Bị dơi cắn có sao không? Xử trí đúng cách khi bị dơi cắn

Dơi là loài động vật hoang dã, thường sống ở hang động, rừng hoặc đôi khi xuất hiện gần khu dân cư. Dù nhỏ bé, dơi có thể mang virus dại và các tác nhân gây bệnh khác, khiến việc bị cắn trở thành mối quan ngại nghiêm trọng. Hiểu rõ bị dơi cắn có sao không và cách xử trí đúng cách là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng trước các nguy cơ như bệnh dại hoặc nhiễm trùng. 

Bị dơi cắn có sao không?

Câu hỏi “Bị dơi cắn có sao không?” cần được trả lời dựa trên đánh giá các nguy cơ sức khỏe cụ thể. Việc hiểu rõ các rủi ro giúp người bệnh có hướng xử trí kịp thời và giảm thiểu biến chứng nguy hiểm. Dơi là loài động vật hoang dã có khả năng mang nhiều mầm bệnh nguy hiểm, trong đó đặc biệt quan trọng là virus gây bệnh dại. 

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), dơi được xem là nguồn lây chính virus dại cho người tại nhiều khu vực trên thế giới, đặc biệt ở châu Mỹ (WHO, Rabies Fact Sheet, 2023). Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cũng cảnh báo rằng tại Hoa Kỳ, dơi là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh dại ở người (CDC, Rabies and Bats, 2023). Bệnh dại gần như luôn gây tử vong nếu người bị phơi nhiễm không được điều trị dự phòng kịp thời.

Ngoài ra, dơi còn có thể là nguồn lây truyền các tác nhân khác, như vi nấm Histoplasma capsulatum qua phân và dịch tiết, gây bệnh nấm phổi (histoplasmosis). Vì vậy, nếu bị dơi cắn hoặc tiếp xúc gần, người bệnh cần lập tức rửa kỹ vết thương bằng xà phòng và nước trong ít nhất 15 phút, sát trùng bằng dung dịch cồn hoặc iod, và nhanh chóng đến cơ sở y tế để được tư vấn và chỉ định tiêm phòng dại (vắc xin và huyết thanh kháng dại nếu cần thiết). WHO nhấn mạnh rằng xử trí sớm là biện pháp duy nhất để ngăn ngừa bệnh dại sau phơi nhiễm.

Xử trí đúng cách khi bị dơi cắn

Mức độ nguy hiểm khi bị dơi cắn phụ thuộc rất lớn vào cách xử lý ban đầu. Xử trí đúng và nhanh chóng không chỉ giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng mà còn hạn chế rủi ro mắc bệnh dại - một căn bệnh có tỷ lệ tử vong gần 100% nếu phát bệnh lâm sàng. Dưới đây là các bước xử trí được khuyến cáo:

Sơ cứu tại chỗ:

• Rửa kỹ vết thương: Ngay lập tức rửa vết cắn dưới vòi nước chảy với xà phòng trong ít nhất 15 phút. Việc này giúp loại bỏ cơ học vi khuẩn và virus tiềm tàng, trong đó có virus dại nếu còn bám trên bề mặt da. Xà phòng có tác dụng phá vỡ cấu trúc lipid của virus, góp phần làm giảm nguy cơ lây nhiễm.
• Sát khuẩn kỹ lưỡng: Sau khi rửa sạch, dùng dung dịch sát khuẩn như povidone-iodine hoặc cồn 70% để làm sạch thêm vùng vết thương, đặc biệt nếu vết cắn có chảy máu, xây xát rộng hoặc sâu.

Lưu ý: Không băng kín vết thương ngay lập tức để tránh tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển trong môi trường yếm khí.

Đi khám y tế

• Đánh giá nguy cơ: Đến ngay cơ sở y tế trong vòng 24 - 48 giờ, tốt nhất là càng sớm càng tốt. Tại đây, bác sĩ sẽ đánh giá nguy cơ dựa trên tình trạng vết cắn (nông, sâu, vị trí), đặc điểm con dơi (hoang dã, có biểu hiện bất thường, sống trong vùng có dịch dại lưu hành).
• Báo cáo y tế: Người bệnh hoặc cơ sở y tế cần thông báo vụ việc cho trung tâm y tế dự phòng địa phương để hỗ trợ theo dõi tình hình dịch tễ, đặc biệt ở khu vực có dịch dại lưu hành hoặc nghi ngờ ổ dịch tiềm ẩn.

Tại cơ sở y tế, bác sĩ sẽ đánh giá mức độ nguy cơ và đưa ra chỉ định xử trí phù hợp. Thông thường, tất cả các trường hợp bị dơi cắn nghi ngờ đều được chỉ định tiêm vắc xin phòng dại để dự phòng bệnh dại - căn bệnh có tỷ lệ tử vong gần như tuyệt đối nếu đã khởi phát lâm sàng. Đối với các trường hợp có nguy cơ cao, chẳng hạn như vết cắn sâu, vị trí vết cắn ở vùng đầu, mặt, cổ, hoặc khi con dơi có biểu hiện nghi ngờ mắc bệnh dại (như hung hăng bất thường, liệt, tiết nhiều nước dãi), bác sĩ sẽ chỉ định tiêm bổ sung huyết thanh kháng dại nhằm tăng cường khả năng bảo vệ. Ngoài ra, nếu người bệnh chưa tiêm đủ liều vắc xin uốn ván trước đó, hoặc vết thương có nguy cơ cao nhiễm trùng, bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định tiêm phòng uốn ván để ngăn ngừa biến chứng.

Bị dơi cắn có cần tiêm vắc xin dại không? 

Dơi là một trong những vật chủ chính của virus dại tại nhiều khu vực trên thế giới. Virus dại có thể lây truyền qua nước bọt dơi khi cắn, liếm hoặc tiếp xúc với niêm mạc. Do đó, việc xác định đúng các tình huống cần tiêm phòng dại là vô cùng quan trọng để bảo vệ tính mạng.

Các trường hợp cần tiêm vắc xin dại

Việc xác định đúng các tình huống cần tiêm phòng dại sau phơi nhiễm với dơi là rất quan trọng để phòng ngừa bệnh dại, một căn bệnh nguy hiểm với tỷ lệ tử vong gần như tuyệt đối nếu phát bệnh. Dưới đây là những trường hợp cụ thể cần tiêm phòng dại theo khuyến cáo y tế:

• Bị dơi cắn hoặc trầy xước do dơi: Ngay cả khi vết cắn rất nhỏ, không rõ ràng hoặc khó quan sát bằng mắt thường, người bị cắn vẫn cần được xem xét tiêm phòng dại. Dơi có răng nanh nhỏ và sắc, đôi khi để lại vết thương không dễ nhận thấy nhưng vẫn đủ để virus xâm nhập.
• Tiếp xúc niêm mạc với nước bọt dơi: Nếu nước bọt của dơi tiếp xúc trực tiếp với niêm mạc (mắt, miệng, mũi) hoặc vết thương hở trên da, nguy cơ lây truyền virus dại vẫn tồn tại. Những trường hợp này cũng được xem là phơi nhiễm và cần tiêm phòng dại.
• Ngủ trong phòng có dơi xuất hiện: Nếu bạn tỉnh dậy và phát hiện dơi trong phòng ngủ, đặc biệt khi không thể chắc chắn rằng mình không bị cắn trong lúc ngủ, thì cần chủ động tiêm phòng dại. Đây là khuyến cáo của Centers for Disease Control and Prevention (CDC) vì dơi có thể cắn người khi ngủ mà không để lại dấu hiệu rõ ràng.

Quy trình tiêm phòng

Theo World Health Organization (WHO), phác đồ tiêm phòng dại sau phơi nhiễm tiêu chuẩn hiện nay bao gồm:

• Tiêm vắc xin phòng dại: Gồm 4 - 5 liều tiêm trong vòng 14 - 28 ngày, tùy thuộc vào phác đồ và hướng dẫn quốc gia.
• Tiêm huyết thanh kháng dại: Được chỉ định bổ sung ngay trong liều đầu tiên đối với những trường hợp nguy cơ cao, chẳng hạn như vết cắn sâu, vết thương ở vùng đầu, mặt, cổ, hoặc khi dơi có biểu hiện nghi ngờ mắc bệnh dại. Huyết thanh giúp trung hòa virus tại vị trí vết thương trước khi cơ thể sản sinh đủ kháng thể từ vắc xin.

Bị dơi cắn có sao không là mối quan ngại nghiêm trọng do nguy cơ lây bệnh dại, một căn bệnh gần như luôn gây tử vong khi phát bệnh. Ngoài ra, nguy cơ nhiễm trùng vết thương cũng cần được chú ý. Bị dơi cắn có cần tiêm vắc xin dại không thường được trả lời là có, đặc biệt ở khu vực có dịch dại lưu hành. Rửa sạch vết thương, sát trùng, và đến cơ sở y tế ngay để tiêm phòng dại hoặc uốn ván là các bước quan trọng để đảm bảo an toàn. Tránh tiếp xúc với dơi hoang dã, che chắn nhà ở và sử dụng đồ bảo hộ là cách hiệu quả để phòng ngừa. Không nên chủ quan, dù vết cắn nhỏ hoặc không rõ ràng, để bảo vệ sức khỏe trước các nguy cơ từ dơi.

Tiêm vắc xin phòng bệnh dại đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ tính mạng, giúp cơ thể tạo miễn dịch và phòng ngừa nguy cơ tử vong do virus dại gây ra. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp dịch vụ tiêm vắc xin dại với nguồn vắc xin chính hãng, bảo quản đạt chuẩn và quy trình tiêm chủng an toàn, khép kín. Khi tiêm chủng tại đây, khách hàng được đội ngũ y tế giàu kinh nghiệm tư vấn kỹ lưỡng, theo dõi sát sau tiêm, cùng hệ thống phòng tiêm hiện đại, sạch sẽ. Để đặt lịch tiêm và được hỗ trợ nhanh chóng, quý khách vui lòng liên hệ Trung tâm Tiêm chủng Long Châu qua số hotline miễn phí 18006928.