Lao ở mắt: Những điều cần biết về căn bệnh ít gặp nhưng nguy hiểm

Lao ở mắt là một bệnh lý ít gặp nhưng có thể gây hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến thị lực mà còn đe dọa sức khỏe tổng thể của người bệnh. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu sẽ cung cấp những thông tin cần thiết để nhận biết, chẩn đoán và điều trị lao ở mắt hiệu quả.

Tìm hiểu về lao ở mắt

Lao ở mắt là gì và có nguy hiểm không?

Lao ở mắt là một dạng nhiễm trùng hiếm gặp do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra, có thể ảnh hưởng đến nhiều cấu trúc của mắt như giác mạc, củng mạc, kết mạc, màng bồ đào và cả da mi. Dù không phổ biến như lao phổi, lao ở mắt vẫn có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bao gồm giảm thị lực lâu dài hoặc thậm chí mù lòa.

Vi khuẩn lao thường xâm nhập vào mắt qua các giọt bắn nhỏ chứa vi khuẩn của người mắc lao phổi khi họ ho, hắt hơi hoặc khạc đờm. Các giọt bắn này nếu tiếp xúc trực tiếp với mắt người khỏe mạnh có thể gây ra tình trạng nhiễm trùng mắt. Đáng lo ngại, những dấu hiệu ban đầu của lao ở mắt thường giống với các bệnh viêm mắt thông thường, nên rất dễ bị bỏ qua. Việc chậm trễ trong điều trị có thể khiến bệnh trở nên phức tạp và khó phục hồi hơn.

Nguyên nhân và đường lây lan của bệnh lao ở mắt

Tác nhân gây bệnh

Tác nhân chính gây bệnh là vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis. Loại vi khuẩn này nổi bật với khả năng tồn tại lâu trong môi trường khắc nghiệt như đất, nước hoặc bề mặt vật dụng trong nhiều tuần đến vài tháng. Một số trường hợp ít gặp hơn có thể do vi khuẩn Mycobacterium bovis (từ gia súc) hoặc các loại vi khuẩn lao không điển hình.

Các con đường lây nhiễm chính

• Tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết chứa vi khuẩn: Khi người bệnh ho, khạc đờm hoặc hắt hơi, vi khuẩn trong giọt bắn có thể tiếp xúc trực tiếp với mắt của người khỏe mạnh, nhất là trong môi trường đông người hoặc kín gió.
• Môi trường sống kém vệ sinh: Những nơi ẩm thấp, không thông thoáng, thiếu ánh sáng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn tồn tại và phát triển, làm tăng nguy cơ lây nhiễm.
• Sức đề kháng yếu: Người có hệ miễn dịch kém như bệnh nhân HIV/AIDS, người đang hóa trị ung thư, bệnh nhân ghép tạng hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch có nguy cơ cao mắc các bệnh lao ngoài phổi, bao gồm cả lao ở mắt.
• Trẻ em chưa tiêm vắc xin BCG: Việc không tiêm phòng khiến trẻ dễ bị nhiễm vi khuẩn lao, đặc biệt là trong những năm đầu đời khi hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.

Triệu chứng đặc trưng của lao ở mắt

Viêm kết mạc lao:

• Mắt đỏ, sưng và chảy nước mắt, có cảm giác như có dị vật bên trong.
• Trên kết mạc có thể xuất hiện các nốt nhỏ màu vàng hoặc vết loét.
• Hạch trước tai thường sưng to và đau.

Lao màng bồ đào:

• Mắt đau âm ỉ, thị lực giảm rõ rệt.
• Trên mống mắt có thể thấy các nốt nhỏ màu vàng, vết loét hoặc bị dính vào đồng tử, gây dính đồng tử.

Lao giác mạc:

• Triệu chứng chính là đau mắt, sợ ánh sáng.
• Giác mạc có thể bị tổn thương với các vùng thẩm lậu, cương tụ hoặc loét.

Viêm toàn nhãn cầu do lao:

• Mắt đau dữ dội, nhãn cầu chuyển màu trắng đục.
• Nếu không điều trị kịp thời, nhãn cầu có thể bị vỡ, dẫn tới mất thị lực vĩnh viễn.

Ngoài những tổn thương tại mắt, bệnh nhân còn có thể kèm các biểu hiện toàn thân như ho kéo dài, sốt nhẹ, mệt mỏi, sụt cân nhanh và ra mồ hôi đêm.

Những đối tượng có nguy cơ cao mắc lao ở mắt

Một số nhóm người có khả năng cao mắc bệnh lao ở mắt, bao gồm:

• Người sống chung hoặc tiếp xúc thường xuyên với bệnh nhân lao phổi.
• Người nhiễm HIV/AIDS, do hệ miễn dịch bị suy giảm.
• Bệnh nhân đang điều trị ung thư hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.
• Trẻ em chưa tiêm phòng vắc xin BCG.
• Người sống trong môi trường thiếu dinh dưỡng, điều kiện vệ sinh kém.

Tại sao cần phát hiện và điều trị sớm?

Lao ở mắt không chỉ ảnh hưởng đến thị lực mà còn có thể để lại sẹo hoặc gây ra các biến chứng nghiêm trọng khác. Tuy nhiên, do triệu chứng ban đầu dễ bị nhầm lẫn với viêm mắt thông thường, nhiều người không để ý và bỏ lỡ thời điểm điều trị tốt nhất.

Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời giúp:

• Ngăn chặn tổn thương lan rộng và nguy cơ mất thị lực.
• Giảm thiểu biến chứng toàn thân như viêm màng não lao hoặc lao lan tỏa.
• Giúp bệnh nhân duy trì chất lượng cuộc sống tốt hơn.

Chẩn đoán và điều trị lao ở mắt

Cách phát hiện lao mắt

Việc phát hiện lao ở mắt không hề dễ dàng bởi các triệu chứng ban đầu khá mờ nhạt và dễ nhầm lẫn với những bệnh viêm mắt khác. Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ thường chỉ định các xét nghiệm chuyên sâu như:

• Xét nghiệm PCR: Giúp xác định DNA của vi khuẩn lao nhanh và chính xác.
• Test Tuberculin: Đo phản ứng của cơ thể với vi khuẩn lao nhằm đánh giá mức độ nhiễm trùng.
• Chụp X-quang phổi: Được thực hiện để kiểm tra xem bệnh nhân có mắc lao phổi hay không, một yếu tố nguy cơ quan trọng.

Điều trị lao ở mắt

Việc điều trị bệnh này thường dựa trên phác đồ điều trị lao toàn thân với sự phối hợp của nhiều loại thuốc kháng lao. Đồng thời, để bảo vệ và hỗ trợ mắt, người bệnh sẽ được hướng dẫn:

• Vệ sinh mắt sạch sẽ bằng dung dịch nước muối sinh lý.
• Đeo kính để tránh bụi bẩn và môi trường ô nhiễm.
• Nếu xảy ra biến chứng như viêm toàn nhãn cầu hoặc sẹo giác mạc, bác sĩ sẽ cân nhắc các phương pháp can thiệp như phẫu thuật hoặc các liệu pháp đặc biệt.

Việc tuân thủ phác đồ điều trị kháng lao do Bộ Y tế ban hành đóng vai trò quyết định để giúp kiểm soát nhiễm trùng và ngăn chặn tổn thương lâu dài.

Phòng ngừa lao ở mắt hiệu quả

Phòng ngừa lao ở mắt là bước quan trọng để hạn chế biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt khi đây là bệnh có khả năng gây mất thị lực vĩnh viễn nếu không phát hiện và điều trị sớm. Dưới đây là những biện pháp cụ thể và thiết thực giúp bạn bảo vệ đôi mắt:

Tiêm phòng vắc xin BCG đầy đủ

Vắc xin BCG được khuyến cáo tiêm cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nhằm kích thích hệ miễn dịch phòng chống vi khuẩn lao. Đây là biện pháp phòng ngừa lao phổi cũng như các biến chứng lao ngoài phổi, trong đó có lao ở mắt. Việc tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch không chỉ giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn làm giảm mức độ nghiêm trọng nếu không may bị nhiễm.

Hiện nay, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp dịch vụ tiêm vắc xin phòng lao cho trẻ em và người lớn. Nếu bạn muốn được tư vấn và đặt lịch tiêm chủng, vui lòng gọi tổng đài miễn phí 1800 6928 để được hỗ trợ nhanh chóng.

Duy trì môi trường sống sạch sẽ, thông thoáng

Vi khuẩn lao có thể tồn tại lâu trong môi trường bụi bẩn, ẩm thấp, tối tăm. Vì vậy:

• Giữ không gian sống luôn thoáng khí, có đủ ánh sáng tự nhiên.
• Vệ sinh nhà cửa, giặt giũ chăn màn, quần áo thường xuyên.
• Tránh sống ở nơi quá đông đúc, ngột ngạt.

Những việc làm đơn giản này sẽ giúp giảm mật độ vi khuẩn trong không gian sống, từ đó hạn chế nguy cơ lây nhiễm lao.

Bảo vệ mắt và vệ sinh cá nhân

• Không dùng tay bẩn dụi mắt, tránh đưa vi khuẩn từ tay vào niêm mạc mắt.
• Đeo kính bảo hộ khi làm việc trong môi trường nhiều bụi, hoặc tiếp xúc gần người mắc lao phổi.
• Rửa tay thường xuyên với xà phòng, đặc biệt sau khi chạm vào các vật dụng công cộng.

Vệ sinh cá nhân kỹ càng chính là “hàng rào” bảo vệ đôi mắt khỏi sự xâm nhập của vi khuẩn.

Khám sức khỏe định kỳ và tầm soát sớm

• Khám mắt định kỳ, nhất là nếu bạn có các yếu tố nguy cơ như: Tiếp xúc nhiều với người mắc lao, có bệnh mạn tính làm suy giảm miễn dịch (tiểu đường, HIV/AIDS…), hoặc đang điều trị hóa chất, thuốc ức chế miễn dịch.
• Khi thấy mắt đỏ, sưng, đau hoặc giảm thị lực không rõ nguyên nhân, nên đi khám ngay để phát hiện kịp thời, tránh chủ quan.

Tăng cường sức đề kháng của cơ thể

• Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, bổ sung nhiều rau xanh, trái cây và các thực phẩm giàu vitamin A, C, E giúp tăng sức đề kháng cho mắt và cơ thể.
• Tập thể dục đều đặn để duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh, ngăn chặn nguy cơ vi khuẩn lao phát triển.

Hi vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về lao ở mắt và cách phòng ngừa hiệu quả để luôn giữ đôi mắt khỏe mạnh.