Hướng dẫn sơ cứu nhồi máu cơ tim và biện pháp phòng bệnh hiệu quả

Trong cuộc sống hiện đại, bệnh lý tim mạch ngày càng phổ biến và nhồi máu cơ tim là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong. Sự chậm trễ hoặc xử trí sai cách có thể khiến bệnh nhân rơi vào tình trạng nguy kịch. Do đó, việc tìm hiểu và thực hành đúng các bước sơ cứu nhồi máu cơ tim là điều vô cùng cần thiết để bảo vệ sức khỏe và tính mạng cho chính mình cũng như những người xung quanh.

Hướng dẫn sơ cứu nhồi máu cơ tim đối với người bệnh

Trong trường hợp nhồi máu cơ tim, thời gian là yếu tố then chốt quyết định sự sống còn của người bệnh. Khoảng thời gian vàng để sơ cứu và can thiệp nhồi máu cơ tim hiệu quả nhất là trong vòng 6 giờ đầu kể từ khi xuất hiện cơn đau thắt ngực, đặc biệt quan trọng trong 90 phút đầu để tái thông mạch máu (door-to-balloon time). Dưới đây là những bước sơ cứu cơ bản mà ai cũng cần nắm rõ:

Đối với người bệnh, cần thực hiện các điều sau:

• Ngừng ngay mọi hoạt động đang thực hiện để nghỉ ngơi: Chọn tư thế nghỉ ngơi thích hợp, ngồi hoặc nằm nửa ngồi (đầu cao khoảng 75 độ, gối co nhẹ). Thả lỏng toàn thân, đặc biệt là vai và tay; nhắm mắt, hít thở chậm rãi bằng mũi. Tránh gắng sức hít sâu hoặc nín thở để không làm tim thêm căng thẳng.
• Nới lỏng trang phục: Cởi bỏ áo khoác, nới rộng cổ áo, cà vạt hoặc khăn quàng (nếu có).
• Sử dụng thuốc đúng chỉ định: Nếu đang được kê đơn điều trị, hãy dùng ngay thuốc giảm đau thắt ngực. Trong trường hợp có sẵn Nitroglycerin mang theo, nên ngậm dưới lưỡi một viên hoặc xịt 2 nhát dưới lưỡi. Nếu sau 5 phút cơn đau chưa giảm, có thể dùng thêm một liều khác.
• Dùng Aspirin nếu có chỉ định từ bác sĩ: Nhai trực tiếp một viên hoặc uống dạng sủi để giảm nguy cơ hình thành cục máu đông. Sau đó cần nhanh chóng đến cơ sở y tế, tuyệt đối không chờ quá 15 phút.
• Liên hệ cấp cứu ngay lập tức: Gọi xe cấp cứu hoặc nhờ người thân đưa đến bệnh viện gần nhất để được điều trị kịp thời.

Hướng dẫn sơ cứu nhồi máu cơ tim đối với người thân của bệnh nhân

Khi nhận thấy người bệnh vẫn còn tỉnh táo, hãy đặt họ ở tư thế nửa nằm nửa ngồi tại nơi thoáng khí, đồng thời trấn an nhẹ nhàng. Tránh nói lớn hoặc hỏi dồn dập vì có thể khiến bệnh nhân thêm lo lắng và căng thẳng. 

Trong lúc đó, cần nhanh chóng gọi cấp cứu và hỗ trợ bệnh nhân dùng thuốc giãn mạch hoặc aspirin (nếu có chỉ định trước đó của bác sĩ), bởi đây là những bước sơ cứu nhồi máu cơ tim quan trọng giúp giảm gánh nặng cho tim trước khi được can thiệp y tế chuyên sâu.

Trường hợp bệnh nhân rơi vào tình trạng bất tỉnh, có thể tiến hành xử trí theo hai cách sau:

Ép tim ngoài lồng ngực:

• Đặt người bệnh nằm ngửa trên mặt phẳng cứng, người cấp cứu quỳ bên trái.
• Chồng hai bàn tay, đặt đúng vị trí ép tim ngay giữa ngực (tương ứng vùng giữa hai núm vú - khoang liên sườn 4 - 5 bên trái, trên xương ức).
• Dùng sức ấn mạnh và sâu xuống khoảng 1/3 lồng ngực rồi thả tay để ngực bật trở lại.
• Lặp lại thao tác này liên tục với tần số khoảng 100 - 120 lần mỗi phút nhằm hỗ trợ tim co bóp và duy trì tuần hoàn máu.

Hô hấp nhân tạo: Đặt bệnh nhân nằm ở nơi thông thoáng, nới lỏng quần áo và kiểm tra xem trong miệng có dị vật hay không. Kê nhẹ cổ để đầu hơi ngửa ra sau, sau đó bịt mũi người bệnh, dùng miệng của mình hít một hơi sâu rồi thổi trực tiếp vào miệng bệnh nhân nhiều lần.

Lưu ý: Chỉ nên tiến hành các kỹ thuật sơ cứu và hỗ trợ hô hấp nhân tạo khi bạn đã được hướng dẫn đầy đủ và có kinh nghiệm thực hành, nhằm đảm bảo an toàn cho cả người bệnh và người cấp cứu.

Biện pháp phòng ngừa nhồi máu cơ tim hiệu quả

Nhồi máu cơ tim là bệnh lý nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể hạn chế nguy cơ xảy ra nếu duy trì lối sống lành mạnh và quan tâm đúng mức đến sức khỏe tim mạch. Dưới đây là những cách giúp bạn chủ động phòng ngừa:

Xây dựng chế độ dinh dưỡng tốt cho tim 

Một chế độ dinh dưỡng tốt cho tim là:

• Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ: Bổ sung rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt để hỗ trợ hạ cholesterol máu.
• Hạn chế chất béo bão hòa và cholesterol “xấu”: Tránh ăn nhiều đồ chiên rán, thức ăn nhanh, nội tạng động vật.
• Bổ sung chất béo có lợi: Axit béo omega-3 trong cá hồi, cá thu, hạt óc chó, hạnh nhân giúp bảo vệ tim mạch.
• Giảm muối và đường: Nên hạn chế muối dưới 5g/ngày để giữ huyết áp ổn định, đồng thời giảm tiêu thụ đường để ngăn ngừa đái tháo đường và béo phì.

Kiểm soát các chỉ số sức khỏe quan trọng

Các chỉ số sức khỏe sau rất quan trọng đối với người có nguy cơ nhồi máu cơ tim:

• Theo dõi huyết áp thường xuyên: Cố gắng duy trì ở mức dưới 120/80 mmHg.
• Kiểm soát đường huyết: Phòng ngừa và quản lý bệnh đái tháo đường để giảm gánh nặng cho tim.
• Ổn định mỡ máu: Duy trì nồng độ cholesterol LDL dưới 100 mg/dL nhằm hạn chế nguy cơ xơ vữa động mạch.

Quản lý cân nặng khoa học

Thừa cân, béo phì là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, vậy mức cân nặng nào được coi là phù hợp? Hãy cùng tìm hiểu.

• Duy trì chỉ số BMI hợp lý: Giữ BMI trong khoảng 18,5 - 24,9 sẽ góp phần hạn chế nguy cơ tim mạch.
• Giảm cân khi dư thừa: Với người thừa cân, việc hạ từ 5 - 10% trọng lượng cơ thể đã có thể mang lại lợi ích rõ rệt cho sức khỏe tim.

Rèn luyện thể chất đều đặn

Hoạt động thể dục thể thao thường xuyên không chỉ giúp cơ thể linh hoạt, dẻo dai mà còn là biện pháp hữu hiệu phòng tránh nhồi máu cơ tim, bảo vệ trái tim và nâng cao chất lượng cuộc sống.

• Thể dục nhịp điệu: Tập luyện ít nhất 150 phút/tuần với cường độ phù hợp để tăng cường sức khỏe tim mạch.
• Tập cơ bắp: Giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện chuyển hóa năng lượng.
• Tránh lối sống tĩnh tại: Nếu phải ngồi làm việc lâu, nên đứng lên vận động nhẹ nhàng sau mỗi 30 - 60 phút.

Ngưng hút thuốc và hạn chế đồ uống có cồn

Việc từ bỏ thuốc lá cùng với kiểm soát lượng rượu bia tiêu thụ là hai yếu tố then chốt trong việc duy trì trái tim khỏe mạnh, giảm thiểu nguy cơ bệnh tật và nâng cao chất lượng sống.

Lượng rượu được khuyến nghị tối đa là 1 ly/ngày đối với nữ giới và 2 ly/ngày đối với nam giới.

Thuốc lá là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh lý tim mạch, do đó hãy dừng hút thuốc để cải thiện sức khỏe bản thân cũng như bảo vệ những người xung quanh.

Kiểm soát căng thẳng và đảm bảo giấc ngủ

Duy trì tinh thần thoải mái và ngủ đủ giấc là những biện pháp đơn giản nhưng mang lại hiệu quả lớn trong việc bảo vệ tim mạch, giữ cơ thể dẻo dai và tràn đầy năng lượng.

Giảm áp lực bằng cách thực hành thiền, yoga hoặc đi bộ thư giãn. Ngủ 7 - 8 tiếng mỗi ngày để giảm thiểu rủi ro về tim mạch.

Tuân thủ phác đồ điều trị

Nếu đang mắc các bệnh nền như tăng huyết áp hay tiểu đường, người bệnh cần kiên trì dùng thuốc theo đúng chỉ dẫn để hạn chế biến chứng. Tuyệt đối không tự ý dừng thuốc hoặc thay đổi liều khi chưa được bác sĩ cho phép.

Khám sức khỏe định kỳ

Việc kiểm tra sức khỏe thường xuyên giúp phát hiện sớm các bất thường, từ đó bảo vệ tim và duy trì cơ thể trong trạng thái tốt nhất.

Nên thực hiện thăm khám tim mạch định kỳ 6 - 12 tháng/lần để tầm soát nguy cơ. Nếu có tiền sử gia đình mắc bệnh tim, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ sớm để xây dựng kế hoạch phòng ngừa phù hợp.

Tóm lại, sơ cứu nhồi máu cơ tim kịp thời và đúng phương pháp chính là “chìa khóa vàng” giúp kéo dài cơ hội sống cho người bệnh trước khi có sự can thiệp y tế chuyên sâu. Mỗi chúng ta nên chủ động học hỏi, rèn luyện kỹ năng này, bởi đôi khi chỉ cần vài phút xử trí đúng đắn cũng có thể cứu được một mạng người.