Khủng hoảng ngủ 4 tháng: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách hỗ trợ bé vượt qua

Nhiều phụ huynh từng trải qua cảnh con đang ngủ ngoan bỗng quấy khóc, thức giấc nhiều lần vào ban đêm, giấc ngủ ngắn và khó dỗ dành. Tình trạng này thường xuất hiện khi bé được khoảng 3 đến 4 tháng tuổi. Đây không phải bệnh lý, mà là một mốc phát triển quan trọng phản ánh sự thay đổi trong não bộ và chu kỳ giấc ngủ của trẻ. Nếu cha mẹ hiểu rõ hiện tượng này, bé sẽ sớm vượt qua một cách tự nhiên.

Khủng hoảng ngủ 4 tháng là gì?

Khủng hoảng ngủ 4 tháng (hay còn gọi là sleep regression) là giai đoạn thay đổi mô hình giấc ngủ, khi trẻ chuyển từ kiểu ngủ sơ sinh sang chu kỳ giấc ngủ trưởng thành.

• Ở giai đoạn sơ sinh, bé thường ngủ nhiều giấc ngắn, không phân biệt ngày đêm.
• Khi đến khoảng 4 tháng, não bộ phát triển khiến chu kỳ REM (ngủ mơ) và Non-REM (ngủ sâu) rõ rệt hơn. Bé dễ tỉnh giấc khi chuyển giai đoạn, từ đó ngủ ít và không sâu như trước.

Sleep Foundation cho rằng đây là hiện tượng phổ biến, thường kéo dài ngắn hạn và là dấu hiệu trẻ đang lớn lên khỏe mạnh. Cha mẹ hãy quan sát thói quen ngủ hằng ngày để nhận diện sớm sự thay đổi, từ đó tìm cách thích nghi phù hợp.

Nguyên nhân khủng hoảng ngủ 4 tháng

Khủng hoảng ngủ 4 tháng thường là kết quả của nhiều yếu tố kết hợp, phản ánh sự thay đổi mạnh mẽ trong quá trình phát triển của trẻ. Đây là giai đoạn bé đang dần chuyển từ kiểu ngủ sơ sinh sang chu kỳ ngủ trưởng thành hơn, vì vậy giấc ngủ có thể trở nên thất thường và khó đoán.

Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Phát triển thần kinh: Não bộ của trẻ ở giai đoạn này bắt đầu hình thành rõ rệt các chu kỳ ngủ REM (ngủ mơ) và Non-REM (ngủ sâu). Khi chuyển giai đoạn, bé dễ bị thức giấc hơn, dẫn đến việc ngủ chập chờn và thường xuyên tỉnh dậy vào ban đêm.
• Mốc vận động mới: Khoảng 4 tháng tuổi, bé bắt đầu biết lẫy, đá chân tay nhiều hơn và có những cử động chủ động hơn. Các vận động này đôi khi làm bé tỉnh giấc giữa đêm hoặc khó duy trì giấc ngủ sâu.
• Môi trường sống: Những thay đổi trong môi trường như ánh sáng quá mạnh, tiếng ồn đột ngột hoặc thay đổi lịch sinh hoạt trong gia đình đều có thể khiến bé khó ngủ hơn. Việc di chuyển, đi du lịch hoặc thay đổi chỗ ngủ cũng làm ảnh hưởng đến nếp ngủ.
• Nhu cầu dinh dưỡng tăng: Trẻ 4 tháng thường trải qua giai đoạn tăng trưởng nhanh, nhu cầu bú sữa cũng nhiều hơn. Bé có thể thức dậy ban đêm để bú, làm giấc ngủ bị gián đoạn.

Healthline cho biết, hiện tượng này được coi là một cột mốc phát triển bình thường, không phải là dấu hiệu bệnh lý. Tuy nhiên, cha mẹ vẫn nên theo dõi sức khỏe và thói quen ngủ của bé để kịp thời phát hiện bất thường. Nếu tình trạng kéo dài quá lâu, kèm theo các dấu hiệu như bú kém, sốt hoặc quấy khóc dữ dội, phụ huynh nên đưa bé đi khám để nhận được tư vấn phù hợp từ bác sĩ.

Cha mẹ có thể bắt đầu bằng việc quan sát và ghi lại nhật ký ngủ của con, từ đó dễ dàng nhận diện các yếu tố ảnh hưởng và tìm cách hỗ trợ hiệu quả hơn.

Dấu hiệu bé bước vào khủng hoảng ngủ 4 tháng

Một số dấu hiệu thường gặp:

• Bé thức dậy nhiều lần ban đêm, khó ngủ lại.
• Ngủ trưa ngắn, giấc ngủ không sâu.
• Khó bắt đầu giấc ngủ, dù có dấu hiệu buồn ngủ.
• Dễ quấy khóc, cáu gắt, khó dỗ.
• Có thể bị nhầm lẫn với mọc răng hoặc các vấn đề nhẹ về tiêu hóa.

Theo CDC, việc đánh giá giấc ngủ của trẻ cần dựa trên nhiều yếu tố tổng hợp, thay vì chỉ nhìn vào một vài triệu chứng đơn lẻ. Cha mẹ có thể tạo thói quen trước khi ngủ như tắm nước ấm, đọc truyện hoặc bật nhạc nhẹ để giúp bé dễ chìm vào giấc ngủ hơn.

Khủng hoảng ngủ 4 tháng kéo dài bao lâu?

Để cha mẹ yên tâm hơn, hãy cùng tìm hiểu khủng hoảng ngủ 4 tháng kéo dài bao lâu và những yếu tố có thể ảnh hưởng đến thời gian của giai đoạn này:

• Thông thường, giai đoạn này kéo dài từ 2 đến 6 tuần.
• Có bé chỉ vài ngày là vượt qua, nhưng cũng có bé kéo dài hơn.
• Thời gian phụ thuộc vào thói quen ngủ, sức khỏe và cách cha mẹ hỗ trợ.

Nếu tình trạng kéo dài bất thường, kèm theo biểu hiện sức khỏe khác như bú kém, sốt, quấy khóc dữ dội, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để loại trừ nguyên nhân bệnh lý.

Ghi chép lại lịch ngủ và biểu hiện của bé trong giai đoạn này sẽ giúp bác sĩ dễ đánh giá hơn khi cần tư vấn.

Cách giúp bé vượt qua khủng hoảng ngủ 4 tháng

Cha mẹ có thể tham khảo và áp dụng một số cách dưới đây để giúp bé vượt qua khủng hoảng ngủ 4 tháng một cách nhẹ nhàng hơn:

• Tạo thói quen ngủ cố định: Đưa bé đi ngủ và thức dậy vào cùng khung giờ mỗi ngày.
• Môi trường yên tĩnh: Hạn chế ánh sáng mạnh, tiếng ồn, tạo không gian ngủ thoải mái.
• Hỗ trợ giấc ngủ: Sử dụng âm thanh trắng, ôm ấp hoặc quấn khăn đúng cách.
• Đáp ứng dinh dưỡng: Cho bé bú đủ theo nhu cầu, nhất là về đêm.
• Tạo cảm giác an toàn: Giao tiếp bằng ánh mắt, giọng nói dịu dàng, tiếp xúc da kề da.
• Khi nào cần hỗ trợ y tế: Nếu bé ngủ ít hơn 10 tiếng/ngày kéo dài, quấy khóc dữ dội hoặc kèm theo dấu hiệu bất thường.

Sleep regression thường là hiện tượng tạm thời, cha mẹ không nên quá căng thẳng mà nên tập trung vào việc xây dựng nếp ngủ ổn định.

Khủng hoảng ngủ 4 tháng là một giai đoạn phát triển bình thường của trẻ, không phải bệnh lý. Khi hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và áp dụng các biện pháp hỗ trợ phù hợp, cha mẹ có thể giúp bé dần ổn định giấc ngủ và phát triển khỏe mạnh.