Có bầu tiêm viêm gan B được không? Khi nào nên tiêm và cần lưu ý gì trong thai kỳ?

Tiêm phòng vắc xin viêm gan B từ lâu đã được xem là biện pháp hiệu quả trong phòng ngừa bệnh lý lây truyền qua máu và dịch cơ thể. Tuy nhiên, đối với phụ nữ mang thai thì việc tiêm vắc xin cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Có bầu tiêm viêm gan B được không? Đây không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn liên quan đến sức khỏe cộng đồng.

Có bầu tiêm viêm gan B được không?

Câu trả lời là có. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), vắc xin viêm gan B là vắc xin bất hoạt (không chứa virus sống) và an toàn khi sử dụng cho phụ nữ mang thai, kể cả trong ba tháng đầu nếu có chỉ định lâm sàng phù hợp.

Việc tiêm chủng đặc biệt được khuyến cáo đối với phụ nữ mang thai có yếu tố nguy cơ cao như: Làm việc trong lĩnh vực y tế, sống cùng người dương tính HBsAg, từng truyền máu hoặc có hành vi nguy cơ lây nhiễm virus viêm gan B (HBV). Tiêm phòng trong thai kỳ trong các trường hợp này không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của mẹ mà còn giảm đáng kể nguy cơ lây truyền virus HBV từ mẹ sang con, đặc biệt trong quá trình sinh nở.

Ngược lại, đối với phụ nữ đã có miễn dịch (HBsAb dương tính) và không có yếu tố nguy cơ, có thể không cần tiêm chủng thêm. Tuy nhiên, trước khi ra quyết định tiêm vắc xin, người mang thai nên được xét nghiệm các chỉ dấu huyết thanh học (HBsAg, HBsAb, HBcAb) để xác định tình trạng nhiễm và miễn dịch.

Theo Hướng dẫn tiêm chủng mở rộng của Bộ Y tế Việt Nam, phụ nữ mang thai chưa có miễn dịch và có nguy cơ phơi nhiễm nên được tư vấn tiêm vắc xin viêm gan B ngay trong thai kỳ, không cần trì hoãn đến sau sinh, nhằm giảm thiểu nguy cơ lây truyền dọc và bảo vệ trẻ sơ sinh khỏi các biến chứng nghiêm trọng liên quan đến HBV.

Tại sao cần tiêm phòng viêm gan B khi mang thai?

Viêm gan B là căn bệnh có nguy cơ lây truyền từ mẹ sang con rất cao. Nếu mẹ mắc bệnh trong thai kỳ, đặc biệt trong 3 tháng cuối, khả năng truyền virus cho con lên tới 90%. Trẻ sơ sinh bị nhiễm viêm gan B có đến 90% nguy cơ trở thành người mang virus mạn tính, kéo dài suốt đời. Những trường hợp này có thể tiến triển thành xơ gan, thậm chí ung thư gan khi trưởng thành.

Không chỉ ảnh hưởng đến con, mẹ bầu mắc viêm gan B cũng có thể gặp nhiều biến chứng nguy hiểm, bao gồm sinh non, rối loạn chức năng gan, tăng men gan, rối loạn đông máu, tiền sản giật hoặc thậm chí suy gan cấp. Những biến chứng này khiến thai kỳ trở nên khó kiểm soát và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả mẹ và thai nhi.

Ngoài ra, vắc xin viêm gan B còn có vai trò phòng ngừa ung thư gan là một trong số rất ít vắc xin có khả năng phòng ngừa ung thư đã được khoa học chứng minh. Theo WHO, tiêm đủ 3 mũi vắc xin có thể đạt hiệu quả bảo vệ lên đến 95%, miễn dịch kéo dài hàng chục năm. Việc tiêm vắc xin không chỉ bảo vệ mẹ, con mà còn góp phần giảm gánh nặng y tế và ngăn chặn lây lan trong cộng đồng.

Tiêm vắc xin viêm gan B trong thai kỳ có an toàn không?

Đây là câu hỏi mà nhiều mẹ bầu trăn trở “liệu tiêm trong thai kỳ có thể gây ảnh hưởng đến thai nhi hay không?”. Câu trả lời từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và CDC Hoa Kỳ là vắc xin viêm gan B an toàn cho phụ nữ mang thai. Đây là loại vắc xin bất hoạt, không chứa virus sống, không có nguy cơ gây nhiễm bệnh hoặc ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.

Tổng hợp từ các nghiên cứu nhỏ (không phải RCT), như Vaccine Safety Datalink, cho thấy không tăng tỷ lệ dị tật, sảy thai hoặc sinh non ở nhóm thai phụ tiêm HepB so với nhóm không tiêm

Tác dụng phụ sau tiêm thường ở mức độ nhẹ như đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ, mệt mỏi. Các phản ứng này thường tự hết sau 24 - 48 giờ mà không cần can thiệp y tế. Một số mẹ bầu có thể lo lắng về việc “trộn phản ứng” giữa vắc xin và triệu chứng thai nghén, tuy nhiên điều này có thể kiểm soát được bằng cách tiêm sau tam cá nguyệt đầu tiên nếu không cấp thiết.

Điều quan trọng là mẹ bầu cần tiêm tại cơ sở y tế uy tín, nơi có thể xử lý phản ứng sau tiêm nếu có và cung cấp tư vấn phù hợp.

Khi nào nên tiêm và cần lưu ý gì trong thai kỳ?

Thời điểm lý tưởng để tiêm là sau tuần thứ 12 của thai kỳ, tức là từ tam cá nguyệt thứ hai trở đi. Đây là giai đoạn thai nhi đã ổn định hơn và các phản ứng sinh lý do vắc xin sẽ dễ dàng phân biệt với các triệu chứng thai nghén.

Tuy nhiên, nếu mẹ bầu có nguy cơ cao phơi nhiễm, ví dụ sau tiếp xúc với máu nghi nhiễm hoặc làm việc trong môi trường y tế, bác sĩ có thể chỉ định tiêm sớm hơn, ngay cả trong 3 tháng đầu.

Trước khi tiêm, mẹ cần lưu ý:

• Xét nghiệm HBsAg, HBsAb và HBcAb để xác định tình trạng nhiễm virus và miễn dịch.
• Thông báo cho bác sĩ về các thuốc đang sử dụng, tiền sử dị ứng, bệnh lý nền (tiểu đường thai kỳ, tăng huyết áp…).
• Nghỉ ngơi đầy đủ, ăn uống hợp lý để hạn chế phản ứng sau tiêm.

Sau khi tiêm, mẹ bầu nên:

• Ở lại cơ sở y tế theo dõi ít nhất 30 phút.
• Tránh vận động mạnh, uống đủ nước, theo dõi thân nhiệt.
• Nếu sốt trên 38,5°C, nổi mẩn toàn thân hoặc chóng mặt kéo dài thì mẹ bầu nên đến cơ sở y tế để được đánh giá kịp thời.

Nếu không tiêm được trong thai kỳ thì sao?

Trong một số trường hợp đặc biệt như đang mắc bệnh cấp tính, dị ứng với thành phần vắc xin, hoặc đang điều trị một tình trạng nghiêm trọng khác, việc tiêm vắc xin trong thai kỳ có thể được trì hoãn.

Dưới đây là những lựa chọn thay thế an toàn và hợp lý:

• Theo dõi định kỳ và xét nghiệm HBsAg: Nếu kết quả âm tính, mẹ bầu có thể trì hoãn tiêm và theo dõi sát trong thai kỳ.
• Tiêm sau sinh: Sau khi sinh, mẹ có thể bắt đầu phác đồ 3 liều vắc xin để tạo miễn dịch bền vững. Giai đoạn sau sinh là thời điểm thuận lợi để thực hiện điều này nếu thai kỳ không cho phép.
• Phòng ngừa hành vi nguy cơ: Trong thời gian mang thai, mẹ cần tuyệt đối tránh dùng chung dao cạo, bàn chải, kim tiêm, không xăm mình hoặc châm cứu tại cơ sở không đảm bảo vô trùng và lôn kiểm tra an toàn khi làm thủ thuật y tế.

Với mẹ bầu dương tính HBsAg, trẻ sơ sinh sẽ được tiêm huyết thanh kháng viêm gan B (HBIG) kèm vắc xin trong vòng 12 giờ sau sinh, đây là biện pháp chủ động giúp giảm nguy cơ lây truyền từ mẹ sang con lên dưới 5%.

Có bầu tiêm viêm gan B được không là câu hỏi quan trọng, đòi hỏi phải được đánh giá kỹ lưỡng dựa trên yếu tố nguy cơ, chỉ định y tế và tình trạng sức khỏe cụ thể của mẹ bầu. Trong phần lớn trường hợp, vắc xin viêm gan B là an toàn và cần thiết, giúp bảo vệ không chỉ bản thân người mẹ mà còn cả thai nhi và cộng đồng. Việc chủ động xét nghiệm, tiêm phòng đúng thời điểm và tuân thủ hướng dẫn y tế sẽ giúp mẹ an tâm suốt thai kỳ, chống lại nguy cơ lây nhiễm, biến chứng và tử vong.