Melanin có vai trò gì đối với sức khỏe? Một số bệnh lý liên quan đến rối loạn melanin

Melanin là sắc tố tự nhiên có mặt trong cơ thể, giữ vai trò quan trọng trong việc quyết định màu da, tóc, mắt cũng như bảo vệ làn da trước tác động từ ánh nắng mặt trời. Không chỉ mang ý nghĩa về thẩm mỹ, melanin còn có chức năng như một “lá chắn” chống lại tia cực tím, giảm nguy cơ tổn thương tế bào và một số bệnh lý về da. Vì vậy, tìm hiểu rõ về vai trò của melanin sẽ giúp chúng ta biết cách chăm sóc và bảo vệ làn da tốt hơn.

Thế nào là melanin?

Theo Cleveland Clinic, melanin là một hợp chất polymer được tổng hợp từ axit amin tyrosine. Chất này tồn tại trong cơ thể người cũng như động vật với tỷ lệ khác nhau, giữ vai trò quan trọng trong việc tạo nên màu sắc đặc trưng của da, tóc và mắt ở từng cá thể. Melanin được chia thành ba dạng chính như sau:

• Eumelanin: Gồm hai loại là đen và nâu, đóng vai trò quyết định sắc tố tối của da, tóc và mắt. Người có mái tóc đen hay nâu thường sở hữu tỷ lệ eumelanin đen và nâu khác nhau. Nếu thiếu eumelanin đen và chỉ có ít eumelanin nâu, tóc sẽ có màu vàng hoe.
• Pheomelanin: Tạo màu hồng cho các vùng như môi, núm vú hay một số bộ phận khác. Khi cơ thể có sự cân bằng giữa eumelanin và pheomelanin, màu tóc thường là đỏ.
• Neuromelanin: Khác với hai loại trên, neuromelanin không quyết định màu sắc bên ngoài mà ảnh hưởng đến màu của các tế bào thần kinh trong não.

Melanin có vai trò gì đối với sức khỏe?

Có thể khái quát những lợi ích quan trọng mà melanin mang lại như sau:

Kháng lại quá trình oxy hóa

Melanin có khả năng trung hòa các gốc tự do (ROS), vốn là nguyên nhân dẫn đến tổn thương tế bào, rối loạn chức năng và đẩy nhanh quá trình lão hóa cũng như nhiều bệnh lý khác. Nhờ vậy, melanin góp phần duy trì sức khỏe tổng thể và hỗ trợ bảo vệ cơ thể khỏi tác động của stress oxy hóa.

Bảo vệ da trước tác hại từ tia UV

Ngoài vai trò quyết định sắc tố và màu da, melanin còn hoạt động như một lớp “hàng rào” giúp giảm thiểu tổn thương khi da tiếp xúc với ánh nắng, khói bụi hay các yếu tố gây hại từ môi trường và mỹ phẩm. Khi nhận thấy da chịu tác động từ tia cực tím, các tế bào melanocytes ở lớp đáy thượng bì sẽ kích hoạt quá trình sản xuất melanin nhiều hơn, vận chuyển lên bề mặt da nhằm hạn chế cháy nắng, sạm da, thô ráp và thậm chí giảm nguy cơ ung thư da.

Các lợi ích khác

Một số tác dụng khác của melanin có thể kể đến như:

• Hỗ trợ ngăn ngừa viêm loét dạ dày: Melanin có khả năng ức chế sự hình thành các vết loét dạ dày ở chuột bạch, nhờ đó góp phần hỗ trợ bảo vệ niêm mạc dạ dày cũng như đường ruột.
• Giảm nguy cơ tổn thương gan: Melanin giúp hạn chế stress oxy hóa trong mô gan, đồng thời điều hòa hệ miễn dịch bằng cách giảm sản xuất các cytokine gây viêm như IL6 và TNF-α, từ đó bảo vệ gan khỏi những tổn thương.
• Vai trò đối với hệ miễn dịch: Melanin còn có khả năng tham gia vào quá trình điều hòa miễn dịch, giúp kiểm soát việc sản sinh các yếu tố gây viêm (cytokine) và hỗ trợ nâng cao một số chỉ số miễn dịch quan trọng.

Những bệnh lý và rối loạn liên quan đến melanin

Các bất thường trong quá trình sản xuất melanin có thể dẫn đến nhiều dạng rối loạn sắc tố da khác nhau.

• Bạch tạng: Đây là một tình trạng di truyền hiếm gặp khi cơ thể không sản xuất đủ lượng melanin cần thiết. Người mắc bạch tạng thường có mái tóc trắng, làn da rất nhạt màu và đôi mắt xanh, đồng thời dễ gặp phải các vấn đề về thị giác. Vì độ nhạy cảm cao với ánh nắng, người bệnh được khuyến nghị che chắn kỹ lưỡng khi ra ngoài để tránh tổn thương da. Hiện nay, y học vẫn chưa tìm ra phương pháp chữa trị dứt điểm căn bệnh này.
• Nám da: Người bị nám thường xuất hiện những mảng nâu trên khuôn mặt. Nguyên nhân được cho là do thay đổi hormone, sử dụng thuốc tránh thai hoặc tác động từ ánh nắng mặt trời. Các loại kem kê toa có thể giúp làm mờ vết nám, trong khi kem chống nắng hỗ trợ ngăn tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn. Ngoài ra, phương pháp laser hay lột da bằng hóa chất cũng mang lại hiệu quả nhất định.
• Bạch biến: Tình trạng này xảy ra khi các tế bào melanocytes bị mất đi, khiến da xuất hiện những mảng trắng rõ rệt. Hiện chưa có phương pháp điều trị khỏi hoàn toàn, song có thể áp dụng một số cách như thuốc nhuộm da, liệu pháp tia UV, kem corticosteroid, thuốc nhạy sáng hoặc can thiệp phẫu thuật.
• Mất sắc tố sau tổn thương da: Sau khi da bị bỏng, phồng rộp hoặc nhiễm trùng, cơ thể đôi khi không tái tạo lại melanin tại khu vực đó, dẫn đến vùng da mất màu. Trường hợp này thường không cần điều trị, nhưng có thể che phủ bằng trang điểm nếu ảnh hưởng đến thẩm mỹ.
• Bệnh Parkinson: Ở người mắc Parkinson, lượng neuromelanin trong não giảm do các tế bào thần kinh tại chất đen (substantia nigra) bị tổn thương và chết đi. Thông thường, neuromelanin sẽ tăng dần theo tuổi tác, nhưng ở bệnh nhân Parkinson lại suy giảm rõ rệt.
• Mất thính lực: Melanin cũng liên quan đến chức năng thính giác. Một số nghiên cứu ban đầu cho thấy, sự thiếu hụt melanin có thể liên quan đến tình trạng mất thính giác hoặc điếc.

Cách tăng hắc tố (melanin) trong cơ thể

Một số dưỡng chất có thể giúp cơ thể sản sinh melanin tự nhiên:

• Chất chống oxy hóa: Có trong rau lá xanh, quả mọng sẫm màu, sô cô la đen… giúp bảo vệ da và hỗ trợ quá trình tạo melanin.
• Vitamin A: Quan trọng cho da và sản xuất melanin, có nhiều trong cà rốt, khoai lang, rau bina, cá, thịt.
• Vitamin E: Là chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ da khỏi tác hại ánh nắng, có nhiều trong ngũ cốc, các loại hạt, rau củ.
• Thảo mộc và thực vật: Trà xanh, nghệ cùng các loại thảo mộc giàu flavonoid, polyphenol có thể hỗ trợ bảo vệ da và góp phần tăng sắc tố.

Qua những thông tin trên, có thể thấy melanin không chỉ quyết định màu sắc da, tóc, mắt mà còn góp phần bảo vệ cơ thể trước tác hại từ môi trường, đặc biệt là tia UV. Nhờ vậy, melanin đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và vẻ đẹp tự nhiên. Hy vọng rằng sau bài viết này, bạn đã có được câu trả lời đầy đủ cho thắc mắc melanin có vai trò gì.

Tiêm vắc xin đầy đủ giúp cơ thể tăng cường miễn dịch, phòng ngừa hiệu quả nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ uy tín, mang đến dịch vụ tiêm chủng chất lượng với nguồn vắc xin phong phú, rõ ràng về xuất xứ và bảo quản đúng chuẩn. Tại đây, khách hàng còn được thăm khám, tư vấn tận tình bởi đội ngũ y bác sĩ nhiều kinh nghiệm và hưởng không gian tiêm chủng an toàn, thoải mái. Để được hỗ trợ nhanh chóng, bạn hãy liên hệ với Tiêm chủng Long Châu qua số hotline miễn phí 18006928 để đặt lịch hẹn.