Màng bồ đào là gì? Cấu tạo và vai trò quan trọng đối với mắt

Màng bồ đào là một trong những cấu trúc quan trọng của mắt, đảm nhận vai trò điều tiết ánh sáng và nuôi dưỡng các mô bên trong nhãn cầu. Tuy nhỏ bé nhưng màng bồ đào ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực và sức khỏe đôi mắt. Hãy cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu màng bồ đào là gì, cấu tạo ra sao và vì sao bộ phận này lại quan trọng đến vậy qua bài viết dưới đây nhé.

Màng bồ đào là gì?

Màng bồ đào là lớp ở giữa trong ba lớp cấu tạo nên thành ngoài của nhãn cầu. Tên gọi uvea xuất phát từ tiếng Latin và Hy Lạp cổ, có nghĩa là quả nho, vì hình dạng của phần lớn màng bồ đào nhìn từ ngoài vào khá giống với vỏ quả nho.

Màng bồ đào còn được gọi là lớp áo mạch máu. Sở dĩ gọi như vậy vì màng bồ đào bao quanh gần như toàn bộ nhãn cầu giống như một chiếc áo, và bên trong nó có rất nhiều mạch máu giúp nuôi dưỡng mắt.

Màng bồ đào gồm 3 phần chính:

• Mống mắt (iris).
• Thể mi (ciliary body).
• Màng mạch (choroid).

Màng bồ đào có chức năng gì?

Mỗi phần của màng bồ đào đảm nhận một nhiệm vụ riêng để giúp mắt hoạt động bình thường.

Mống mắt (iris)

Mống mắt là vòng cơ nằm ở phía trước mắt, ngay sau giác mạc. Nó có thể tự động co giãn để điều chỉnh lượng ánh sáng đi vào mắt. Đồng thời, đây cũng chính là phần quyết định màu mắt của bạn.

Thể mi (ciliary body)

Thể mi là một vòng mô nằm ngay phía sau mống mắt. Các cơ tại đây giúp thay đổi độ cong của thủy tinh thể, nhờ đó bạn có thể nhìn rõ các vật ở nhiều khoảng cách khác nhau. Thể mi cũng sản xuất thủy dịch, đây là chất lỏng giúp duy trì hình dạng cầu của nhãn cầu.

Màng mạch (choroid)

Màng mạch là lớp mô mỏng chứa dày đặc các mạch máu, bao quanh phần giữa và phía sau nhãn cầu. Nó nằm giữa võng mạc (lớp mô nhạy sáng bên trong) và củng mạc (lớp trắng của mắt). Có thể hình dung màng mạch giống như hệ thống đường ống nước của một ngôi nhà, mang máu và dưỡng chất đến các cấu trúc trong mắt, đặc biệt là võng mạc.

Màng mạch còn chứa nhiều sắc tố melanin, đây là chất quyết định màu da và màu mắt. Nhờ sắc tố này, màng mạch giúp hấp thụ bớt ánh sáng đi vào mắt, hạn chế ánh sáng phản chiếu ngược lại trên võng mạc, từ đó giúp hình ảnh nhìn thấy rõ và ổn định hơn.

Làm thế nào để bảo vệ tốt màng bồ đào và đôi mắt?

Bạn có thể thực hiện nhiều biện pháp để giữ cho màng bồ đào và mắt luôn khỏe mạnh. Một số cách quan trọng gồm:

• Khám mắt định kỳ: Giúp phát hiện sớm các bệnh lý trước khi có triệu chứng. Ngay cả khi không bị tật khúc xạ, bạn vẫn nên khám mắt mỗi 1 – 2 năm một lần hoặc thường xuyên hơn nếu có bệnh lý cần theo dõi.
• Đeo dụng cụ bảo vệ mắt: Kính bảo hộ giúp giảm đáng kể nguy cơ chấn thương mắt. Măc dù bạn đang đeo kính cận/viễn/loạn nhưng khi cần, hãy sử dụng kính bảo hộ chuyên dụng.
• Tránh sử dụng nicotine: Hút thuốc, vape hay thuốc lá nhai đều ảnh hưởng đến hệ mạch máu, trong đó có các mạch máu tinh vi tại màng bồ đào.
• Không chủ quan với các tình trạng nhiễm trùng mắt: Nếu bạn có triệu chứng nghi nhiễm trùng mắt kéo dài hơn vài ngày, hãy đi khám sớm tại các cơ sở y tế có chuyên khoa mắt. Nhiễm trùng kéo dài có thể lan rộng và gây biến chứng nghiêm trọng.

Một số bệnh lý và rối loạn có thể ảnh hưởng đến màng bồ đào

Bệnh hắc tố màng mạch

Bệnh hắc tố màng mạch là bệnh di truyền liên quan đến nhiễm sắc thể X, chủ yếu gặp ở nam giới và có thể gây suy giảm thị lực tiến triển dẫn đến mù lòa. Do các mạch máu ở màng mạch bị tổn thương nên võng mạc không được nuôi dưỡng đầy đủ, khiến thị lực ngoại vi suy giảm. 

Bệnh có nhiều điểm tương đồng với viêm võng mạc sắc tố, do đó xét nghiệm di truyền thường là phương pháp chính xác nhất để phân biệt hai tình trạng này.

Bệnh võng mạc do đái tháo đường

Đây là biến chứng ở mắt xảy ra ở người mắc đái tháo đường, khiến các mạch máu tại võng mạc bị tổn thương. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, người bệnh có thể mất thị lực vĩnh viễn. Tình trạng này có hai dạng chính:

• Giai đoạn không tăng sinh: Các mạch máu bị rò rỉ dịch hoặc máu vào võng mạc. Điều này thường đi kèm với sự biến đổi lưu lượng máu trong màng mạch, khiến võng mạc không được cung cấp đủ oxy và dinh dưỡng, dần dần dẫn tới tình trạng thiếu máu nuôi cục bộ.
• Giai đoạn tăng sinh: Các mạch máu bất thường hình thành, dễ vỡ gây xuất huyết dịch kính, có thể xâm lấn vào màng bồ đào, kéo võng mạc bong lên và gây mất thị lực nặng.

Dị tật mống mắt

Dị tật mống mắt là rối loạn bẩm sinh hiếm gặp, trong đó mống mắt bị khiếm khuyết hoặc biến dạng, chẳng hạn như có nhiều đồng tử hoặc lệch vị trí. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng thẩm mỹ mà còn có thể gây suy giảm thị lực do các cấu trúc khác của mắt phát triển bất thường.

Thoái hóa điểm vàng

Thoái hóa điểm vàng ảnh hưởng đến vùng hoàng điểm, đây là nơi đảm nhiệm thị lực trung tâm được nuôi dưỡng bởi lớp màng mạch thuộc màng bồ đào. Người bệnh không mất hoàn toàn thị lực nhưng khả năng nhìn thẳng phía trước sẽ giảm. Bệnh thường gặp ở người lớn tuổi và hiện chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn, chỉ có thể kiểm soát tiến triển.

U hắc tố màng bồ đào

Đây là loại ung thư nội nhãn phổ biến nhất ở người trưởng thành, xuất phát từ tế bào sắc tố tại màng mạch. Bệnh có thể làm thay đổi màu hoặc hình dạng mắt, gây giảm thị lực và có nguy cơ di căn, đặc biệt là tới gan. Điều trị thường gồm xạ trị hoặc phẫu thuật.

Nhãn viêm giao cảm

Tình trạng này là viêm màng bồ đào u hạt xảy ra ở cả hai mắt sau chấn thương xuyên nhãn cầu hoặc sau phẫu thuật nội nhãn. Cơ chế bệnh liên quan đến phản ứng tự miễn với tế bào sắc tố. Nếu được chẩn đoán và điều trị sớm, tiên lượng thường khả quan.

Viêm màng bồ đào

Đây là tình trạng viêm xảy ra tại mống mắt, thể mi hoặc màng mạch. Bệnh khá thường gặp và có thể dẫn đến suy giảm thị lực nếu không được điều trị kịp thời. Nhờ các tiến bộ của y học hiện nay, viêm màng bồ đào đã có nhiều lựa chọn điều trị mang lại hiệu quả tích cực.

Hi vọng rằng thông qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn đầy đủ và rõ ràng hơn về màng bồ đào, cũng như hiểu được vai trò vô cùng quan trọng của bộ phận này trong việc duy trì thị lực và bảo vệ sức khỏe đôi mắt. Việc trang bị kiến thức đúng đắn sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc mắt và phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường để kịp thời thăm khám, điều trị. 

Để được tư vấn chi tiết hơn về các loại vắc xin giúp tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ sức khỏe toàn diện, bạn có thể đến Trung tâm tiêm chủng Long Châu. Tại đây, đội ngũ nhân viên y tế sẽ sẵn sàng giải đáp thắc mắc, đồng thời đưa ra những khuyến nghị phù hợp với từng độ tuổi và nhu cầu cụ thể.