Bị chó cắn không chích ngừa có sao không? Nguy hiểm như thế nào?

Bệnh dại xuất hiện ở hầu hết các tỉnh thành tại Việt Nam, chủ yếu lây truyền từ chó nhà sang người. Khi đã lên cơn dại, cả người và vật nuôi đều không thể cứu chữa và dẫn đến tử vong. Tuy nhiên trong một số trường hợp nhẹ nhiều người thường lo ngại các tác dụng phụ lên thần kinh của vắc xin dại hơn là nguy cơ mắc bệnh. Vậy sau khi bị chó cắn cần làm gì? Bị chó cắn không chích ngừa có sao không? Hãy cùng Trung tâm Tiêm chủng Long Châu đi tìm câu trả lời trong bài viết dưới đây.

Tổng quan về bệnh dại

Bệnh dại là một bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm, gây ra bởi virus dại (Rabies virus) thuộc họ Rhabdoviridae. Các giai đoạn của bệnh dại:

• Tiền triệu chứng (1 - 4 ngày): Sợ hãi, đau đầu, sốt, mệt mỏi, tê và đau tại vết cắn.
• Giai đoạn viêm não (2 - 6 ngày): Mất ngủ, sợ nước, sợ gió, rối loạn thần kinh thực vật (tăng tiết nước bọt, giãn đồng tử, hạ huyết áp), có thể tử vong do liệt cơ hô hấp.

Bệnh biểu hiện với hai thể bệnh:

• Thể viêm não (80%): Sốt, đau đầu, bồn chồn, sợ nước, sợ gió, tăng tiết nước bọt, giãn đồng tử, tử vong nhanh chóng.
• Thể liệt (câm): Liệt từ tay, chân đến cơ hô hấp, gây rối loạn tiểu tiện, đại tiện và tử vong.

Thời gian ủ bệnh dại là giai đoạn từ khi nhiễm virus đến khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên, thường kéo dài từ 1 đến 3 tháng. Hiếm khi thời gian ủ bệnh ngắn dưới 9 ngày hoặc dài hơn 1 năm, nhưng có trường hợp chỉ 4 ngày hoặc kéo dài tới 6 năm. Thời gian này phụ thuộc vào vị trí, mức độ vết thương và lượng virus xâm nhập.

Khi triệu chứng xuất hiện, tử vong thường xảy ra trong vòng 2 - 10 ngày. Hầu như không có cơ hội sống sót ngay cả khi được chăm sóc đặc biệt.

Bị chó cắn không chích ngừa có sao không?

Không tiêm phòng sau khi bị chó cắn có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Ngay sau khi bị cắn, cần rửa sạch vết thương và tiêm vắc xin, huyết thanh kháng dại để bảo vệ tính mạng. Dù vết thương chỉ trầy xước hay chảy ít máu, người bệnh cũng không nên chủ quan mà phải nhanh chóng khử khuẩn và đến cơ sở y tế gần nhất để tiêm phòng.

Thời gian từ khi bị chó cắn đến khi phát bệnh gọi là thời kỳ ủ bệnh. Đây là khoảng thời gian quan trọng để tiêm vắc xin, giúp ngăn chặn nguy cơ tử vong.

Trường hợp cần chích ngừa dại khi bị chó cắn

Bên cạnh đó bạn cũng cần lưu ý một số trường hợp cần tiêm phòng ngay:

• Nếu con vật có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh dại hoặc đang trong cơn dại, cần tiêm vắc xin ngay mà không cần chờ kết quả xét nghiệm.
• Những vết cắn ở vị trí nhạy cảm hoặc gần hệ thần kinh trung ương như đầu, mặt, cổ, đầu ngón tay hoặc bộ phận sinh dục, dù chỉ bị xây xát nhẹ, cũng phải tiêm phòng ngay.
• Trường hợp vết cắn sâu, có nhiều vết thương nguy hiểm hoặc không thể theo dõi con vật, cần tiêm vắc xin ngay lập tức.

Để đảm bảo an toàn, nên tiêm phòng dại càng sớm càng tốt, ngay cả khi chưa xác định được con vật có mắc bệnh dại hay không.

Trường hợp không cần tiêm phòng

Khi bị súc vật nghi ngờ mắc bệnh dại cắn, nguy cơ lây nhiễm virus dại là rất cao, đặc biệt nếu không có biện pháp xử lý kịp thời. Để giảm thiểu rủi ro và bảo vệ sức khỏe, người bị cắn cần thực hiện ngay các bước sơ cứu và phòng ngừa cần thiết. Những biện pháp này không chỉ giúp hạn chế sự xâm nhập của virus vào cơ thể mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định hiệu quả điều trị sau này. Dưới đây là các bước quan trọng cần thực hiện khi bị súc vật nghi dại cắn:

• Xử lý vết thương ngay lập tức: Rửa sạch vết thương bằng xà phòng và nước sạch. Sát trùng bằng cồn hoặc dung dịch sát khuẩn.
• Đến cơ sở y tế gần nhất: Bác sĩ sẽ khám sàng lọc và đánh giá vết thương và xác định tình trạng con vật cắn người. Từ đó quyết định có cần tiêm vắc xin phòng dại hay không.

• Chỉ có thể trì hoãn tiêm vắc xin khi con vật đã được tiêm phòng đầy đủ, có giấy chứng nhận hợp lệ và vẫn khỏe mạnh sau 15 ngày theo dõi. Nếu không chắc chắn, cần tiêm vắc xin ngay.

Để đảm bảo an toàn, bạn nên đến cơ sở y tế để được tư vấn cụ thể.

Nguy cơ khi bị chó cắn

Bệnh dại do virus dại gây ra, lây truyền chủ yếu từ động vật sang người qua nước bọt hoặc máu của động vật nhiễm bệnh. Khi virus xâm nhập vào hệ thần kinh và não bộ, người bệnh có thể gặp các triệu chứng nghiêm trọng như co giật, đau khi tiếp xúc với nước và suy giảm chức năng cơ bắp.

Mức độ nguy hiểm của vết cắn phụ thuộc vào kích thước và lực cắn của động vật, có thể gây trầy xước da, nhiễm trùng, mất máu hoặc nghiêm trọng nhất là lây nhiễm virus dại. Nếu không được xử lý kịp thời, bệnh có thể đe dọa tính mạng.

Khi virus dại đã lan đến não, nguy cơ tử vong là 100% do hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất là tiêm vắc xin và huyết thanh kháng dại càng sớm càng tốt, tốt nhất trong vòng 72 giờ sau khi bị cắn để đạt hiệu quả cao nhất.

Các phác đồ tiêm phòng dại sau phơi nhiễm (PEP) theo WHO

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo ba phác đồ tiêm phòng dại sau phơi nhiễm, áp dụng tùy theo tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và mức độ tổn thương do động vật cắn. Việc lựa chọn phác đồ phù hợp giúp tăng hiệu quả phòng bệnh, ngăn chặn virus dại phát triển trong cơ thể.

Phác đồ tiêm bắp (Essen) - 5 liều hoặc 4 liều

• Phác đồ 5 liều: Tiêm vào các ngày 0, 3, 7, 14 và 28.
• Phác đồ 4 liều (giảm liều theo CDC Mỹ): Tiêm vào các ngày 0, 3, 7 và 14.
• Vị trí tiêm: Cơ delta (cánh tay) hoặc mặt trước đùi (trẻ nhỏ). Không tiêm vào vùng mông do khả năng hấp thu kém.
• Đối với người bị suy giảm miễn dịch, khuyến cáo sử dụng phác đồ 5 mũi để đảm bảo hiệu quả.

Phác đồ tiêm bắp rút ngắn thời gian (Zagreb) - 4 liều/3 lần tiêm

• Ngày 0: Tiêm 2 liều vào mỗi bên cánh tay (cơ delta).
• Ngày 7: Tiêm 1 liều.
• Ngày 21: Tiêm 1 liều.

Phác đồ này giúp giảm số lần đến tiêm và tiết kiệm vắc xin.

Phác đồ tiêm trong da (TRC - Hội Chữ thập đỏ Thái Lan) - 4 lần tiêm

• Tiêm 2 vị trí trên cánh tay vào các ngày 0, 3, 7 và 28.
• Liều tiêm mỗi lần là 0,1 ml.

Phác đồ này được sử dụng phổ biến ở các quốc gia có tỷ lệ mắc bệnh dại cao để tiết kiệm vắc xin.

Áp dụng phác đồ tiêm phòng dại tại Việt Nam

• Người chưa tiêm phòng trước phơi nhiễm: Tiêm theo phác đồ 5 mũi (0, 3, 7, 14, 28).
• Người đã tiêm phòng trước phơi nhiễm: Tiêm 2 mũi (0, 3), không cần tiêm huyết thanh kháng dại.
• Ngoài vắc xin phòng dại, tùy theo mức độ vết thương, có thể cần tiêm huyết thanh kháng dại và vắc xin uốn ván để đảm bảo an toàn. Mũi đầu tiên (ngày 0) cần tiêm càng sớm càng tốt sau khi bị súc vật cắn để giảm nguy cơ nhiễm bệnh.

Hiện nay, tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, khách hàng có thể tiếp cận với các loại vắc xin phòng dại chất lượng cao như:

• Vắc xin Indirab: Sản xuất tại Ấn Độ, được sử dụng rộng rãi trong phòng ngừa bệnh dại.
• Vắc xin Abhayrab 0.5ml: Cũng từ Ấn Độ, vắc xin này được đánh giá cao về hiệu quả và an toàn.
• Vắc xin Verorab 0.5ml: Sản phẩm của Pháp, được nhiều quốc gia tin dùng trong phòng chống bệnh dại.

Đội ngũ y bác sĩ tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu luôn sẵn sàng tư vấn và hỗ trợ khách hàng trong việc lựa chọn phác đồ tiêm phù hợp, đảm bảo hiệu quả phòng bệnh tối ưu. Ngoài ra, trung tâm còn cung cấp dịch vụ theo dõi và nhắc lịch tiêm chủng thông qua ứng dụng Nhà Thuốc Long Châu, giúp khách hàng quản lý lịch tiêm một cách thuận tiện và khoa học.

Tóm lại, bệnh dại là một căn bệnh nguy hiểm với tỷ lệ tử vong 100% khi đã khởi phát triệu chứng. Bộ Y tế khuyến cáo tiêm phòng đầy đủ cho chó mèo, nhắc lại hàng năm, không thả rông và cần rọ mõm khi ra ngoài, tránh trêu chọc động vật. Đối với con người, nên chủ động tiêm vắc xin phòng dại trước khi có nguy cơ phơi nhiễm. Nếu bị cắn, cần tiêm vắc xin càng sớm càng tốt để đảm bảo hiệu quả phòng bệnh.