Bệnh tả được lây truyền qua đường nào? Cách phòng tránh hiệu quả

Tại Việt Nam và nhiều nước đang phát triển, bệnh tả vẫn là mối đe dọa đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt trong mùa mưa lũ hoặc ở những nơi thiếu điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm. Việc hiểu rõ bệnh tả được lây truyền qua đường nào không chỉ giúp phòng tránh hiệu quả mà còn góp phần hạn chế nguy cơ bùng phát dịch trong cộng đồng.

Bệnh tả được lây truyền qua đường nào?

Vậy, bệnh tả được lây truyền qua đường nào? Bệnh tả chủ yếu lây truyền qua đường tiêu hóa, đặc biệt là do ăn uống thực phẩm hoặc nước bị nhiễm vi khuẩn Vibrio cholerae - tác nhân chính gây bệnh.

Theo đó, vi khuẩn gây bệnh tả thường được tìm thấy trong phân hoặc chất nôn của người nhiễm bệnh. Khi điều kiện vệ sinh không đảm bảo, mầm bệnh dễ dàng xâm nhập vào nguồn nước sinh hoạt, thực phẩm, dụng cụ chế biến thức ăn và lây lan từ người này sang người khác. Ngoài ra, còn một số yếu tố làm tăng nguy cơ lây lan khác có thể kể tới như:

• Vệ sinh môi trường kém;
• Thiếu nước sạch để sinh hoạt, ăn uống;
• Ô nhiễm nguồn nước, đặc biệt sau mưa lũ;
• Thói quen ăn uống không hợp vệ sinh như ăn sống, ăn các loại thực phẩm chế biến bên ngoài lề đường không đảm bảo vệ sinh.

Một ví dụ điển hình của bệnh đó chính là đợt bùng phát dịch tả tại Hà Nội vào năm 2007, liên quan đến việc sử dụng rau sống tưới bằng nước ô nhiễm. Tương tự, các vùng quê sau bão lũ thường ghi nhận nhiều ca tiêu chảy cấp do nhiễm khuẩn tả qua nguồn nước bị nhiễm bẩn.

Vì sao bệnh tả dễ bùng phát trong cộng đồng?

Bệnh tả không chỉ xuất hiện rải rác mà còn có khả năng bùng phát thành dịch nếu không được kiểm soát kịp thời. Nguyên nhân có thể đến từ nhiều yếu tố dịch tễ học như:

• Mật độ dân cư đông đúc: Việc dùng chung nguồn nước, không gian sinh hoạt hẹp, dễ khiến vi khuẩn lan truyền nhanh chóng.
• Vệ sinh môi trường kém: Rác thải, nước thải không được xử lý, tạo điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn phát triển.
• Thiếu nước sạch: Sau thiên tai, nhiều nơi phải dùng nước không qua xử lý, đây là nguyên nhân trực tiếp gây bùng phát bệnh tả.
• Thói quen ăn uống thiếu vệ sinh: Ăn uống ngoài lề đường, ăn rau sống không được rửa kỹ, không khử trùng dụng cụ nhà bếp.

Khu vực Đông Nam Á có nhiều đợt dịch bùng phát trùng với mùa mưa lớn hoặc lũ lụt, thời điểm mà hệ thống cấp thoát nước bị tê liệt. Việc dùng nước giếng, nước ao, hồ chưa xử lý càng làm tăng nguy cơ lan truyền bệnh.

Ai có nguy cơ cao mắc bệnh tả?

Mặc dù bất kỳ ai cũng có thể nhiễm bệnh tả nhưng có một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn như:

• Trẻ nhỏ và người cao tuổi: Hệ miễn dịch yếu, dễ bị mất nước nghiêm trọng nếu nhiễm bệnh.
• Người sống trong khu vực không có hệ thống xử lý nước thải: Thường gặp ở các vùng nông thôn, khu dân cư tự phát hoặc vùng bị ảnh hưởng bởi thiên tai.
• Người làm trong ngành chế biến thực phẩm, bán hàng ăn: Nếu không tuân thủ quy trình vệ sinh, họ vừa dễ bị nhiễm, vừa có thể là nguồn lây cho nhiều người khác.
• Người sử dụng nguồn nước không an toàn: Bao gồm nước ao, hồ, nước giếng chưa qua lọc hoặc đun sôi.

Nhận biết rõ nhóm có nguy cơ cao chính là cách để chủ động bảo vệ những người dễ bị tổn thương trong gia đình và cộng đồng.

Triệu chứng và cách nhận biết bệnh tả sớm

Bệnh tả thường khởi phát nhanh và có biểu hiện khá điển hình, dễ nhận biết nếu chú ý:

Triệu chứng phổ biến

• Tiêu chảy cấp: Phân lỏng, nhiều nước như nước vo gạo, đi ngoài liên tục có thể lên đến 10 - 20 lần/ngày.
• Mất nước nhanh: Khô miệng, khát nước liên tục, da nhăn, mắt trũng.
• Nôn mửa: Xảy ra sau khi ăn hoặc không rõ lý do.
• Chuột rút, mệt lả: Do cơ thể mất điện giải quá nhanh.

Khi nào cần đi cấp cứu?

Nếu xuất hiện các dấu hiệu như:

• Không thể uống nước do nôn liên tục;
• Mất nước nghiêm trọng: Chóng mặt, tụt huyết áp, tiểu ít hoặc không tiểu;
• Co giật, lơ mơ hoặc hôn mê.

Tuyệt đối không tự ý điều trị tại nhà nếu tiêu chảy kéo dài hoặc có dấu hiệu mất nước nặng. Người bệnh hãy đến ngay cơ sở y tế để được truyền dịch và xử lý kịp thời.

Phòng ngừa bệnh tả như thế nào là hiệu quả?

Để phòng bệnh tả hiệu quả, trong sinh hoạt hàng ngày, mỗi cá nhân và gia đình cần chủ động thực hiện các biện pháp như sau:

Ăn uống an toàn

Ăn chín, uống sôi:

• Tránh dùng thực phẩm chưa nấu kỹ hoặc rau sống chưa được rửa kỹ, không rõ nguồn gốc.
• Hạn chế ăn hàng quán ngoài lề đường, đặc biệt là vào mùa mưa.

Đảm bảo vệ sinh cá nhân và môi trường:

• Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và sau khi tiếp xúc với nơi đông người.
• Dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, đặc biệt là khu vực bếp và nhà vệ sinh.
• Không đổ chất thải bừa bãi, xử lý phân và rác hợp vệ sinh.

Sử dụng nguồn nước sạch

• Luôn lọc hoặc đun sôi nước trước khi dùng.
• Bảo quản nước trong dụng cụ sạch, có nắp đậy kín.
• Không sử dụng nước ao, hồ, sông ngòi chưa qua xử lý cho mục đích ăn uống.

Dùng vắc xin phòng bệnh tả và tiêu chảy

Hiện nay đã có các loại vắc xin phòng bệnh tả dạng uống, đặc biệt hữu ích với người sống trong vùng dịch hoặc có nguy cơ cao. Một số vắc xin kết hợp còn có thể phòng được nhiều loại tiêu chảy do vi khuẩn, virus như vắc xin phòng tiêu chảy do Rotavirus giúp bảo vệ sức khỏe một cách toàn diện. Hãy chủ động đưa trẻ nhỏ, người cao tuổi và người có nguy cơ cao đến các cơ sở y tế để được tư vấn và phòng ngừa đầy đủ.

Hiểu rõ bệnh tả được lây truyền qua đường nào chính là bước đầu tiên để mỗi người trong cộng đồng có thể chủ động phòng ngừa, bảo vệ bản thân và những người xung quanh. Trong bối cảnh môi trường sống còn nhiều nguy cơ ô nhiễm, việc duy trì vệ sinh an toàn thực phẩm, sử dụng nước sạch và tiêm vắc xin phòng bệnh là những giải pháp thiết thực, hiệu quả. Hãy bắt đầu từ những hành động nhỏ để cùng chung tay đẩy lùi căn bệnh nguy hiểm này.