Mất khứu giác là gì? Nguyên nhân và cách phòng ngừa hiệu quả

Mất khứu giác là tình trạng khiến nhiều người lo ngại, bởi nó không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày mà còn có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý tiềm ẩn. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân gây mất khứu giác và cách phòng ngừa trong bài viết dưới đây!

Mất khứu giác là gì?

Mất khứu giác là tình trạng người bệnh không thể cảm nhận hoặc nhận biết được mùi hương xung quanh. Nguyên nhân có thể bắt nguồn từ tổn thương ở mũi, não hoặc do bẩm sinh. Chỉ cần một rối loạn nhỏ trong hệ thống khứu giác, chẳng hạn như nghẹt mũi, viêm niêm mạc, tổn thương thần kinh khứu giác hay thay đổi chức năng não cũng có thể dẫn đến hiện tượng này.

Tùy theo nguyên nhân, tình trạng mất khứu giác có thể diễn ra một phần hoặc toàn bộ, tạm thời hoặc kéo dài vĩnh viễn. Mặc dù thường không phải là dấu hiệu của bệnh lý nguy hiểm nhưng việc mất khả năng ngửi mùi lại ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Người bệnh có thể cảm thấy chán ăn, giảm cân, thiếu dinh dưỡng và thậm chí rơi vào trạng thái trầm cảm. Bên cạnh đó, khi khứu giác suy giảm, vị giác cũng bị ảnh hưởng, khiến việc thưởng thức món ăn không còn trọn vẹn.

Nguyên nhân gây mất khứu giác

Mất khứu giác thường bắt nguồn từ các vấn đề ở vùng mũi - xoang hoặc do tổn thương những dây thần kinh nhỏ chịu trách nhiệm truyền tín hiệu mùi đến não. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến tình trạng này:

• Lão hóa: Khả năng ngửi mùi thường suy giảm dần theo tuổi tác, đặc biệt ở người từ 60 tuổi trở lên, do các tế bào thần kinh khứu giác hoạt động kém hiệu quả hơn.
• Polyp mũi: Là khối u lành tính hình thành trong mũi xoang. Nếu phát triển lớn, chúng có thể gây tắc nghẽn đường dẫn khí và cản trở khả năng cảm nhận mùi.
• Chấn thương vùng đầu mặt cổ: Những tổn thương cơ học có thể làm hỏng dây thần kinh khứu giác, khiến người bệnh mất hoặc giảm khả năng ngửi.
• Nhiễm trùng hô hấp: Cảm cúm, viêm mũi hoặc viêm xoang là nguyên nhân thường gặp khiến người bệnh mất mùi tạm thời do niêm mạc bị viêm, sưng và tiết nhiều dịch nhầy.
• Bệnh lý mạn tính: Các bệnh như tiểu đường, cao huyết áp hay béo phì có thể làm giảm lưu thông máu đến vùng mũi, ảnh hưởng đến chức năng khứu giác.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như amitriptylin (chống trầm cảm), tetracyclin (kháng sinh) hay carbamazepin (chống co giật) có thể làm suy giảm khả năng ngửi.
• Thói quen xấu: Lạm dụng rượu, bia, thuốc lá hoặc chất kích thích như cocain gây tổn hại niêm mạc mũi và dây thần kinh khứu giác.
• Môi trường độc hại: Tiếp xúc thường xuyên với hơi hóa chất, dung môi công nghiệp hoặc thuốc trừ sâu có thể làm tổn thương lâu dài cơ quan khứu giác.

Mất khứu giác có hồi phục được không?

Khả năng phục hồi khứu giác phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này và thời điểm điều trị. Trong nhiều trường hợp, nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách, người bệnh hoàn toàn có thể lấy lại khả năng ngửi mùi.

Những trường hợp mất khứu giác tạm thời do cảm lạnh, dị ứng hoặc viêm xoang nhẹ thường có thể tự cải thiện sau vài ngày đến vài tuần, khi niêm mạc mũi hồi phục. Tuy nhiên, nếu tình trạng mất mùi kéo dài hoặc tái phát thường xuyên, người bệnh cần đi khám để xác định nguyên nhân tiềm ẩn như polyp mũi, chấn thương thần kinh hoặc bệnh lý mạn tính.

Ngược lại, người bị mất khứu giác bẩm sinh sẽ không thể phục hồi được. Hiện y học vẫn chưa có phương pháp điều trị triệt để cho nhóm bệnh nhân này.

Các hướng điều trị mất khứu giác hiện nay thường tập trung vào nguyên nhân cụ thể, bao gồm:

• Dùng thuốc kháng sinh nếu nguyên nhân là nhiễm khuẩn hoặc tắc nghẽn đường mũi.
• Phẫu thuật chỉnh hình mũi xoang (cắt polyp, chỉnh vách ngăn, điều trị viêm xoang mạn) giúp khơi thông đường dẫn khí, phục hồi khả năng ngửi.
• Thuốc kháng histamin hoặc corticoid dùng tại chỗ hoặc toàn thân để giảm viêm, giảm phù nề niêm mạc.
• Bổ sung kẽm và vitamin A là những dưỡng chất cần thiết cho hoạt động của các tế bào khứu giác. Thiếu hụt hai chất này được cho là có liên quan đến hiện tượng mất hoặc giảm khả năng ngửi mùi.
• Với trường hợp mất khứu giác do tổn thương thần kinh, việc tránh các yếu tố độc hại như khói thuốc, hơi hóa chất, bụi công nghiệp có thể giúp cải thiện phần nào chức năng khứu giác theo thời gian.

Cách phòng ngừa mất khứu giác

Để giảm nguy cơ gặp phải hiện tượng này, bạn nên chú ý thực hiện một số biện pháp chăm sóc mũi xoang đơn giản dưới đây:

• Giữ không khí trong lành và đủ ẩm, giúp hạn chế tình trạng khô niêm mạc, giảm nguy cơ viêm mũi, viêm xoang.
• Tránh xa các yếu tố gây dị ứng như phấn hoa, lông động vật, bụi nhà,... nếu bạn có cơ địa dễ bị dị ứng.
• Vệ sinh mũi hằng ngày 1 - 2 lần bằng nước muối sinh lý hoặc dụng cụ chuyên dụng để loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn và tác nhân gây viêm.
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài, nhất là tại nơi nhiều bụi, khói xe hoặc hóa chất.
• Không hút thuốc và hạn chế tiếp xúc với khói thuốc, dung môi hóa học hoặc môi trường độc hại nếu không có trang bị bảo hộ.

Mất khứu giác có thể gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống, làm giảm khả năng cảm nhận hương vị và niềm vui trong ăn uống, sinh hoạt. Vì vậy, khi nhận thấy dấu hiệu giảm hoặc mất khả năng ngửi mùi, bạn nên đến bệnh viện để được thăm khám, xác định nguyên nhân và điều trị kịp thời, giúp phục hồi khứu giác và bảo vệ sức khỏe hiệu quả.

Tiêm vắc xin giúp cơ thể chủ động phòng tránh nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, bảo vệ sức khỏe lâu dài cho cả trẻ em và người lớn. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện là điểm đến đáng tin cậy với không gian tiêm chủng rộng rãi, sạch sẽ, quy trình tiêm an toàn cùng đội ngũ y bác sĩ tận tâm, giàu kinh nghiệm. Vắc xin tại đây đều chính hãng, được bảo quản nghiêm ngặt theo chuẩn GSP và có hệ thống nhắc lịch tiêm tiện lợi, giúp khách hàng không bỏ sót mũi quan trọng. Hãy liên hệ ngay số hotline miễn phí 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch hẹn.