Biến chứng tán sỏi nội soi ngược dòng thường gặp và cách phòng tránh hiệu quả

Tán sỏi nội soi ngược dòng (URS – Ureterorenoscopy) là một bước tiến lớn trong điều trị sỏi tiết niệu, giúp bệnh nhân tránh mổ mở, giảm đau đớn và rút ngắn thời gian nằm viện. Dù là một phương pháp hiện đại, URS vẫn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng tán sỏi nội soi ngược dòng như chảy máu, nhiễm trùng, hoặc tổn thương niệu quản. Việc hiểu rõ các biến chứng này, nhận biết sớm triệu chứng và biết cách phòng tránh là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn và cải thiện kết quả điều trị. 

Các biến chứng tán sỏi nội soi ngược dòng phổ biến

Tán sỏi nội soi ngược dòng, dù ít xâm lấn, vẫn có thể gây ra một số biến chứng. Dưới đây là các biến chứng phổ biến, nguyên nhân và triệu chứng khởi đầu:

• Xuất huyết: Tiểu máu nhẹ (nước tiểu hồng nhạt) là hiện tượng thường gặp sau URS, do ống nội soi cọ xát vào niêm mạc niệu quản. Tuy nhiên, nếu nước tiểu có máu đỏ tươi hoặc cục máu đông kéo dài, có thể do tổn thương niệu quản hoặc thủng mạch máu trong quá trình tán sỏi. Triệu chứng đi kèm thường là đau quặn thận hoặc khó chịu khi tiểu.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Đây là biến chứng tán sỏi nội soi ngược dòng phổ biến. Nguyên nhân chủ yếu do vi khuẩn từ sỏi vỡ ra hoặc môi trường không vô khuẩn trong quá trình thực hiện. Triệu chứng bao gồm sốt cao (>38°C), rét run, tiểu buốt, hoặc nước tiểu đục. Nếu không xử lý kịp thời, nhiễm trùng có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết nguy hiểm.
• Tổn thương niệu quản: Tổn thương như xước, thủng hoặc rách niệu quản có thể xảy ra do thao tác thô bạo hoặc sỏi có cạnh sắc. Bệnh nhân có thể cảm thấy đau dữ dội vùng hông lưng, tiểu máu hoặc giảm lượng nước tiểu.
• Hẹp niệu quản thứ phát: Sau URS, mô sẹo hình thành ở niệu quản có thể gây hẹp, khiến nước tiểu khó lưu thông. Triệu chứng bao gồm đau quặn thận, giảm lượng nước tiểu hoặc không tiểu được.
• Các biến chứng khác: Đau sau thủ thuật, sót sỏi, hoặc phản ứng với thuốc gây mê (như khó thở) cũng có thể xảy ra, nhưng ít phổ biến hơn. Sỏi vụn còn sót lại có thể gây tắc nghẽn, dẫn đến đau hoặc nhiễm trùng tái phát.

Dấu hiệu nhận biết biến chứng tán sỏi nội soi ngược dòng

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu biến chứng sau URS là yếu tố quan trọng để xử lý hiệu quả. Dưới đây là các triệu chứng cần chú ý và hướng dẫn ban đầu:

• Sốt cao, rét run: Đây là dấu hiệu nghi ngờ nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc thậm chí nhiễm trùng huyết. Nếu thân nhiệt trên 38°C kéo dài hơn 6 giờ, bệnh nhân cần liên hệ bác sĩ ngay.
• Tiểu ra máu đậm hoặc kéo dài: Tiểu máu nhẹ thường tự hết sau 1 - 2 ngày, nhưng nếu nước tiểu đỏ tươi, có cục máu đông, hoặc kéo dài trên 3 ngày, có thể do xuất huyết hoặc tổn thương niệu quản. Bệnh nhân nên nghỉ ngơi, uống nhiều nước và liên hệ bác sĩ để siêu âm kiểm tra.
• Đau dữ dội hoặc không tiểu được: Đau quặn thận, đau lan xuống bẹn hoặc không tiểu được có thể do hẹp niệu quản, tắc nghẽn do sỏi vụn hoặc tổn thương. Cần đến cơ sở y tế ngay để chụp CT hoặc siêu âm xác định nguyên nhân.
• Hướng xử lý ban đầu: Uống đủ nước (2 - 3 lít/ngày) để hỗ trợ đào thải sỏi vụn, nghỉ ngơi, và theo dõi thân nhiệt, màu sắc nước tiểu. Nếu xuất hiện sốt cao, đau không kiểm soát được bằng thuốc giảm đau thông thường, hoặc tiểu máu nhiều, cần nhập viện ngay để xử lý. Theo dõi sát sao trong 3 - 5 ngày sau URS là cần thiết để phát hiện sớm biến chứng.

Cách phòng tránh biến chứng hiệu quả

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ biến chứng tán sỏi nội soi ngược dòng, bao gồm:

• Kích thước và vị trí sỏi: Sỏi lớn (>10 mm) hoặc nằm ở vị trí khó tiếp cận (gần niệu quản) làm tăng nguy cơ tổn thương hoặc sót sỏi. Theo nghiên cứu của AUA, sỏi >20 mm có tỷ lệ biến chứng cao hơn 20% so với sỏi nhỏ.
• Nhiễm trùng tái phát hoặc bệnh lý nền: Bệnh nhân có tiền sử nhiễm trùng niệu, tiểu đường, hoặc suy thận dễ bị biến chứng như nhiễm trùng huyết.
• Kỹ thuật và thiết bị: Thiếu kinh nghiệm của bác sĩ hoặc sử dụng thiết bị không đạt chuẩn có thể gây tổn thương niệu quản hoặc nhiễm trùng.

Để phòng tránh biến chứng, cần thực hiện các biện pháp sau:

• Sàng lọc trước can thiệp: Thực hiện siêu âm, CT scan, xét nghiệm nước tiểu để đánh giá kích thước sỏi, vị trí và tình trạng nhiễm trùng.
• Lựa chọn bác sĩ và cơ sở y tế: Ưu tiên bệnh viện uy tín với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao và thiết bị hiện đại.
• Theo dõi sau tán sỏi: Siêu âm kiểm tra sau 3 - 5 ngày, cấy nước tiểu để phát hiện sớm nhiễm trùng. Bệnh nhân cần báo ngay các triệu chứng bất thường như sốt, tiểu máu, hoặc đau dữ dội.
• Uống đủ nước: Người bệnh nên uống đủ nước (2,5 - 3 lít/ngày), không nhịn tiểu, và tuân thủ dùng thuốc theo chỉ định. 

Lợi ích khi chủ động phòng tránh biến chứng

Chủ động phòng tránh biến chứng tán sỏi nội soi ngược dòng mang lại nhiều lợi ích thiết thực:

• Rút ngắn thời gian nằm viện: Theo dõi sát và xử lý sớm giúp bệnh nhân xuất viện trong 1 - 3 ngày, thay vì kéo dài do biến chứng như nhiễm trùng hoặc hẹp niệu quản.
• Cải thiện chất lượng sống: Giảm đau, ít biến chứng giúp bệnh nhân nhanh chóng trở lại sinh hoạt bình thường.
• Giảm nguy cơ can thiệp thêm: Phòng tránh hiệu quả giúp giảm tỷ lệ phải đặt stent niệu quản lâu dài hoặc chuyển sang mổ mở (dưới 1% trường hợp nếu tuân thủ quy trình chuẩn).
• Bảo vệ chức năng thận: Phát hiện và xử lý sớm biến chứng như tắc nghẽn hoặc nhiễm trùng giúp bảo tồn chức năng thận, tránh suy thận mạn.

Tán sỏi nội soi ngược dòng là phương pháp hiện đại, hiệu quả trong điều trị sỏi tiết niệu, nhưng các biến chứng như nhiễm trùng, tiểu máu, hay tổn thương niệu quản vẫn có thể xảy ra. Với sự theo dõi sát sao, nhiều bệnh nhân đã hồi phục nhanh chóng, trở lại cuộc sống bình thường chỉ sau vài ngày. Nếu bạn hoặc người thân chuẩn bị tán sỏi nội soi, đừng ngần ngại trao đổi với bác sĩ về các biện pháp phòng tránh biến chứng, và luôn theo dõi sát sao sau điều trị.

Để bảo vệ sức khỏe toàn diện, đặc biệt là phòng ngừa các bệnh lý nhiễm trùng có thể ảnh hưởng đến quá trình hồi phục sau tán sỏi, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp các gói tiêm chủng chất lượng cao, phù hợp với mọi lứa tuổi. Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, cơ sở vật chất hiện đại, và dịch vụ tận tâm, chúng tôi cam kết mang đến sự an tâm cho bạn và gia đình. Hãy liên hệ ngay để được tư vấn và đặt lịch tiêm chủng, đảm bảo sức khỏe lâu dài và phòng tránh các nguy cơ bệnh lý không mong muốn.