đã nêm nếm đầy đủ. Nguyên nhân có thể đến từ tổn thương tế bào vị giác, lão hóa hoặc do viêm nhiễm kéo dài vùng miệng và họng.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc điều trị dài ngày như kháng sinh, thuốc hạ mỡ máu hoặc thuốc hạ huyết áp có thể làm thay đổi cơ chế cảm nhận vị trên lưỡi. Khi đó, người dùng thường thấy thức ăn có vị đắng, kim loại hoặc không cảm nhận được mùi vị gì. Việc ngưng thuốc hoặc thay đổi theo hướng dẫn của bác sĩ có thể giúp phục hồi cảm giác dần dần.

Một số bệnh lý khác có thể gây mất vị giác

Ngoài các nguyên nhân kể trên, hiện tượng mất vị giác còn liên quan đến nhiều bệnh lý khác như:

• Viêm xoang, viêm tai giữa hoặc viêm họng mạn tính;
• Nhiễm trùng đường hô hấp trên kéo dài;
• Phẫu thuật hoặc chấn thương ở vùng đầu, cổ, tai, mũi, họng;
• Tiếp xúc lâu dài với hóa chất độc hại hoặc tia xạ trong điều trị ung thư;
• Rối loạn thần kinh trung ương, chấn thương sọ não;
• Thói quen hút thuốc lá hoặc lạm dụng rượu bia;

Mất khứu giác là triệu chứng của bệnh gì?

Khứu giác suy giảm thường xảy ra khi hệ thống mũi và não bị ảnh hưởng. Một số người có thể bị mất khứu giác bẩm sinh, nhưng phần lớn trường hợp là do các yếu tố mắc phải. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này:

Tắc nghẽn hoặc viêm niêm mạc mũi

Một trong những lý do thường gặp nhất khiến khứu giác suy giảm là tắc nghẽn đường thở hoặc viêm niêm mạc mũi. Khi niêm mạc sưng phù hoặc có quá nhiều dịch tiết, các phân tử mùi không thể tiếp xúc với thụ thể khứu giác. Các bệnh như cảm cúm, cảm lạnh, viêm xoang cấp, viêm mũi dị ứng hoặc nghẹt mũi mãn tính đều có thể gây ra hiện tượng này.

Tổn thương dây thần kinh khứu giác hoặc não bộ

Khứu giác hoạt động nhờ vào các tín hiệu truyền từ thụ thể trong mũi lên trung tâm khứu giác của não. Nếu hệ thống này bị tổn thương, việc nhận biết mùi sẽ bị gián đoạn. Nguyên nhân có thể do chấn thương đầu, phình mạch não, tiểu đường, hoặc quá trình lão hóa. Ngoài ra, một số bệnh lý thần kinh như Alzheimer, Parkinson hay hội chứng Kallmann cũng được ghi nhận là có thể gây mất khứu giác.

Tác dụng phụ của thuốc hoặc phẫu thuật

Một số thuốc xịt mũi có chứa kẽm, thuốc kháng sinh, hay nhóm thuốc điều trị tăng cholesterol, huyết áp… có thể ảnh hưởng đến tế bào cảm nhận mùi. Ngoài ra, người từng phẫu thuật mũi (như nâng mũi, chỉnh vách ngăn) cũng có nguy cơ bị suy giảm khứu giác do tổn thương niêm mạc hoặc dây thần kinh.

Tắc nghẽn cơ học trong mũi

Khứu giác cũng có thể bị cản trở do các nguyên nhân cơ học như polyp mũi, khối u, hoặc xương mũi biến dạng. Những khối bất thường này không chỉ làm giảm khả năng ngửi mà còn gây khó thở, đau đầu và mất ngủ kéo dài.

Cách bảo vệ và duy trì khứu giác, vị giác khỏe mạnh

Mất vị giác và khứu giác là tình trạng có thể gặp ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên tỷ lệ xảy ra ở phụ nữ thường cao hơn so với nam giới. Để hạn chế tình trạng này, nên duy trì những thói quen tốt sau đây:

• Giữ gìn sức khỏe đường hô hấp: Luôn bảo vệ mũi và họng khỏi các bệnh như cảm cúm, viêm xoang hay viêm mũi dị ứng. Khi ra ngoài, đặc biệt là trong môi trường khói bụi hoặc thời tiết lạnh, hãy đeo khẩu trang và giữ ấm vùng mặt để tránh kích ứng niêm mạc.
• Vệ sinh mũi họng đúng cách: Sử dụng nước muối sinh lý để rửa mũi 2 - 3 lần mỗi ngày, giúp làm sạch bụi bẩn và giảm viêm. Việc duy trì độ ẩm niêm mạc không chỉ hỗ trợ hô hấp mà còn giúp bảo vệ tế bào cảm nhận mùi hoạt động tốt hơn.
• Tránh xa thuốc lá và rượu bia: Các chất kích thích này có thể làm hỏng thụ thể vị giác và khứu giác, khiến bạn dần mất khả năng cảm nhận hương vị. Việc từ bỏ thuốc lá và hạn chế đồ uống có cồn là cách hiệu quả để bảo vệ sức khỏe lâu dài.
• Duy trì chế độ ăn lành mạnh: Bổ sung các dưỡng chất như vitamin A, B12, kẽm và omega-3 giúp tái tạo tế bào thần kinh cảm giác, tăng khả năng phục hồi nếu từng bị mất vị giác và khứu giác.

Mất vị giác và khứu giác không chỉ khiến việc ăn uống trở nên nhạt nhẽo mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Việc chủ động phòng ngừa, giữ vệ sinh mũi họng, tránh khói bụi, thuốc lá và thăm khám sớm khi có dấu hiệu bất thường là cách tốt nhất để bảo vệ hai giác quan quan trọng này.

Tiêm vắc xin là biện pháp hiệu quả nhất giúp cơ thể tạo kháng thể, phòng ngừa nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, thuộc hệ thống Nhà thuốc Long Châu là địa chỉ uy tín được nhiều người lựa chọn nhờ dịch vụ chuyên nghiệp, đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm và nguồn vắc xin chính hãng, rõ ràng về xuất xứ. Không gian tiêm sạch sẽ, tiện nghi cùng quy trình phục vụ nhanh gọn giúp khách hàng an tâm và thoải mái trong suốt quá trình tiêm. Để được tư vấn chi tiết và đặt lịch tiêm phù hợp, vui lòng liên hệ hotline miễn phí 1800 6928 của Trung tâm Tiêm chủng Long Châu.