Bệnh đậu mùa khỉ có nguy hiểm không​? Dấu hiệu nhận biết

Trong những năm gần đây, bệnh đậu mùa khỉ đã trở thành mối quan tâm y tế toàn cầu khi xuất hiện tại nhiều quốc gia. Với đặc điểm lây qua tiếp xúc trực tiếp, bệnh đậu mùa khỉ dễ dàng lan rộng nếu không được phát hiện và kiểm soát kịp thời. Bệnh đậu mùa khỉ có nguy hiểm không và làm thế nào để nhận biết sớm các triệu chứng? Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Bệnh đậu mùa khỉ là gì?

Bệnh đậu mùa khỉ (Monkeypox) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Monkeypox gây ra, có họ hàng gần với virus gây bệnh đậu mùa ở người. Đây là bệnh lý có thể lây từ động vật sang người và giữa người với người, được ghi nhận chủ yếu tại các quốc gia Trung và Tây Phi, song trong những năm gần đây, bệnh đã xuất hiện tại nhiều quốc gia khác.

Đặc trưng của bệnh là tình trạng phát ban đặc hiệu trên da, đi kèm với sốt, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi và nổi hạch. Thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 6-13 ngày (có thể dao động từ 5-21 ngày). Giai đoạn toàn phát thường khởi đầu bằng sốt cao, sau đó 1-3 ngày xuất hiện ban mụn nước, tập trung nhiều ở mặt, lòng bàn tay, bàn chân và có thể lan toàn thân.

Bệnh đậu mùa khỉ có lây không? Câu trả lời là có. Con đường lây nhiễm chủ yếu là tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ người nhiễm, qua vết thương hở, giọt bắn đường hô hấp hoặc tiếp xúc với đồ vật bị nhiễm virus như chăn ga, khăn tắm, quần áo. Tỷ lệ tử vong dao động từ 1-10%, tuy nhiên phần lớn các ca bệnh ở người khỏe mạnh sẽ tự hồi phục trong vòng 2-4 tuần.

Bệnh vẫn có khả năng dẫn đến các biến chứng như nhiễm trùng thứ phát, viêm não, hoặc viêm giác mạc, đặc biệt ở trẻ em và người suy giảm miễn dịch. Vì vậy, chủ động phát hiện và cách ly kịp thời là biện pháp quan trọng để hạn chế nguy cơ lây lan.

Bệnh đậu mùa khỉ có nguy hiểm không?

Bệnh đậu mùa khỉ (Monkeypox) là một bệnh truyền nhiễm do virus thuộc họ Orthopoxvirus gây ra. Mặc dù phần lớn các trường hợp ở người trưởng thành khỏe mạnh có thể tự hồi phục trong vòng 2–4 tuần, bệnh vẫn tiềm ẩn nguy cơ gây biến chứng nghiêm trọng hoặc tử vong ở một số đối tượng.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ tử vong do đậu mùa khỉ phụ thuộc vào chủng virus (clade), mức độ chăm sóc y tế và tình trạng miễn dịch của người bệnh. Chủng Clade I (Trung Phi) có thể gây tử vong lên tới 10%, trong khi Clade II (chủ yếu ghi nhận trong các đợt bùng phát toàn cầu gần đây) có tỷ lệ tử vong thấp hơn nhiều, thường dưới 0,2%. Những đối tượng có nguy cơ cao bao gồm trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh, người suy giảm miễn dịch (như bệnh nhân HIV/AIDS, người ghép tạng) và người có bệnh lý nền.

Các biến chứng có thể gặp bao gồm: Nhiễm trùng thứ phát, viêm phổi, nhiễm khuẩn huyết, viêm não, và tổn thương giác mạc dẫn đến giảm thị lực. Dù vậy, đa số bệnh nhân có hệ miễn dịch bình thường chỉ biểu hiện triệu chứng nhẹ đến trung bình như sốt, phát ban, đau mỏi và thường hồi phục hoàn toàn mà không để lại di chứng.

Dấu hiệu nhận biết bệnh đậu mùa khỉ

Bệnh đậu mùa khỉ có nguy hiểm không và tiến triển ra sao là mối quan tâm của nhiều người trước sự bùng phát trở lại của dịch bệnh này. Bệnh đậu mùa khỉ diễn tiến qua hai giai đoạn chính: giai đoạn ủ bệnh và giai đoạn phát bệnh. Mỗi giai đoạn có những biểu hiện lâm sàng riêng cần được theo dõi để kịp thời phát hiện và xử trí.

Giai đoạn ủ bệnh (thường kéo dài 5-21 ngày):

• Sốt cao: Thường là triệu chứng đầu tiên xuất hiện, kèm cảm giác rét run.
• Đau đầu dữ dội: Đặc biệt ở vùng trán và sau gáy.
• Đau nhức cơ và đau lưng âm ỉ, lan tỏa hoặc khu trú.
• Mệt mỏi toàn thân, cảm giác kiệt sức, uể oải, giảm tập trung.
• Sưng hạch bạch huyết: Thường ở cổ, nách, bẹn – dấu hiệu phân biệt đặc trưng so với bệnh đậu mùa thông thường.

Giai đoạn phát bệnh (xuất hiện 1-3 ngày sau sốt):

• Phát ban trên da: Khởi phát ở mặt, sau đó lan ra lòng bàn tay, bàn chân, ngực, bụng, cơ quan sinh dục.
• Các tổn thương da tiến triển.
• Mụn nước có thể ngứa, đau, hoặc vỡ ra gây loét, dễ nhiễm trùng thứ phát nếu không chăm sóc đúng cách.
• Một số trường hợp có viêm kết mạc hoặc loét miệng, gây khó chịu và hạn chế ăn uống.

Do các triệu chứng ban đầu có thể giống với nhiều bệnh lý da liễu khác như thủy đậu, tay chân miệng hoặc zona, người bệnh nên chủ động thăm khám tại cơ sở y tế nếu nghi ngờ. 

Cách phòng ngừa bệnh đậu mùa khỉ

Mặc dù đậu mùa khỉ không dễ lây lan rộng rãi như các bệnh đường hô hấp, song việc tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm, dịch tiết cơ thể, vết thương hở hoặc các vật dụng cá nhân nhiễm virus vẫn có thể dẫn đến lây nhiễm.

Dưới đây là các biện pháp phòng tránh hiệu quả:

• Hạn chế tiếp xúc gần với người nghi nhiễm hoặc mắc bệnh: Tránh tiếp xúc trực tiếp với vết thương, dịch tiết, giọt bắn và các vật dụng cá nhân (chăn, gối, quần áo...) có khả năng nhiễm virus.
• Giữ gìn vệ sinh cá nhân: Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn, đặc biệt sau khi ho, hắt hơi, hoặc tiếp xúc với người khác.
• Che miệng khi ho/hắt hơi: Sử dụng khăn giấy dùng một lần, khẩu trang để hạn chế phát tán dịch tiết.
• Chủ động khai báo và cách ly: Khi có dấu hiệu phát ban không rõ nguyên nhân kèm theo sốt, mệt mỏi, hoặc nghi ngờ phơi nhiễm, cần chủ động đến cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn cách ly nếu cần thiết.
• Thực hiện lối sống lành mạnh: Đảm bảo an toàn thực phẩm, tăng cường miễn dịch bằng chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý.

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh đậu mùa khỉ có nguy hiểm không, cũng như cách nhận biết các dấu hiệu sớm và biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Hãy luôn nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng bằng việc chủ động theo dõi thông tin y tế chính thống, không chủ quan trước những biểu hiện bất thường của cơ thể.