Hình ảnh viêm dạ dày cấp qua nội soi: Đặc điểm và mức độ nguy hiểm

Nội soi dạ dày đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán và theo dõi các bệnh lý viêm nhiễm đường tiêu hóa trên, đặc biệt là viêm dạ dày cấp. Phương pháp này sẽ cung cấp một bức tranh chi tiết, trực quan về niêm mạc dạ dày, giúp các chuyên gia y tế nhận diện và phân loại mức độ tổn thương. Việc nhận biết hình ảnh viêm dạ dày qua nội soi là điều kiện tiên quyết để đánh giá mức độ nguy hiểm và đưa ra phác đồ điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Đặc điểm hình ảnh viêm dạ dày cấp qua nội soi

Viêm dạ dày cấp tính là tình trạng phản ứng viêm đột ngột tại lớp niêm mạc, thường tập trung nhiều ở vùng hang vị. Qua hình ảnh nội soi, bác sĩ không chỉ chẩn đoán được bệnh mà còn đánh giá được mức độ nghiêm trọng, từ phù nề nhẹ đến xuất huyết cấp cứu, để đưa ra phác đồ điều trị chính xác nhất.

Hình ảnh niêm mạc dạ dày bình thường 

Trước khi nhận diện bệnh lý, cần biết thế nào là một dạ dày khỏe mạnh:

• Màu sắc và bề mặt: Niêm mạc có màu hồng đều, mềm mại, nhẵn bóng và trơn láng.
• Cấu trúc: Các nếp niêm mạc ở thân vị chạy dọc theo bờ cong lớn, có bề ngang nhỏ hơn 5mm và sẽ phẳng ra (biến mất) khi bác sĩ bơm hơi làm căng dạ dày.
• Mạch máu: Ở người bình thường, có thể quan sát thấy mạng lưới mạch máu dưới niêm mạc tại vùng phình vị.

Các dấu hiệu viêm cấp tính điển hình

Khi bị viêm cấp, niêm mạc dạ dày sẽ thay đổi rõ rệt với các đặc điểm sau:

• Phù nề và tăng xuất tiết: Niêm mạc trở nên dày lên, giữ nước, đôi khi chuyển sang màu trắng nhạt hoặc hơi bợt. Bề mặt thường bao phủ bởi nhiều dịch nhầy (xuất tiết) do phản ứng viêm.
• Xung huyết (Ban đỏ): Đây là dấu hiệu phổ biến nhất. Xuất hiện các vùng niêm mạc đỏ rực hoặc đỏ sẫm do máu tụ lại. Các vệt đỏ này có thể chạy dọc thành những đường tuyến tính từ hang vị lan lên thân vị.
• Niêm mạc bở, dễ chảy máu: Cấu trúc niêm mạc yếu đi, trở nên bở và dễ xuất hiện các chấm xuất huyết đỏ tươi ngay khi có va chạm nhẹ với dây soi.

Hình ảnh các tổn thương trợt và lồi

Viêm dạ dày cấp thường đi kèm với sự phá hủy bề mặt niêm mạc:

• Trợt: Xuất hiện các điểm trợt phẳng hoặc các vết xước trên niêm mạc. Những điểm này có thể lõm xuống giống như miệng núi lửa nhỏ, đáy thường có giả mạc trắng, xung quanh viền xung huyết đỏ.
• Tổn thương dạng nốt: Đặc biệt ở vùng hang vị hoặc mặt trước thân vị, niêm mạc có thể nổi gồ lên thành các hạt nhỏ li ti, tạo hình ảnh sần sùi như da gà. Đây là dấu hiệu rất đặc trưng gợi ý nhiễm vi khuẩn Hp.

Dấu hiệu xuất hiện biến chứng của viêm dạ dày cấp trên nội soi

Nội soi không chỉ dừng lại ở việc chẩn đoán viêm mà còn giúp phát hiện sớm các biến chứng nguy hiểm và các tổn thương tiền ung thư tiềm ẩn. Dưới đây là những hình ảnh đặc trưng báo hiệu tình trạng bệnh đã vượt quá mức độ viêm thông thường:

Hình ảnh viêm dạ dày xuất huyết

Đây là biến chứng thường gặp khi lớp niêm mạc bị bào mòn sâu, chạm vào các mao mạch bên dưới. Hình ảnh nội soi sẽ ghi nhận:

• Các điểm trợt chảy máu: Trên nền niêm mạc viêm đỏ rực (xung huyết), xuất hiện các vết xước hoặc trợt nông đang rỉ máu.
• Chấm xuất huyết rải rác: Quan sát thấy các đốm màu đỏ tươi hoặc màu đen/nâu (máu cũ đã bị oxy hóa bởi dịch vị). Các chấm này thường tập trung nhiều ở vùng hang môn vị.

Khi ổ viêm ăn sâu tạo thành vết loét và gây vỡ mạch máu lớn, bác sĩ sẽ dùng thang điểm Forrest để đánh giá mức độ nguy hiểm và nguy cơ tái xuất huyết. Hai mức độ cấp cứu khẩn cấp bao gồm:

• Forrest Ia (Máu đang phun): Hình ảnh máu tươi phun thành tia mạnh từ ổ loét. Đây là tình trạng cực kỳ nguy hiểm, đòi hỏi can thiệp cầm máu ngay lập tức qua nội soi.
• Forrest Ib (Máu đang rỉ): Máu tươi trào ra từ ổ loét nhưng không thành tia, thường là rỉ rả từ tĩnh mạch. Dù ít dữ dội hơn Ia nhưng vẫn cần can thiệp cầm máu khẩn cấp.

Dấu hiệu viêm teo niêm mạc

Mặc dù đang soi viêm cấp, bác sĩ luôn tìm kiếm các dấu hiệu nền của viêm mạn tính như.

• Mỏng và nhạt màu: Niêm mạc không còn hồng hào, mềm mại mà trở nên mỏng dính, có màu trắng bệch hoặc xen kẽ hồng và trắng.
• Lộ mạch máu: Do lớp niêm mạc bị teo mỏng, các mạng lưới mạch máu dưới niêm mạc lộ rõ ra ngoài. Hình ảnh này càng rõ nét khi sử dụng chế độ nhuộm màu ảo (NBI/BLI).

Dấu hiệu dị sản ruột (tổn thương tiền ung thư)

Dị sản ruột (intestinal metaplasia) là tình trạng các tế bào biểu mô niêm mạc dạ dày bị thay thế bởi tế bào có hình thái giống biểu mô ruột, thường xảy ra sau quá trình viêm mạn tính kéo dài, đặc biệt liên quan đến nhiễm Helicobacter pylori. Đây là tổn thương được xếp vào nhóm nguy cơ tiền ung thư cần theo dõi sát sao.

Trên nội soi, tổn thương này có thể biểu hiện dưới dạng các mảng niêm mạc thô, không đều, hoặc các nốt nhỏ nhô cao, lấm tấm màu trắng xám. Vị trí thường gặp là vùng hang vị và bờ cong nhỏ. Tuy nhiên, hình ảnh nội soi chỉ mang tính gợi ý, chẩn đoán xác định cần được khẳng định bằng sinh thiết và nhuộm mô học. Việc phát hiện và theo dõi dị sản ruột đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phòng ngừa ung thư dạ dày.

Vai trò của nội soi dạ dày trong viêm dạ dày cấp

Trong viêm dạ dày cấp tính, các triệu chứng lâm sàng như đau bụng, buồn nôn thường mơ hồ và dễ nhầm lẫn. Lúc này, nội soi dạ dày trở thành công cụ không chỉ giúp bác sĩ nhìn tận mắt tổn thương mà còn cho phép can thiệp điều trị ngay lập tức nếu có biến chứng đe dọa tính mạng. Dưới đây là vai trò chủ chốt của nội soi trong viêm dạ dày cấp:

• Đánh giá mức độ tổn thương: Quan sát trực tiếp tình trạng niêm mạc bị phù nề, dày lên, mất đàn hồi và xung huyết đỏ. Giúp phát hiện tình trạng tắc nghẽn đường ra của dạ dày do phù nề quá mức.
• Chẩn đoán chính xác nguyên nhân: Giúp tìm ra nguyên nhân gây bệnh mà xét nghiệm thường bỏ sót như ký sinh trùng (giun tròn), bệnh lao dạ dày, giang mai hoặc phân biệt với viêm thực quản trợt loét.
• Xử lý biến chứng cấp cứu: Phát hiện các ổ loét đang chảy máu trực tiếp và cho phép bác sĩ can thiệp cầm máu ngay trong quá trình soi để cứu sống bệnh nhân.

Hình ảnh viêm dạ dày cấp qua nội soi là cơ sở dữ liệu lâm sàng quan trọng. Những đặc điểm như niêm mạc đỏ, xung huyết, phù nề hoặc sự hiện diện của các vết trợt, xuất huyết là những chỉ dấu rõ ràng phản ánh mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm. Nhận biết các hình ảnh này sẽ hỗ trợ việc xác định mức độ nguy hiểm, đưa ra quyết định điều trị kịp thời và ngăn chặn sự phát triển của các biến chứng như loét hoặc chảy máu tiêu hóa. Do đó, nội soi dạ dày không chỉ là công cụ chẩn đoán mà còn là yếu tố tiên quyết trong việc quản lý và tiên lượng hiệu quả bệnh viêm dạ dày cấp.