Bệnh viêm não Nhật Bản và viêm não mô cầu khác nhau như thế nào?

Trong cộng đồng hiện nay, viêm não mô cầu và viêm não Nhật Bbản là hai bệnh lý được quan tâm vì khả năng lây lan nhanh và mức độ nguy hiểm cao. Dù cùng tác động lên hệ thần kinh trung ương, nhưng hai bệnh này lại do các tác nhân khác nhau gây ra, có cách truyền nhiễm và triệu chứng đặc trưng riêng. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết sự khác biệt giữa viêm não Nhật Bản và viêm não mô cầu, giúp bạn đọc có thêm kiến thức để bảo vệ bản thân và gia đình.

Viêm não mô cầu là gì?

Viêm não mô cầu là một bệnh nhiễm trùng cấp tính nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương và có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Tác nhân chính gây bệnh là vi khuẩn Neisseria meningitidis, hay còn gọi là não mô cầu. Đây là loại vi khuẩn có khả năng xâm nhập vào cơ thể người thông qua đường hô hấp như hắt hơi, ho, nói chuyện gần hoặc dùng chung vật dụng cá nhân với người mang mầm bệnh.

Khi đã xâm nhập, vi khuẩn này có thể vượt qua hàng rào miễn dịch tự nhiên và tấn công vào màng não, lớp màng bảo vệ bao quanh não và tủy sống gây ra tình trạng viêm, phù nề và rối loạn chức năng thần kinh. Trong những trường hợp nặng, bệnh có thể tiến triển rất nhanh chỉ trong vòng vài giờ, dẫn đến sốc nhiễm trùng, hôn mê và tử vong.

Neisseria meningitidis được chia thành nhiều nhóm huyết thanh khác nhau, dựa trên đặc điểm kháng nguyên bề mặt của vi khuẩn. Trong đó, có bốn nhóm chính thường gặp là A, B, C và D, với nhóm A và B là hai chủng phổ biến nhất và thường xuyên gây ra các đợt bùng phát dịch bệnh tại nhiều quốc gia. Tuy vậy, cũng có thể phân loại bệnh dựa trên các chủng vi khuẩn khác nếu tiến hành xét nghiệm huyết thanh, tuy nhiên phương pháp này ít được áp dụng phổ biến trong thực hành lâm sàng.

Viêm não mô cầu có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng trẻ em và thanh thiếu niên là nhóm có nguy cơ cao nhất do hệ miễn dịch còn yếu. Điểm đặc biệt nguy hiểm của bệnh là khả năng lây lan rất nhanh trong cộng đồng, đặc biệt là trong môi trường đông người như trường học, ký túc xá, trại hè hoặc các khu vực dân cư đông đúc.

Viêm não Nhật Bản là gì?

Viêm não Nhật Bản còn được nhiều người biết đến với tên gọi khác như viêm não mùa hè hoặc viêm não B, là một bệnh nhiễm trùng cấp tính ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương. Nguyên nhân gây ra bệnh là do một loại virus đặc hiệu thuộc họ Flavivirus. Đây là căn bệnh có khả năng tiến triển nghiêm trọng theo từng giai đoạn và nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời, viêm não Nhật Bản có thể dẫn đến tử vong hoặc gây ra các di chứng lâu dài ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng vận động của người bệnh.

Bệnh viêm não Nhật Bản được phát hiện lần đầu tiên tại Nhật Bản vào những năm đầu thế kỷ 20. Từ đó, bệnh nhanh chóng lan rộng và gây ra nhiều đợt dịch lớn ở các khu vực Đông Nam Á, Bắc Á, và khu vực Tây Thái Bình Dương. Chính vì vậy, người ta đặt tên cho căn bệnh này là “viêm não Nhật Bản” để ghi nhớ nguồn gốc phát hiện và phạm vi địa lý bệnh thường xảy ra.

Virus gây viêm não Nhật Bản thường được truyền qua muỗi, đặc biệt là muỗi Culex, vốn phát triển mạnh vào mùa hè, mùa mưa nhiều nước đọng. Do đó, bệnh thường bùng phát vào mùa hè hoặc những tháng có khí hậu nóng ẩm, tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi sinh sản và phát triển. Người dân sống ở vùng nông thôn hoặc những nơi có nhiều ao hồ, ruộng lúa dễ bị muỗi đốt và lây nhiễm virus.

Bệnh viêm não Nhật Bản và viêm não mô cầu khác nhau như thế nào?

Viêm não Nhật Bản và viêm não mô cầu đều là những bệnh nguy hiểm ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương, nhưng chúng được gây ra bởi các tác nhân khác nhau và có cách lây truyền, biểu hiện cũng như biến chứng riêng biệt.

Tác nhân gây bệnh:

• Viêm não mô cầu do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra. Vi khuẩn này thường cư trú ở vùng mũi, họng của người bệnh hoặc người mang vi khuẩn không triệu chứng, chiếm tỷ lệ khoảng 10 - 20% trong cộng đồng. Bệnh lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp, khi người bệnh hoặc người mang vi khuẩn ho, hắt hơi, làm phát tán dịch tiết mũi họng có chứa vi khuẩn.
• Trong khi đó, viêm não Nhật Bản do virus Japanese Encephalitis Virus (JEV) gây ra và được truyền gián tiếp qua muỗi. Muỗi thuộc các loài Culex Tritaeniorhynchus và Culex Vishnui là những trung gian phổ biến mang virus từ động vật sang người. Con người không thể lây trực tiếp từ động vật hay người sang người.

Triệu chứng bệnh:

• Viêm não mô cầu thường khởi phát sau thời gian ủ bệnh từ 2 đến 10 ngày, với các biểu hiện như sốt cao từ 39 - 40 độ C, đau đầu, cứng gáy, buồn nôn và có thể xuất hiện ban xuất huyết đặc trưng hoặc sốc nhiễm khuẩn. Một số trường hợp nặng có thể lơ mơ, nhạy cảm với ánh sáng.
• Ngược lại, viêm não Nhật Bản ban đầu thường không có triệu chứng rõ ràng hoặc chỉ nhẹ như cảm cúm, nhưng khi virus xâm nhập sâu vào hệ thần kinh, bệnh nhân sẽ bị sốt cao kèm đau đầu dữ dội, co giật, rối loạn ý thức và thậm chí hôn mê.

Biến chứng:

• Viêm não mô cầu tiến triển rất nhanh và có thể gây tử vong chỉ trong vòng 24 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng. Những người sống sót có thể gặp phải các tổn thương thần kinh nghiêm trọng như mất thính lực hoặc liệt.
• Viêm não Nhật Bản cũng có tỷ lệ tử vong cao, dao động từ 20 - 30% và có thể lên tới 50% ở một số trường hợp. Những bệnh nhân khỏi bệnh thường mang di chứng như bại liệt, rối loạn tâm thần hoặc mất ngôn ngữ.

Do mức độ nguy hiểm của cả hai bệnh, việc tiêm phòng là rất quan trọng, đặc biệt cho trẻ nhỏ và người lớn có hệ miễn dịch suy giảm, nhóm dễ mắc bệnh nhất. Vắc xin viêm não mô cầu giúp cơ thể tạo ra kháng thể bảo vệ với hiệu quả lên đến 90% theo WHO. Trong khi đó, vắc xin viêm não Nhật Bản như Jevax và Imojev đã được sử dụng phổ biến để phòng ngừa bệnh, giúp bảo vệ sức khỏe cho trẻ em và người lớn, đặc biệt là ở những khu vực có nguy cơ cao. Việc tiêm đầy đủ và đúng lịch là cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa sự lây lan và giảm thiểu biến chứng nghiêm trọng của hai loại viêm não này.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về sự khác nhau của bệnh viêm não Nhật Bản và viêm não mô cầu. Việc nắm rõ những điểm khác biệt giữa viêm não Nhật Bản và viêm não mô cầu không chỉ giúp nhận biết sớm triệu chứng mà còn góp phần nâng cao hiệu quả trong phòng ngừa và điều trị. Tiêm vắc xin đầy đủ và thực hiện các biện pháp bảo vệ cá nhân như tránh muỗi đốt hay giữ vệ sinh đường hô hấp là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của bạn và người thân trước những căn bệnh nguy hiểm này.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hiện đang cung cấp đầy đủ các loại vắc xin phòng viêm não mô cầu (A, C, Y, W-135, B) và vắc xin phòng viêm não Nhật Bản (Jevax, Imojev) dành cho cả trẻ em và người lớn. Với đội ngũ nhân viên y tế tận tâm, cơ sở vật chất hiện đại và quy trình tiêm chủng an toàn, Long Châu cam kết mang đến cho bạn trải nghiệm chăm sóc sức khỏe toàn diện và đáng tin cậy.

Hãy đặt lịch tiêm ngay hôm nay tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn chi tiết và tiêm ngừa đúng lịch để bảo vệ sức khỏe của bạn và những người thân yêu nhé!