Biến chứng viêm phổi ở thai phụ: Những biến chứng không thể chủ quan

Viêm phổi là bệnh lý nhiễm trùng đường hô hấp dưới khá phổ biến, nhưng ở phụ nữ mang thai, bệnh này đặc biệt nguy hiểm. Trong thai kỳ, cơ thể người mẹ có nhiều thay đổi lớn về miễn dịch, hô hấp, tuần hoàn, khiến nguy cơ mắc viêm phổi cao hơn, đồng thời diễn biến bệnh cũng dễ nặng và biến chứng phức tạp hơn nhiều so với người không mang thai. Vậy biến chứng viêm phổi ở thai phụ là gì?

Vì sao viêm phổi ở thai phụ nguy hiểm hơn bình thường?

Trong thai kỳ, hệ miễn dịch của mẹ suy giảm để cơ thể không đào thải thai nhi, nhưng điều này đồng thời khiến mẹ dễ bị vi khuẩn, virus tấn công, gây các bệnh lý hô hấp. Sự phát triển của thai nhi làm tử cung lớn dần, đẩy cơ hoành lên cao, khiến dung tích phổi giảm, mẹ thở nông, giảm khả năng thải đờm, dịch tiết ứ đọng trong phổi. 

Ngoài ra, nội tiết tố progesterone tăng cao làm phù nề niêm mạc đường thở, tăng nguy cơ viêm nhiễm. Những yếu tố này khiến thai phụ không chỉ dễ mắc viêm phổi hơn, mà còn có nguy cơ diễn biến nặng, dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.

Biến chứng viêm phổi ở thai phụ

Đối với thai phụ

Khi không được điều trị kịp thời, viêm phổi ở thai phụ có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng cho người mẹ:

• Suy hô hấp cấp: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất, xảy ra khi phổi không còn đảm bảo được chức năng trao đổi khí, khiến lượng oxy máu giảm xuống mức đe dọa tính mạng. Thai phụ sẽ có biểu hiện thở nhanh, tím tái môi và đầu chi, lơ mơ hoặc mất ý thức. Nếu không can thiệp kịp thời, mẹ có thể tử vong chỉ trong vài giờ.
• Nhiễm trùng huyết: Vi khuẩn gây viêm phổi có thể xâm nhập máu, lan rộng khắp cơ thể, dẫn đến nhiễm trùng huyết. Đây là tình trạng sốc nhiễm trùng với rối loạn huyết động, tổn thương đa cơ quan, nguy cơ tử vong rất cao.
• Suy đa cơ quan: Từ nhiễm trùng huyết, các cơ quan như thận, gan, tim có thể suy giảm chức năng, gây rối loạn đông máu, toan chuyển hóa, tụt huyết áp kéo dài. Tình trạng này rất khó kiểm soát, tỉ lệ tử vong lên tới 50 - 60%.
• Sinh non: Tình trạng viêm phổi nặng kèm sốt cao, khó thở có thể kích thích tử cung co bóp sớm, làm tăng nguy cơ chuyển dạ trước 37 tuần. Trẻ sinh non thường nhẹ cân, chưa hoàn thiện chức năng hô hấp, dễ bị suy hô hấp sau sinh.
• Tiền sản giật: Viêm phổi do một số tác nhân như virus cúm A/H1N1 có thể làm tăng nguy cơ tiền sản giật ở thai phụ. Đây là tình trạng huyết áp tăng cao, protein niệu, phù, có thể tiến triển thành sản giật (co giật) đe dọa tính mạng cả mẹ và thai nhi.

Đối với thai nhi

Không chỉ gây nguy hiểm cho mẹ, viêm phổi ở thai phụ còn ảnh hưởng trực tiếp đến thai nhi theo nhiều cách:

• Thiếu oxy, suy thai: Viêm phổi làm giảm trao đổi oxy ở phổi mẹ, dẫn đến lượng oxy cung cấp qua nhau thai giảm. Thai nhi bị thiếu oxy mạn tính có thể suy dinh dưỡng trong tử cung, chậm phát triển, tim thai bất thường, thậm chí thai chết lưu.
• Sảy thai: Trong giai đoạn thai kỳ sớm, nếu viêm phổi diễn tiến nặng, mẹ sốt cao kéo dài, rối loạn miễn dịch, nguy cơ sảy thai tăng đáng kể.
• Thai chết lưu: Khi viêm phổi gây suy hô hấp nặng ở mẹ, thai nhi có thể không chịu đựng được tình trạng thiếu oxy kéo dài, dẫn đến tử vong trong buồng tử cung.
• Sinh non, trẻ nhẹ cân: Viêm phổi làm tăng nguy cơ sinh non trước 37 tuần, trẻ sinh ra nhẹ cân, sức đề kháng kém, dễ mắc các bệnh lý hô hấp, tiêu hóa, nhiễm trùng sau sinh.

Những tác nhân viêm phổi đặc biệt nguy hiểm với thai phụ

Một số tác nhân gây viêm phổi được ghi nhận là đặc biệt nguy hiểm ở thai phụ, dễ gây biến chứng nặng:

• Virus cúm A (H1N1, H5N1): Không chỉ gây viêm phổi cấp tính, cúm còn làm tăng nguy cơ tiền sản giật, sinh non, tử vong mẹ - thai.
• Vi khuẩn Streptococcus pneumoniae: Tác nhân hàng đầu gây viêm phổi cộng đồng, có thể gây nhiễm trùng huyết nặng ở thai phụ.
• Virus SARS-CoV-2 (COVID-19): Gây viêm phổi nặng, suy hô hấp, tăng nguy cơ sinh non, thai chết lưu.
• Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae: Gây viêm phổi không điển hình, triệu chứng kéo dài, dễ bị bỏ sót chẩn đoán, để lại biến chứng mạn tính.

Cách phòng ngừa viêm phổi cho thai phụ

Viêm phổi là bệnh dễ lây lan và để lại biến chứng nguy hiểm. Phòng ngừa viêm phổi cho phụ nữ mang thai là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi. Để phòng ngừa viêm phổi hiệu quả trong thai kỳ, mẹ bầu cần chủ động thực hiện nhiều biện pháp song song. 

Trước hết, tiêm phòng cúm và phế cầu đầy đủ theo hướng dẫn của bác sĩ sản khoa giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc viêm phổi nặng. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu là địa chỉ tiêm chủng uy tín, chất lượng cao, được nhiều mẹ bầu và gia đình tin tưởng lựa chọn. Với đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, cơ sở vật chất hiện đại, Tiêm chủng Long Châu cung cấp đa dạng các loại vắc xin cần thiết cho phụ nữ mang thai, đảm bảo nguồn gốc, chất lượng, quy trình bảo quản đúng tiêu chuẩn. Thai phụ cũng nên hạn chế đến nơi đông người, đặc biệt trong mùa lạnh hoặc khi dịch bệnh hô hấp bùng phát, bởi môi trường đông đúc dễ làm tăng nguy cơ lây nhiễm các tác nhân gây bệnh.

Vệ sinh cá nhân là bước không thể bỏ qua, mẹ bầu cần rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn, giữ vệ sinh răng miệng, súc họng bằng nước muối sinh lý hàng ngày để giảm vi khuẩn, virus tồn tại ở vùng hầu họng. Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ, ngực trong những ngày thời tiết thay đổi thất thường hoặc khi đi ra ngoài cũng giúp giảm nguy cơ cảm lạnh dẫn tới viêm phổi.

Chế độ dinh dưỡng hợp lý đóng vai trò quan trọng, mẹ nên ăn đa dạng các nhóm chất, bổ sung đủ vitamin A, C, E và các khoáng chất để nâng cao miễn dịch. Bên cạnh đó, duy trì môi trường sống sạch sẽ, thoáng khí, tránh bụi, nấm mốc và khói thuốc lá giúp hạn chế tối đa các tác nhân gây viêm đường hô hấp. Cuối cùng, mẹ bầu nên khám thai định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu nhiễm trùng, được bác sĩ tư vấn, điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi.

Hy vọng thông qua bài viết này bạn đã hiểu rõ biến chứng viêm phổi ở thai phụ. Viêm phổi ở thai phụ không chỉ gây ảnh hưởng nặng nề cho sức khỏe người mẹ mà còn đe dọa sự sống của thai nhi với nhiều biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp, sinh non, sảy thai, thai chết lưu. Thai phụ cần chủ động tiêm phòng, chăm sóc sức khỏe tốt, tuân thủ lịch khám thai để có một thai kỳ an toàn, khỏe mạnh.