Liên cầu khuẩn nhóm B có nguy hiểm không? Giải đáp chi tiết cho mẹ bầu

Liên cầu khuẩn nhóm B (GBS) là một loại vi khuẩn thường gặp ở phụ nữ mang thai, nhưng liên cầu khuẩn nhóm B có nguy hiểm không? Đây là câu hỏi khiến nhiều mẹ bầu lo lắng. GBS có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như nhiễm trùng huyết, viêm phổi hoặc viêm màng não ở trẻ sơ sinh nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, với sự sàng lọc và can thiệp y tế đúng cách, nguy cơ này có thể được giảm thiểu. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về mức độ nguy hiểm của GBS, triệu chứng và cách bảo vệ sức khỏe cho mẹ và bé.

Giải đáp chi tiết liên cầu khuẩn nhóm B có nguy hiểm không?

Liên cầu khuẩn nhóm B (GBS), hay còn gọi là Streptococcus agalactiae, là một loại vi khuẩn thường trú ở đường tiêu hóa, tiết niệu và sinh dục của khoảng 20 - 30% phụ nữ mang thai. Nhiều người thường đặt câu hỏi "liên cầu khuẩn nhóm B có nguy hiểm không", đặc biệt khi liên quan đến sức khỏe của mẹ bầu và trẻ sơ sinh. Câu trả lời là có, nhưng mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào đối tượng và khả năng phát hiện sớm.

Đối với phụ nữ mang thai, GBS thường không gây triệu chứng rõ rệt và hiếm khi dẫn đến biến chứng nghiêm trọng nếu cơ thể khỏe mạnh. Tuy nhiên, vi khuẩn này có thể gây nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI), viêm cổ tử cung, viêm đài bể thận hoặc viêm nội mạc tử cung sau sinh. Ngoài ra, GBS còn làm tăng nguy cơ vỡ màng ối sớm, sinh non hoặc thai chết lưu, dù tỷ lệ này không cao ở hầu hết các trường hợp. Trong một số tình huống, nếu không được điều trị, GBS có thể dẫn đến nhiễm trùng vết mổ sau sinh hoặc viêm vú, ảnh hưởng đến quá trình hồi phục của mẹ.

Nguy hiểm lớn nhất của GBS tập trung vào trẻ sơ sinh, nơi vi khuẩn có thể lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình chuyển dạ, đặc biệt qua sinh thường. Khoảng 15 - 40% phụ nữ khỏe mạnh mang GBS và nếu không can thiệp, trẻ có nguy cơ mắc nhiễm trùng sớm (early-onset) như nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi hoặc viêm màng não, với tỷ lệ tử vong lên đến 5,2 - 7,4% ở một số trường hợp. Nhiễm trùng muộn (late-onset) sau 7 - 90 ngày tuổi cũng có thể xảy ra, dẫn đến di chứng lâu dài như chậm phát triển vận động, trí tuệ hoặc điếc. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính GBS gây ra hàng trăm nghìn ca biến chứng toàn cầu hàng năm nếu không sàng lọc kịp thời.

Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết liên cầu khuẩn nhóm B

Trong quá trình tìm hiểu liên cầu khuẩn nhóm B có nguy hiểm không, việc nhận diện sớm các triệu chứng là yếu tố then chốt giúp phòng ngừa biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở mẹ bầu và trẻ sơ sinh - hai nhóm đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất.

Ở phụ nữ mang thai, GBS thường không gây triệu chứng rõ ràng. Chính vì vậy, nhiều trường hợp chỉ được phát hiện qua sàng lọc trước sinh. Tuy nhiên, một số biểu hiện gián tiếp có thể xuất hiện, bao gồm:

• Nhiễm trùng đường tiết niệu (tiểu buốt, đau vùng lưng dưới, sốt nhẹ);
• Vỡ ối sớm (trước tuần thai thứ 37);
• Chuyển dạ non hoặc sốt cao trên 37.8°C trong khi sinh.

Những yếu tố này có thể là dấu hiệu cho tình trạng GBS hoạt động, làm tăng nguy cơ lây truyền sang con trong quá trình chuyển dạ. Đặc biệt, phụ nữ từng nhiễm GBS trong thai kỳ trước hoặc có kết quả dương tính GBS trong nước tiểu cần được theo dõi sát sao để phòng ngừa các biến chứng như viêm màng ối.

Ở trẻ sơ sinh, các triệu chứng thường rõ ràng hơn và được chia thành hai nhóm:

• Nhiễm trùng khởi phát sớm (trong vòng 24 - 48 giờ sau sinh): Trẻ có thể gặp các dấu hiệu như khó thở, thở rên, bú kém, lờ đờ, da tái xanh hoặc vàng, sốt nhẹ hoặc hạ thân nhiệt. Trong những trường hợp nghiêm trọng, trẻ có thể bị tụt huyết áp, suy hô hấp, nôn mửa, dẫn đến viêm phổi hoặc nhiễm khuẩn huyết.
• Nhiễm trùng khởi phát muộn (từ 7 ngày đến 3 tháng tuổi): Triệu chứng thường liên quan đến viêm màng não như sốt cao, kích thích, quấy khóc dai dẳng, cứng cổ hoặc co giật.

Để giảm thiểu nguy cơ, các chuyên gia khuyến cáo nên theo dõi chặt chẽ trẻ sơ sinh trong tuần đầu sau sinh, đặc biệt nếu mẹ từng có kết quả dương tính với GBS. Bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như thay đổi thân nhiệt, nhịp tim bất ổn, bú yếu hoặc co giật đều cần được xử lý y tế kịp thời.

Cách phòng ngừa và điều trị liên cầu khuẩn nhóm B hiệu quả

Sau khi hiểu rõ liên cầu khuẩn nhóm B có nguy hiểm không, điều quan trọng tiếp theo là nắm được cách phòng ngừa và điều trị hiệu quả để bảo vệ sức khỏe mẹ bầu và trẻ sơ sinh - những đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất.

Phòng ngừa chủ động từ thai kỳ

Biện pháp đầu tiên và quan trọng nhất trong phòng ngừa GBS là xét nghiệm sàng lọc định kỳ, thường được thực hiện vào tuần thai thứ 35 - 37. Bác sĩ sẽ lấy mẫu dịch âm đạo và trực tràng để nuôi cấy vi khuẩn, giúp xác định người mẹ có mang GBS hay không. Với các trường hợp mang đa thai hoặc có yếu tố nguy cơ, xét nghiệm có thể được thực hiện sớm hơn.

Nếu kết quả dương tính, kháng sinh dự phòng trong chuyển dạ là phương pháp hiệu quả nhất để giảm nguy cơ lây truyền sang trẻ. Kháng sinh phổ biến như penicillin hoặc ampicillin truyền tĩnh mạch được sử dụng ít nhất 4 giờ trước sinh. Nhờ đó, tỷ lệ nhiễm trùng sớm ở trẻ giảm xuống còn khoảng 1%. Những trường hợp sinh non, vỡ ối kéo dài hoặc mẹ sốt trong lúc chuyển dạ là đối tượng cần được ưu tiên điều trị dự phòng. Hiện tại, chưa có vắc-xin phòng GBS, vì vậy việc giữ gìn vệ sinh cá nhân, không tự ý dùng kháng sinh và tuân thủ lịch khám thai là những biện pháp hỗ trợ thiết thực.

Điều trị hiệu quả khi phát hiện nhiễm khuẩn

Trong trường hợp mẹ bầu được chẩn đoán nhiễm GBS gây viêm đường tiết niệu, bác sĩ sẽ chỉ định kháng sinh đường uống thuộc nhóm beta-lactam để điều trị sớm, ngăn chặn vi khuẩn lây lan. Đối với trẻ sơ sinh có biểu hiện nhiễm trùng sau sinh, cần điều trị ngay bằng kháng sinh truyền tĩnh mạch, kết hợp theo dõi sát trong 12 - 48 giờ đầu, nhất là khi mẹ chưa được điều trị dự phòng đầy đủ. Sữa mẹ vẫn là nguồn dinh dưỡng an toàn, trừ khi người mẹ bị viêm tuyến vú có nguy cơ lan truyền vi khuẩn. 

Với các trường hợp nhiễm GBS khởi phát muộn, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm chuyên sâu như xét nghiệm máu, dịch não tủy để chẩn đoán viêm màng não hoặc nhiễm khuẩn huyết và có phác đồ điều trị phù hợp.

Như vậy, liên cầu khuẩn nhóm B có nguy hiểm không? Câu trả lời là có, đặc biệt với trẻ sơ sinh, nhưng nguy cơ này có thể được kiểm soát thông qua sàng lọc và điều trị kịp thời. Các mẹ bầu nên thực hiện xét nghiệm GBS và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé. Hãy liên hệ bác sĩ sản khoa hoặc thăm khám tại các bệnh viện uy tín như để được tư vấn chi tiết.