Siêu âm đầu dò: Phương pháp chẩn đoán hiệu quả trong sản phụ khoa và tiết niệu

Siêu âm đầu dò là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh sử dụng sóng siêu âm với đầu dò đưa vào cơ thể, giúp bác sĩ quan sát rõ cấu trúc bên trong cơ thể như tử cung, buồng trứng, tuyến tiền liệt... Vậy siêu âm đầu dò là gì? Ưu nhược điểm của phương pháp siêu âm đầu dò ra sao? Quy trình siêu âm đầu dò diễn ra như thế nào và khi siêu âm đầu dò cần lưu ý những gì? Tất cả sẽ được Tiêm chủng Long Châu bật mí ngay trong bài viết sức khỏe hôm nay.

Siêu âm đầu dò là gì? 

Siêu âm đầu dò là gì? Siêu âm đầu dò là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh sử dụng đầu dò nhỏ, được đưa vào âm đạo (ở nữ giới) hoặc trực tràng (ở nam giới) để thu nhận hình ảnh chi tiết từ các cơ quan nội tạng bên trong. Phương pháp này đặc biệt hữu ích trong việc quan sát các cấu trúc vùng chậu như tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng ở nữ giới hoặc tuyến tiền liệt ở nam giới.

Phương pháp siêu âm đầu dò hoạt động dựa trên sóng siêu âm tần số cao. Khi đầu dò phát ra sóng âm, chúng sẽ phản xạ lại khi gặp các mô hoặc cơ quan trong cơ thể, tạo ra hình ảnh chi tiết trên màn hình. Phương pháp này không sử dụng tia X, không gây đau và hoàn toàn không độc hại, đảm bảo an toàn cho người thực hiện.

Siêu âm đầu dò được chia thành hai loại chính dựa trên đối tượng và mục đích sử dụng:

• Siêu âm đầu dò âm đạo: Áp dụng cho phụ nữ, thường được sử dụng để kiểm tra các cơ quan sinh sản như tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng hoặc phát hiện thai sớm.
• Siêu âm đầu dò trực tràng: Chủ yếu dùng để đánh giá tuyến tiền liệt, phát hiện các bất thường như viêm, u lành hoặc phì đại tuyến tiền liệt.

Siêu âm đầu dò được chỉ định trong nhiều trường hợp khác nhau, tùy thuộc vào giới tính và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Vậy siêu âm đầu dò để làm gì hay siêu âm đầu dò phát hiện bệnh gì?

• Đối với nữ giới: Phương pháp này thường được sử dụng để đánh giá các vấn đề như rối loạn kinh nguyệt, đau vùng chậu không rõ nguyên nhân, nghi ngờ u xơ tử cung, u nang buồng trứng hoặc kiểm tra thai sớm trong 6 tuần đầu thai kỳ. Ngoài ra, siêu âm đầu dò còn hỗ trợ trong các ca thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) để theo dõi sự phát triển của nang trứng và niêm mạc tử cung.
• Đối với nam giới: Siêu âm đầu dò trực tràng thường được chỉ định để tầm soát viêm tuyến tiền liệt, kiểm tra tình trạng phì đại tuyến tiền liệt hoặc nghi ngờ các khối u lành hoặc ác tính.

Việc thực hiện siêu âm đầu dò thường được bác sĩ khuyến nghị khi cần hình ảnh chi tiết hơn so với siêu âm qua thành bụng, đặc biệt trong các trường hợp cần chẩn đoán nhanh và chính xác.

Ưu điểm và nhược điểm của siêu âm đầu dò

Tương tự như các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác, phương pháp siêu âm đầu dò cũng có những ưu và nhược điểm nhất định.

Ưu điểm nổi bật

Siêu âm đầu dò mang lại nhiều lợi ích vượt trội so với các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác, bao gồm:

• Hình ảnh rõ nét: Do đầu dò được đặt gần các cơ quan cần khảo sát, hình ảnh thu được từ siêu âm đầu dò có độ phân giải cao, giúp phát hiện các bất thường nhỏ mà siêu âm qua thành bụng có thể bỏ sót.
• Phát hiện sớm bất thường: Phương pháp này cho phép bác sĩ phát hiện sớm các vấn đề như u nang buồng trứng, u xơ tử cung hoặc các dấu hiệu bất thường ở tuyến tiền liệt, từ đó hỗ trợ điều trị kịp thời.
• Thực hiện nhanh chóng, ít khó chịu: Quá trình siêu âm thường chỉ kéo dài 10 – 15 phút và không gây đau đớn. Đầu dò được bôi gel y tế và bọc bao cao su sạch, giúp giảm tối đa cảm giác khó chịu.

Nhược điểm 

Mặc dù có nhiều ưu điểm song siêu âm đầu dò cũng tồn tại một số hạn chế mà người bệnh cần biết, đó là:

• Cảm giác khó chịu nhẹ: Một số người, đặc biệt là những người lần đầu thực hiện, có thể cảm thấy hơi khó chịu khi đầu dò được đưa vào âm đạo hoặc trực tràng. Tuy nhiên, cảm giác này thường biến mất ngay sau khi kết thúc.
• Hạn chế đối tượng sử dụng: Phương pháp này không được khuyến cáo cho phụ nữ chưa từng quan hệ tình dục (trừ trường hợp siêu âm trực tràng).
• Không thay thế các phương pháp chuyên sâu: Trong một số trường hợp cần khảo sát diện rộng hoặc đánh giá chi tiết hơn, siêu âm đầu dò không thể thay thế các kỹ thuật như chụp MRI hoặc chụp CT cắt lớp.

Quy trình siêu âm đầu dò: Cần chuẩn bị gì và diễn ra thế nào?

Về cơ bản, quy trình siêu âm đầu dò sẽ diễn ra như sau:

Chuẩn bị gì trước khi siêu âm

Để đảm bảo quá trình siêu âm đầu dò diễn ra thuận lợi, người bệnh cần lưu ý một số điều sau:

• Đối với nữ giới: Nên đi tiểu trước khi siêu âm để bàng quang rỗng, giúp hình ảnh tử cung và buồng trứng rõ nét hơn. Ngoài ra, nên mặc quần áo rộng rãi, dễ thay đổi để cảm thấy thoải mái trong suốt quá trình.
• Đối với nam giới: Nếu siêu âm tuyến tiền liệt qua trực tràng, bác sĩ có thể yêu cầu nhịn tiểu trước khi thực hiện để bàng quang đầy, hỗ trợ việc quan sát tuyến tiền liệt.

Người bệnh cũng nên trao đổi với bác sĩ về tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh lý hoặc bất kỳ lo lắng nào để được tư vấn kỹ lưỡng trước khi tiến hành.

Quy trình thực hiện

Quy trình siêu âm đầu dò thường diễn ra nhanh chóng và đơn giản, được thực hiện bởi bác sĩ có chuyên môn cao để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Các bước trong quy trình thực hiện siêu âm đầu dò như sau:

• Chuẩn bị: Người bệnh sẽ được yêu cầu nằm ngửa (đối với nữ giới) hoặc nghiêng người (đối với nam giới) trên bàn khám. Đầu dò siêu âm sẽ được bọc bao cao su y tế sạch và bôi một lớp gel y tế để giảm ma sát và tăng chất lượng hình ảnh.
• Thực hiện: Bác sĩ nhẹ nhàng đưa đầu dò vào âm đạo (đối với nữ) hoặc trực tràng (đối với nam) khoảng vài cm. Trong quá trình này, người bệnh có thể cảm thấy áp lực nhẹ nhưng không đau.
• Thu nhận hình ảnh: Bác sĩ sẽ di chuyển đầu dò để thu nhận hình ảnh từ các góc độ khác nhau. Toàn bộ quá trình thường kéo dài từ 10 – 15 phút, tùy thuộc vào mục đích chẩn đoán.
• Kết thúc: Sau khi hoàn tất, đầu dò được rút ra và người bệnh có thể trở lại hoạt động bình thường ngay lập tức.

Những điều cần lưu ý sau khi siêu âm đầu dò

Sau khi thực hiện siêu âm đầu dò, người bệnh thường không cần nghỉ ngơi hoặc kiêng cữ đặc biệt. Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau đây: 

• Một số người có thể cảm thấy hơi khó chịu ở vùng kín sau siêu âm nhưng tình trạng này thường biến mất trong vài giờ và không ảnh hưởng lâu dài.
• Nếu xuất hiện các dấu hiệu như chảy máu âm đạo, đau bụng dữ dội hoặc sốt sau siêu âm, người bệnh cần liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra.
• Nếu siêu âm phát hiện bất thường hoặc cần theo dõi thêm, bác sĩ sẽ hướng dẫn lịch tái khám cụ thể. Điều này đặc biệt quan trọng trong các trường hợp như theo dõi thai kỳ sớm hoặc đánh giá các khối u.

Siêu âm đầu dò là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiệu quả, chính xác và ít xâm lấn. Phương pháp này đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện và theo dõi các bệnh lý sản phụ khoa ở nữ giới cũng như tiết niệu ở nam giới. Mặc dù có một số hạn chế nhưng với công nghệ hiện đại và đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao, người bệnh hoàn toàn có thể yên tâm khi thực hiện. Để bảo vệ sức khỏe sinh sản và tiết niệu, hãy chủ động kiểm tra định kỳ và tham khảo ý kiến bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Cảm ơn quý vị đã dành thời gian đón đọc bài viết hôm nay của Tiêm chủng Long Châu.