Chụp X-quang buồng trứng có phát hiện bệnh gì không?

Chụp X-quang buồng trứng, đặc biệt kết hợp với kỹ thuật chụp tử cung vòi trứng (HSG), là một phương pháp quan trọng giúp bác sĩ đánh giá cấu trúc hệ sinh sản nữ giới. Kỹ thuật này thường được chỉ định trong các trường hợp vô sinh, nghi ngờ tắc vòi trứng, hoặc theo dõi tình trạng sau điều trị phụ khoa. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về quy trình, chỉ định, lợi ích và những điều cần lưu ý khi thực hiện kỹ thuật này.

Chụp X-quang buồng trứng là gì?

Chụp X-quang buồng trứng không được thực hiện trực tiếp lên buồng trứng như nhiều người lầm tưởng. Trên thực tế, buồng trứng là cơ quan nằm sâu trong ổ bụng, không thể quan sát rõ bằng X-quang thường. Thay vào đó, bác sĩ thường chỉ định chụp tử cung vòi trứng (Hysterosalpingography - HSG) để gián tiếp đánh giá khả năng hoạt động của buồng trứng thông qua hình ảnh tử cung và vòi trứng.

Trong thủ thuật này, thuốc cản quang sẽ được bơm vào buồng tử cung thông qua cổ tử cung. Sau đó, hình ảnh X-quang được chụp để kiểm tra sự lưu thông của thuốc qua vòi trứng. Nếu thuốc đi qua vòi trứng dễ dàng và tràn vào ổ bụng, điều đó cho thấy vòi trứng thông suốt, đây là một dấu hiệu gián tiếp cho thấy buồng trứng có thể đang hoạt động bình thường.

Chụp X-quang buồng trứng có phát hiện bệnh gì không?

Phương pháp này thường được chỉ định trong các trường hợp cụ thể, nhằm xác định nguyên nhân gây rối loạn sinh sản hoặc đánh giá hiệu quả điều trị trước đó. Một số trường hợp phổ biến bao gồm:

• Khó mang thai hoặc vô sinh chưa rõ nguyên nhân.
• Nghi ngờ tắc vòi trứng, dính buồng tử cung sau viêm nhiễm, nạo phá thai hoặc phẫu thuật phụ khoa.
• Rối loạn kinh nguyệt kèm đau bụng kinh nghiêm trọng.
• Theo dõi kết quả sau phẫu thuật cắt dính vòi trứng hoặc điều trị viêm vùng chậu.
• Kiểm tra trước khi thực hiện thụ tinh nhân tạo hoặc IVF.

Việc chụp tử cung vòi trứng thường được thực hiện sau khi sạch kinh khoảng 7-10 ngày và chưa có quan hệ tình dục trở lại để tránh nguy cơ ảnh hưởng đến thai kỳ nếu có.

Quy trình thực hiện chụp X-quang tử cung vòi trứng

Bệnh nhân sẽ được thực hiện thủ thuật tại khoa chẩn đoán hình ảnh hoặc phụ khoa với sự hỗ trợ của máy X-quang và thuốc cản quang chuyên dụng. Quy trình diễn ra như sau:

• Bệnh nhân nằm trên bàn chụp giống như khi khám phụ khoa.
• Bác sĩ đưa dụng cụ mỏ vịt vào âm đạo để mở cổ tử cung.
• Một ống thông nhỏ được đưa vào buồng tử cung và bơm thuốc cản quang.
• Máy X-quang sẽ chụp liên tục để ghi nhận đường đi của thuốc trong buồng tử cung và vòi trứng.
• Toàn bộ quá trình thường kéo dài từ 10 đến 20 phút.

Sau khi chụp, bệnh nhân có thể nghỉ ngơi tại chỗ từ 15–30 phút rồi ra về. Một số người có thể cảm thấy hơi đau hoặc ra chút dịch âm đạo trong 1–2 ngày sau đó.

Những điều cần chuẩn bị trước khi chụp

Để đảm bảo kết quả chính xác và hạn chế rủi ro, bạn cần lưu ý một số điều sau trước khi thực hiện chụp tử cung vòi trứng:

• Nên thực hiện sau khi hết kinh và chưa quan hệ tình dục trở lại.
• Không bị viêm âm đạo hoặc các bệnh phụ khoa cấp tính.
• Không mang thai tại thời điểm thực hiện.
• Cần thông báo với bác sĩ nếu bạn có tiền sử dị ứng thuốc cản quang.
• Nhịn ăn từ 4–6 giờ trước khi thực hiện thủ thuật nếu có chỉ định từ bác sĩ.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê kháng sinh hoặc thuốc giảm đau trước thủ thuật để hạn chế phản ứng viêm hoặc khó chịu.

Ưu điểm và hạn chế của phương pháp chụp tử cung vòi trứng

Chụp tử cung vòi trứng là kỹ thuật thường dùng trong chẩn đoán vô sinh nữ. Phương pháp này được đánh giá là khá an toàn, hiệu quả và chi phí hợp lý.

Ưu điểm nổi bật:

• Giúp phát hiện tắc vòi trứng, nguyên nhân phổ biến gây vô sinh.
• Đánh giá hình dạng, kích thước và bất thường trong buồng tử cung.
• Có thể hỗ trợ mở nhẹ vòi trứng bị dính nhờ áp lực thuốc cản quang.
• Thủ thuật nhanh, ít xâm lấn, không cần gây mê toàn thân.

Hạn chế cần lưu ý:

• Không đánh giá trực tiếp buồng trứng, chỉ nhận định gián tiếp qua hình ảnh vòi trứng.
• Có thể gây đau bụng dưới, nhất là khi vòi trứng bị tắc.
• Nguy cơ nhiễm trùng nhẹ, dị ứng thuốc cản quang nếu không theo dõi tốt.
• Không áp dụng cho người đang mang thai hoặc bị viêm vùng chậu cấp.

Chụp X-quang buồng trứng có ảnh hưởng gì đến khả năng sinh sản?

Một trong những lo lắng lớn nhất của người bệnh là liệu chụp X-quang buồng trứng hay tử cung vòi trứng có gây ảnh hưởng đến khả năng mang thai sau này. Thực tế, nếu được thực hiện đúng kỹ thuật và trong điều kiện an toàn, phương pháp này không làm ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng sinh sản. Ngược lại, có nhiều trường hợp chị em mang thai ngay sau khi chụp do vòi trứng được thông nhờ áp lực thuốc cản quang nhẹ.

Tuy nhiên, việc thực hiện cần được bác sĩ chuyên khoa chỉ định rõ ràng và thực hiện tại cơ sở y tế uy tín để hạn chế rủi ro.

So sánh chụp X-quang buồng trứng với siêu âm đầu dò và MRI

Trong thực hành lâm sàng, chụp tử cung vòi trứng thường được so sánh với các phương pháp khác như siêu âm đầu dò và chụp cộng hưởng từ (MRI). Mỗi phương pháp có ưu điểm riêng, tùy vào mục đích chẩn đoán và thể trạng bệnh nhân.

• Siêu âm đầu dò: Phổ biến, không xâm lấn, giúp phát hiện u nang buồng trứng, polyp, u xơ tử cung. Tuy nhiên không đánh giá được chức năng vòi trứng.
• MRI: Cung cấp hình ảnh sắc nét, chi tiết cao, đặc biệt hữu ích với nghi ngờ lạc nội mạc tử cung hay u ác tính. Tuy nhiên, chi phí cao và không phải cơ sở nào cũng có máy móc phù hợp.
• Chụp X-quang tử cung vòi trứng: Giá thành hợp lý, chẩn đoán chính xác tắc vòi trứng, hỗ trợ đánh giá vô sinh nguyên phát hoặc thứ phát.

Chụp X-quang buồng trứng thực chất là kỹ thuật chụp tử cung vòi trứng, phương pháp chẩn đoán hình ảnh quan trọng trong đánh giá vô sinh và các bất thường phụ khoa. Phương pháp này giúp phát hiện sớm những vấn đề như tắc vòi trứng, dính buồng tử cung, từ đó hỗ trợ bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Nếu bạn đang có kế hoạch sinh con hoặc có các dấu hiệu bất thường, hãy chủ động thăm khám và trao đổi với bác sĩ để được chỉ định thực hiện kỹ thuật này đúng thời điểm, đúng mục đích.