Bệnh nhân bị covid mất khứu giác bao lâu​? Phương pháp hỗ trợ hồi phục

Mất khứu giác là một trong những triệu chứng phổ biến và đặc trưng ở người mắc covid. Mất khứu giác không chỉ làm giảm khả năng cảm nhận mùi vị mà còn ảnh hưởng đến tâm lý và sinh hoạt hàng ngày.

Người bị covid mất khứu giác bao lâu​?

Thông thường, tình trạng mất khứu giác sau khi nhiễm covid có thể hồi phục trong vài tuần đến vài tháng, tùy theo mức độ bệnh và thể trạng từng người. Theo nghiên cứu tại châu Âu, khoảng 44% người bệnh lấy lại khứu giác trong vòng 15 ngày, trong khi khảo sát tại Hoa Kỳ cho thấy 75% bệnh nhân hồi phục sau 4 tuần. Tuy nhiên, vẫn có khoảng 10 - 15% trường hợp kéo dài trên 6 tháng, thậm chí lâu hơn nếu không được can thiệp đúng cách.

Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian hồi phục khứu giác

Thời gian khôi phục khứu giác sau covid không giống nhau ở mọi bệnh nhân. Một số yếu tố được ghi nhận có ảnh hưởng đáng kể gồm:

• Mức độ bệnh: Người mắc covid nặng hoặc có biến chứng hô hấp thường mất khứu giác lâu hơn so với người bệnh nhẹ hoặc không triệu chứng.
• Tuổi tác: Người lớn tuổi có khả năng phục hồi chậm hơn do tế bào thần kinh khứu giác tái tạo kém hiệu quả.
• Bệnh lý nền: Các bệnh mạn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) có thể làm trì hoãn quá trình hồi phục.
• Thời điểm và phương pháp điều trị: Việc can thiệp sớm, đặc biệt là các liệu pháp kích thích khứu giác, có thể rút ngắn thời gian phục hồi.

Dữ liệu y khoa về quá trình hồi phục khứu giác

Các nghiên cứu cho thấy quá trình lấy lại khứu giác thường diễn ra theo từng giai đoạn. Ở giai đoạn đầu, bệnh nhân dần nhận biết lại một số mùi cơ bản, sau đó khứu giác cải thiện rõ hơn khi được tập huấn khứu giác (olfactory training).

Một công bố trên tạp chí JAMA Otolaryngology ghi nhận rằng, những bệnh nhân thực hành ngửi mùi thường xuyên (với tinh dầu chanh, hoa hồng, bạch đàn, đinh hương...) có tỷ lệ phục hồi cao hơn đáng kể so với nhóm không thực hiện liệu pháp này.

Nhìn chung, phần lớn người mắc covid có thể khôi phục khứu giác trong vòng vài tuần, nhưng một số trường hợp cần nhiều tháng hoặc can thiệp hỗ trợ chuyên sâu. Việc theo dõi sớm, tập luyện khứu giác thường xuyên và điều trị đúng hướng là yếu tố then chốt giúp rút ngắn thời gian hồi phục và cải thiện chất lượng cuộc sống sau covid.

Tại sao bị covid lại gây mất khứu giác?

Tình trạng mất khứu giác khi nhiễm covid xảy ra do virus SARS-CoV-2 gây tổn thương các tế bào hỗ trợ thần kinh (sustentacular cells) trong niêm mạc khứu giác - khu vực nằm giữa khoang mũi và não, nơi đảm nhiệm việc tiếp nhận và truyền tín hiệu mùi hương.

Các tế bào hỗ trợ này chứa nhiều thụ thể ACE2, vốn là “cửa ngõ” giúp virus xâm nhập vào cơ thể. Khi SARS-CoV-2 gắn vào các thụ thể ACE2 thông qua protein gai (spike protein), nó xâm nhập và làm tổn thương tế bào. Sự phá hủy này gây viêm cục bộ và làm gián đoạn hoạt động của các tế bào thần kinh khứu giác lân cận - mặc dù chính các tế bào thần kinh này không mang thụ thể ACE2.

Khi các tế bào hỗ trợ bị tổn thương, môi trường vi mô quanh tế bào thần kinh khứu giác mất ổn định, dẫn đến việc các tín hiệu mùi không thể truyền đến não. Ngoài ra, các lông mao cảm nhận mùi (olfactory cilia) trên bề mặt tế bào bị tổn thương hoặc mất đi, khiến người bệnh không còn khả năng nhận biết hương vị.

Một số nghiên cứu gần đây đăng trên Science Translational Medicine (2022) cho thấy, phản ứng viêm do virus cũng có thể gây thoái hóa tạm thời các sợi thần kinh khứu giác, nhưng may mắn là những tế bào này có khả năng tái tạo trong vài tuần đến vài tháng, giúp khứu giác dần phục hồi.

Biện pháp hỗ trợ hồi phục khứu giác sau khi nhiễm covid

Hiện nay, chưa có phương pháp đặc hiệu nào giúp phục hồi hoàn toàn tình trạng mất khứu giác sau khi nhiễm covid. Tuy nhiên, người bệnh có thể kích thích tái tạo tế bào khứu giác và cải thiện khả năng ngửi mùi thông qua việc luyện tập và sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

Liệu pháp tập ngửi mùi (Olfactory training)

Đây là phương pháp được Hiệp hội Tai Mũi Họng châu Âu (EAONO) và Hiệp hội Hô hấp châu Âu (ERS) khuyến nghị là liệu pháp an toàn, hiệu quả nhất hiện nay. Mục tiêu là kích hoạt lại đường dẫn truyền thần kinh khứu giác thông qua việc “học lại” và ghi nhớ các mùi quen thuộc.

Cách thực hiện:

• Mỗi ngày chọn 4 - 6 loại mùi khác nhau (ví dụ: chanh, hoa hồng, cà phê, bạc hà, quế...).
• Ngửi từng mùi trong 20 - 30 giây, nhắm mắt lại và cố gắng hồi tưởng ký ức về mùi đó.
• Thực hiện 2 lần mỗi ngày (sáng - tối), duy trì liên tục trong tối thiểu 3 tháng.
• Bắt đầu với mùi nhẹ, dễ nhận biết; sau đó tăng dần độ phức tạp.

Sử dụng thuốc hỗ trợ (chỉ khi có chỉ định y khoa)

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê thuốc xịt mũi chứa corticoid tại chỗ để giảm viêm niêm mạc và hỗ trợ phục hồi khứu giác, đặc biệt khi bệnh nhân vẫn còn nghẹt mũi. Tuy nhiên, việc tự ý dùng thuốc là không khuyến khích, vì có thể gây tổn thương niêm mạc mũi hoặc làm tình trạng mất mùi kéo dài.

Nếu tình trạng mất khứu giác kéo dài trên 3 tháng sau khi khỏi covid hoặc kèm theo mất vị giác, nghẹt mũi mạn tính, chảy dịch mũi có mùi hôi, bạn nên đến chuyên khoa Tai Mũi Họng để được nội soi, chẩn đoán và điều trị đúng nguyên nhân.

Trên đây là những thông tin chúng tôi cung cấp đến bạn để giải đáp cho thắc mắc bị covid mất khứu giác bao lâu​. Tình trạng mất khứu giác sau khi nhiễm covid tuy gây nhiều khó chịu nhưng đa số trường hợp có thể hồi phục trong vài tuần đến vài tháng nếu được chăm sóc và tập luyện đúng cách. Việc kiên trì áp dụng các phương pháp hỗ trợ, đặc biệt là tập ngửi mùi, kết hợp thăm khám chuyên khoa khi cần thiết sẽ giúp người bệnh cải thiện đáng kể khả năng cảm nhận mùi hương và sớm lấy lại chất lượng cuộc sống như trước.

Tiêm vắc xin covid là biện pháp quan trọng giúp cơ thể tạo miễn dịch, giảm nguy cơ nhiễm bệnh và biến chứng nặng khi mắc. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp vắc xin chính hãng, bảo quản chuẩn GSP cùng đội ngũ y tế giàu kinh nghiệm, đảm bảo quy trình tiêm an toàn và hiệu quả. Liên hệ tổng đài miễn phí 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch tiêm.