Khủng hoảng ngủ ở trẻ nhỏ: Hiện tượng thường gặp và cách hỗ trợ hiệu quả

Nhiều phụ huynh từng trải qua cảnh bé vốn ngủ ngoan bỗng trở nên quấy khóc, khó ngủ lại sau khi thức giấc hoặc có những giấc ngủ ngắn bất thường. Hiện tượng này thường được gọi là khủng hoảng ngủ, hay “sleep regression” trong y văn.

Đây không phải là bệnh lý mà là một mốc phát triển bình thường. Trẻ càng lớn, giấc ngủ càng có sự thay đổi về chu kỳ và độ sâu. Nếu cha mẹ hiểu rõ và áp dụng cách hỗ trợ đúng, bé sẽ nhanh chóng vượt qua và dần hình thành nếp ngủ ổn định.

Khủng hoảng ngủ ở trẻ nhỏ là gì?

Khủng hoảng ngủ là giai đoạn trẻ đột ngột thay đổi nhịp sinh hoạt giấc ngủ, thường thể hiện bằng việc thức giấc nhiều lần, khó ngủ lại hoặc có những giấc ngủ ngắn hơn bình thường. Hiện tượng này khá phổ biến trong năm đầu đời.

Mỗi đợt sleep regression thường kéo dài từ 2 đến 6 tuần, sau đó trẻ sẽ dần thích nghi và lấy lại nếp ngủ ổn định.

Để dễ dàng nhận diện, cha mẹ nên ghi chép lại thời gian, số lần thức giấc và chất lượng giấc ngủ của con. Việc theo dõi đều đặn không chỉ giúp yên tâm hơn mà còn hỗ trợ quá trình trao đổi với bác sĩ khi cần.

Các giai đoạn khủng hoảng ngủ ở trẻ nhỏ

Khủng hoảng ngủ có thể xảy ra ở nhiều cột mốc khác nhau trong quá trình lớn lên của trẻ:

• Khoảng 4 tháng: Đây là giai đoạn phổ biến nhất. Trẻ chuyển từ kiểu ngủ sơ sinh sang chu kỳ ngủ trưởng thành hơn, dễ tỉnh giấc hơn.
• Khoảng 6 tháng: Bé bắt đầu lẫy, trườn, khám phá nhiều hơn nên giấc ngủ bị ảnh hưởng.
• Khoảng 8 - 10 tháng: Giai đoạn trẻ học bò, đứng, có sự phát triển nhận thức mạnh mẽ. Bé dễ lo lắng khi tách khỏi mẹ, dẫn đến thức giấc ban đêm.
• Khoảng 12 tháng: Trẻ bắt đầu tập đi, nhiều bé giảm giấc ngủ ngày, khiến nếp ngủ thay đổi.
• Khoảng 18 - 24 tháng: Bé có thể gặp khó khăn khi mọc răng hoặc có cơn ác mộng, làm giấc ngủ chập chờn.

Sleep regression có thể tái diễn nhiều lần trong 2 năm đầu đời và thường chỉ mang tính tạm thời. Khi nhận thấy bé có dấu hiệu rối loạn ngủ lặp lại theo chu kỳ, cha mẹ nên kiên nhẫn và xem đó là một phần phát triển tự nhiên.

Nguyên nhân khủng hoảng ngủ ở trẻ nhỏ

Có nhiều nguyên nhân khiến giấc ngủ của trẻ thay đổi, bao gồm:

• Phát triển thần kinh: Khi não bộ trưởng thành, chu kỳ ngủ trở nên phức tạp hơn. Bé dễ thức giấc khi chuyển từ ngủ sâu sang ngủ nhẹ.
• Cột mốc vận động: Tập lẫy, bò, đứng hoặc đi bộ có thể làm trẻ hứng thú và tỉnh giấc nhiều hơn.
• Phát triển nhận thức: Bé bắt đầu có ý thức hơn về môi trường, lo lắng khi tách khỏi mẹ, ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Môi trường sống: Tiếng ồn, ánh sáng hoặc thay đổi lịch sinh hoạt đều có thể làm giấc ngủ ngắt quãng.
• Nhu cầu dinh dưỡng: Trong giai đoạn tăng trưởng, bé có thể bú nhiều hơn, dẫn đến việc thức dậy đêm thường xuyên.

Sleep regression là hiện tượng phát triển bình thường và không phải dấu hiệu bệnh lý. Tuy nhiên, cha mẹ nên phân biệt với các tình trạng y tế khác như nhiễm trùng, sốt hoặc rối loạn tiêu hóa.

Nếu trẻ quấy khóc kéo dài kèm theo bú kém hoặc sốt, hãy đưa bé đi khám để loại trừ nguyên nhân bệnh lý.

Cách giải quyết khủng hoảng ngủ ở trẻ nhỏ

Để giúp trẻ vượt qua giai đoạn khủng hoảng ngủ, cha mẹ có thể áp dụng những phương pháp sau:

• Thiết lập thói quen ngủ cố định: Đưa bé đi ngủ và thức dậy vào cùng khung giờ mỗi ngày để tạo nhịp sinh học ổn định.
• Môi trường ngủ phù hợp: Giữ phòng ngủ yên tĩnh, ánh sáng dịu và nhiệt độ dễ chịu.
• Hỗ trợ giấc ngủ: Sử dụng âm thanh trắng, ôm ấp nhẹ nhàng hoặc quấn khăn đúng cách để bé cảm thấy an toàn.
• Đáp ứng dinh dưỡng: Cho bé bú đủ nhu cầu, đặc biệt trong giai đoạn phát triển nhanh.
• Tạo cảm giác an toàn: Tiếp xúc da kề da, giọng nói dịu dàng và sự hiện diện của cha mẹ giúp bé yên tâm hơn.
• Khi cần hỗ trợ y tế: Nếu bé ngủ ít hơn 10 giờ/ngày kéo dài, quấy khóc dữ dội hoặc kèm theo triệu chứng bất thường, phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế.

Sleep regression là giai đoạn tạm thời, cha mẹ không nên quá căng thẳng, mà nên tập trung vào việc duy trì thói quen ổn định cho bé. Cha mẹ có thể tìm hiểu thêm các bài viết về giấc ngủ trẻ nhỏ để có thêm nhiều cách hỗ trợ khoa học và hiệu quả hơn.

Khủng hoảng ngủ là giai đoạn phát triển bình thường của trẻ nhỏ, phản ánh sự thay đổi trong thần kinh, vận động và nhận thức. Dù có thể khiến cha mẹ mệt mỏi, hiện tượng này thường chỉ kéo dài trong thời gian ngắn.

Điều quan trọng là cha mẹ giữ thái độ bình tĩnh, áp dụng cách chăm sóc phù hợp và tìm kiếm sự hỗ trợ y tế khi cần thiết. Bằng sự kiên nhẫn và thấu hiểu, bé sẽ nhanh chóng vượt qua và hình thành nếp ngủ ổn định hơn.